Aita santu: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary |
No edit summary |
||
8. lerroa:
[[Apezpiku-egoitza|Apezpiku-egoitzaren]] eskumenari Egoitza Santua deritzo, [[Vatikano Hiria|Vatikano Hiriaren]][[Burujabetza|egitasmo burujabea]] dena eta [[Nazioarteko zuzenbide|nazioarteko zuzenbidean]] parte hartzen duena, [[1929|1929. urtetik]] aurrera, urte horretan [[Italia|Italiak]] eta [[Vatikano Hiria|Vatikano Hiriak]] sinaturiko [[Laterango Itunak|Laterango Itunen]] ondorioz, independentzia diplomatiko eta espiritual tenporal bat emanez [[Vatikano Hiria|hiri-estatuari]].
[[Katolizismo|Katolikoen]] arabera, zeregin hori [[Petri (apostolua)|San Petri]] apostoluaren ondorengo izatetik datorkio, [[Kristo]]ren ordezko baita lurrean (''Vicarius Christi''). [[Egoitza Santua|Aulki Santuaren]] burua da (''Sancta Sedes''). Jatorriz "Pedroren ordezko" titulua zeukaten, baina [[495|495. urteko]] sinodoaren ondoren [[Gelasio I.a]] aita santuak "Kristoren ordezko" titulua sortu zuen, Pedroren ondorengoak Elizako patriarken gainean zuen estatusa agertarazteko. ''Aita santu'' titulua [[Martzelino|Martzelinok]] erabili zuen lehen aldiz
[[Historia|Historiako]] zenbait tartetan ''aita santutzak'' garrantzia edukiaz at [[Botere tenporal|botere tenporala]] eduki du, garai hartako gobernante ezberdinekin berdinen arteko erlazioa lortu zelarik, botere sekularrari dagokionez. Halere, azken mendeetan, botere tenporal hau murrizpen joan da gaur egun ia modu esklusiboan afera erlijiosoetara mugatzen delarik ''aita santutza''.<ref name=":0" /> Modu kontrajarrian, aita santuek botere eta autoritate espirituala geroz eta handiagoa izan da, denbora zehar, [[1870|1870. urtean]] [[Aita Santuaren hutsezintasun|Aita Santuaren hutsezintasunaren]] [[Dogma|dogmaren]] aldarrikatzearekin gorenera iritsiz, [[Moral|moralaren]] edo [[Fede|fedearen]] inguruko definizio formal bat eskaintzeko aita santuak [[Ex catedra|''ex catedra'']] hitzegiten dueneko kasu puntual horietarako (literalki, "[[Petriren aulkia|Petriren aulkitik]]").<ref name=":0" /> Gaur eguneraino, Aita Santua mundu osoko pertsonarik boteretsuenetarikoa konsideratzen da, 1,300 milioi [[Katolizismo|katoliko]] baino gehiagoren influente diplomatiko, kultural zein espiritual izatearen ondorioz.<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=THE ROLE OF THE VATICAN IN THE MODERN WORLD|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=en|data=2005-05-04|url=https://web.archive.org/web/20050504134930/https://www.ewtn.com/library/HUMANITY/VATMOD.HTM|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2019-11-07}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=The World's Most Powerful People 2018|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=en|url=https://www.forbes.com/sites/davidewalt/2018/05/08/the-worlds-most-powerful-people-2018/|aldizkaria=Forbes|sartze-data=2019-11-07}}</ref> Era berean, mundu osoko eta Gobernu baten kide ez den hezkuntza-hornitzaile nagusia da, bai eta osasun-hornitzaile handi<ref>Agnew, John (2010-02-12). "Deus Vult: The Geopolitics of Catholic Church". ''Geopolitics''. '''15''' (1): 39–61. [[Digital object identifier|doi]]:[https://www.doi.org/10.1080%14650040903420388 10.1080/14650040903420388].</ref> zein karitate-sare izugarriduna.
|