Zelula: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Robota: Testu aldaketa automatikoa (-== Kanpo loturak == +== Kanpo estekak ==)
No edit summary
7. lerroa:
Zelulak [[zelula-mintz]] batean bildutako [[zitoplasma]]z osatuta daude. Zitoplasma honek hainbat [[biomolekula]] ditu, adibidez [[proteina]]k eta [[azido nukleiko]]ak<ref>{{Erreferentzia|izena=Bruce|abizena=Alberts|izenburua=Cell Movements and the Shaping of the Vertebrate Body|hizkuntza=en|abizena2=Johnson|abizena3=Lewis|abizena4=Raff|abizena5=Roberts|abizena6=Walter|izena2=Alexander|izena3=Julian|izena4=Martin|izena5=Keith|izena6=Peter|data=2002|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK26863/|aldizkaria=Molecular Biology of the Cell. 4th edition|sartze-data=2018-09-26}}</ref>. Zelulak biziaren oinarrizko elementuak dira: izaki bizidun guztiak zelulez osatuta daude. Izaki bizidunen aniztasuna ikaragarria da, zelula bakar batez (organismo [[zelulabakar]]rak, [[bakterio]]ak barne) zelula askoz (organismo [[zelulanitz|zelulaniztun]]ak, [[animalia]] eta [[landare]]ak barne) egon daitezke osatuta<ref>{{Erreferentzia|izenburua=What is a Cell|data=2013-05-07|url=https://web.archive.org/web/20130507094245/http://www.ncbi.nlm.nih.gov:80/About/primer/genetics_cell.html|sartze-data=2018-09-26}}</ref>. Animalia eta landaretan dauden zelula kopuruak oso aldakorrak badira ere, [[gizaki]] batek 10 bilioi zelula (<math>10^{13}</math>) inguru ditu<ref>{{Erreferentzia|izena=Alberts,|abizena=Bruce,|izenburua=Molecular biology of the cell|url=https://www.worldcat.org/oclc/887605755|edizioa=Sixth edition|isbn=9780815344322|pmc=887605755|sartze-data=2018-09-26}}</ref>. Landare eta animalien zelula gehienak [[mikroskopio]] baten bidez baino ezin dira ikusi, eta [[mikrometro (unitatea)|mikrometro]] batetik ehun arte neurtzen dute<ref>{{Erreferentzia|izena=Campbell, Neil A.,|abizena=1946-2004.|izenburua=Biology : exploring life|argitaletxea=Pearson/Prentice Hall|data=2006|url=https://www.worldcat.org/oclc/75299209|isbn=0132508826|pmc=75299209|sartze-data=2018-09-26}}</ref>.
 
<br />
Zelulak [[Robert Hooke]]k aurkitu zituen [[1665]]an. Izena [[kristau]] [[monje]]ek [[monasterio]]etan bizitzeko dituzten gelen omenez eman zion<ref>{{Erreferentzia|izena=Karp,|abizena=Gerald.|izenburua=Cell and molecular biology : concepts and experiments|argitaletxea=John Wiley|data=2010|url=https://www.worldcat.org/oclc/432406854|edizioa=6th ed|isbn=9780470483374|pmc=432406854|sartze-data=2018-09-26}}</ref>. [[Teoria zelularra]] lehenengoz [[1839]]an sortu zuten [[Matthias Jakob Schleiden]]ek eta [[Theodor Schwann]]ek. Teoria honen arabera izaki bizidun guztiak gutxienez zelula batez osaturik daude, eta zelulak dira izaki bizidun guztien egitura eta funtzio unitate oinarrizkoa. Era berean, zelula guztiak aurreko zelula batetik eratortzen dira<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Cells : building blocks of life|argitaletxea=Prentice-Hall|data=1997|url=https://www.worldcat.org/oclc/37049921|edizioa=3rd ed|isbn=0134234766|pmc=37049921|sartze-data=2018-09-26}}</ref>. [[Biziaren jatorria|Lehen zelulak]] orain dela 3.500 milioi urte agertu ziren [[Lurra|Lurrean]]<ref>{{Erreferentzia|izena=J. William|abizena=Schopf|izenburua=Evidence of Archean life: Stromatolites and microfossils|orrialdeak=141–155|abizena2=Kudryavtsev|abizena3=Czaja|abizena4=Tripathi|izena2=Anatoliy B.|izena3=Andrew D.|izena4=Abhishek B.|data=2007-10|url=https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S0301926807001209|aldizkaria=Precambrian Research|alea=3-4|zenbakia=158|issn=0301-9268|doi=10.1016/j.precamres.2007.04.009|sartze-data=2018-09-26}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Raven, Peter|abizena=H.|izenburua=Biology|argitaletxea=McGraw-Hill|data=2002|url=https://www.worldcat.org/oclc/45806501|edizioa=6th ed|isbn=0073031208|pmc=45806501|sartze-data=2018-09-26}}</ref>.
== Zelula motak ==
Bi zelula mota nagusi daude: zelula [[prokarioto]]a eta zelula [[eukarioto]]a. Azken talde honetan, bere aldetik, bi kategoria: animalia zelulak eta landare zelulak.