Aita santu: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary |
sarrera |
||
4. lerroa:
|image2=[[File:Coat of arms Holy See.svg|200px]]<br/>[[Erroma]]ko Apezpikuaren armarria|subheader2={{ font color | white | '''KATOLIKOA''' }}|subheaderstyle=background-color:#d9241b|data1=<br/>'''Titularra:'''|data2=[[Frantzisko (aita santua)|'''Frantzizko''']]|data3='''2013ko martxoak 13''' [[2013ko konklabea|hautatua]]|label4=Dotorezia|data4=Berorren santutasuna|data5={{Background color|#f0c107|'''Bizilekua'''}}|label7=Probintzia eklesiastikoa|label8=Egoitza|data7=Erromako Probintzia Eklesiastikoa|data8=[[Jauregi Apostolikoa]], [[Vaticano Hiria]]|data9={{Background color|#f0c107|'''Informazioa'''}}|label10=Lehena|label11=Izendapena|label12=Ezarpena|data10=[[Petri (apostolua)|Petri]], Katolizismoaren arabera|data11=[[Erromatar Eliza Katolikoa|Eliza Katolikoa]]|data12=[[I. mendea]]|label13=Elizbarrutia|label14=Katedrala|label15=Gobernua|label16=Apezpiku emeritua|data13=[[Erroma]]|data14=[[San Joan Laterangoaren basilika]]|data15=[[Egoitza Santua]]|data16=[[Benedikto XVI.a|Benedikto]]|data17={{Background color|#f0c107|'''Web-orria'''}}|data18=[http://w2.vatican.va/content/vatican/it.html| Egoitza Santua]}}
'''Aita santua''' ([[latin]]ez ''Papa'', «aita»; [[greziera|grekeraz]] παπάς,
[[Apezpiku-egoitza|Apezpiku-egoitzaren]] eskumenari Egoitza Santua deritzo, [[Vatikano Hiria|Vatikano Hiriaren]][[Burujabetza|egitasmo burujabea]] dena eta [[Nazioarteko zuzenbide|nazioarteko zuzenbidean]] parte hartzen duena, [[1929|1929. urtetik]] aurrera, urte horretan [[Italia|Italiak]] eta [[Vatikano Hiria|Vatikano Hiriak]] sinaturiko [[Laterango Itunak|Laterango Itunen]] ondorioz, independentzia diplomatiko eta espiritual tenporal bat emanez [[Vatikano Hiria|hiri-estatuari]].
[[Katolizismo|Katolikoen]] arabera, zeregin hori [[Petri (apostolua)|San Petri]] apostoluaren ondorengo izatetik datorkio, [[Kristo]]ren ordezko baita lurrean (''Vicarius Christi''). [[Egoitza Santua|Aulki Santuaren]] burua da (''Sancta Sedes''). Jatorriz "Pedroren ordezko" titulua zeukaten, baina 495eko sinodoaren ondoren Gelasio I.a aita santuak "Kristoren ordezko" titulua sortu zuen, Pedroren ondorengoak Elizako patriarken gainean zuen estatusa agertarazteko. ''Aita santu'' titulua [[Martzelino|Martzelinok]] erabili zuen lehen aldiz (304). XI. mendetik aurrera, titulua Erromako gotzainarentzako bihurtu zen soilik ([[Gregorio VII.a|Gregorio VII.aren]] ondoren). Aita santuek garrantzi oso handia dute, gehien iraun duen egitasmoetarikoa delarik Egoitza Santua.<ref>Collins, Roger. ''Keepers of the keys of heaven: a history of the papacy''. Introduction (One of the most enduring and influential of all human institutions, (...) No one who seeks to make sense of modern issues within Christendom – or, indeed, world history – can neglect the vital shaping role of the popes.) Basic Books. 2009. [[ISBN]] [[:en:Special:BookSources/978-0-465-01195-7|978-0-465-01195-7]]</ref> Garai zaharretan, aita santuek [[Kristautasun|Kristautasuna]] hedatzen lagundu zuten, bai eta doktrina-arazo ezberdinen konponbideak bilatu zituzte ere.<ref>Wetterau, Bruce. World history. New York: Henry Holt & co. 1994.</ref> [[Erdi Aroa|Erdi Aroan]], funtsezko funtzio sekularra bete zuten [[Ekialdeko Europa|Europako Ekialdean]], [[errege]] [[Katolizismo|katolikoen]] arteko jokozain modura, askotan.<ref>Faus, José Ignacio Gonzáles. "''Autoridade da Verdade – Momentos Obscuros do Magistério Eclesiástico''". Capítulo VIII: Os papas repartem terras – Pág.: 64–65 e Capítulo VI: O papa tem poder temporal absoluto – Pág.: 49–55. Edições Loyola. [[ISBN]] [[:en:Special:BookSources/85-15-01750-4|85-15-01750-4]]. Embora Faus critique profundamente o poder temporal dos papas ("''Mais uma vez isso salienta um dos maiores inconvenientes do status político dos sucessores de Pedro''" – pág.: 64), ele também admite um papel secular positivo por parte dos papas ("''Não podemos negar que intervenções papais desse gênero evitaram mais de uma guerra na Europa''" – pág.: 65).</ref><ref>Jarrett, Bede (1913). [[wikisource:Catholic_Encyclopedia_(1913)/Papal_Arbitration|"Papal Arbitration"]] . In Herbermann, Charles (ed.). ''[[Catholic Encyclopedia]]''. New York: Robert Appleton Company.</ref><ref>Adibidez, [[Amerika|Mundu Berriko]] [[Kolonizazio|kolonizazioan]]. ''Ikus [[Tordesillasko Ituna]] eta'' [[Inter caetera (1456)|Inter caetera]]''.''</ref> Gaur egun, fede kristauaren zabaltzearen defentsaz gain (bai eta doktrina kristauarena ere), aita santuak [[Ekumenismo|ekumenismoan]], [[Erlijio|erlijioen]] arteko elkarrizketetan, karitatean eta [[Giza eskubideak|giza eskubideen]] defentsan lan egiten dute.<ref>''istória das Religiões. Crenças e práticas religiosas do século XII aos nossos dias''. Grandes Livros da Religião. Editora Folio. 2008. Pág.: 89, 156–157. ISBN 978-84-413-2489-3</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Papa - funções, igreja católica, vestimentas, primeiro papa|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=pt|url=https://www.suapesquisa.com/pesquisa/papa.htm|aldizkaria=www.suapesquisa.com|sartze-data=2019-11-07}}</ref>
Aita santua kardinalek [[Kapera Sixtinoa]]n osatutako konklabean erabakitzen da. Behin hautaketa egin eta gero, jendaurrean iragartzen da, ''[[Habemus Papam]]'' formula erabiliz.
| |||