|
[[Fitxategi:Water-vbt.jpg|thumb|Balentzia Loturarenloturaren Teoriakteoriak aurresandako orbital-diagrama ur molekularentzat.]]
[[Kimika]]n, '''Balentziabalentzia Loturarenloturaren Teoriateoria''', [[Kimika]]n,orbital [[Orbitalmolekularren Molekularren Teoriateoria]]rekin batera, [[mekanika kuantiko]]aren metodoak erabiliz, molekulen propietateak azaltzeko, lotura kimikoa horien artean, garatu ziren teoriak dira. Balentzia loturaren teorian, ondoan dauden atomoen [[orbital atomiko]]ak konbinatzean orbital molekularrak sortzen dira, Lewisen ereduan oinarrituta. Horrela, orbital molekular lokalizatuak dira teoria honen oinarrietako bat. Orbital Molekularrenmolekularren Teoriakteoriak, bestalde, molekula osoan sortutako orbital molekularrak hartzen ditu kontuan.<ref>Murrel, J.N.; Kettle, S.F.A.; Tedder, J.M. (1985). ''The Chemical Bond'' (2nd ed.). John Wiley & Sons. [[International Standard Book Number|ISBN]] [[Book sources|0-471-90759-6]]</ref>.
== Historia ==
1916. urtean, [[Gilbert N. Lewis|G. N. Lewisek]] proposatu zuen lotura kimikoa partekatutako bi elektroien arteko interakzioaren ondorioz sortzen dela, molekulak [[Lewis egitura|Lewisen egituraz]] adieraziz. Teoria Kuantikoarenkuantikoaren garapenarekin batera, 1927an, [[Walter Heitler|Heiter]]-[[Fritz London|London]] teoria aurkeztu zen. Teoria honek ahalbidetu zuen, lehen aldiz, hidrogeno molekularen H<sub>2</sub> lotura propietateen kalkulua mekanika kuantika oinarritzat hartuz. Walter Heitlerek adierazi zuen nola erabili [[Schrödingerren ekuazio|Schrödingerren uhin ekuazioa]] bi hidrogeno atomoen uhin funtzioak batu eta lotura kobalentea emateko. Ondoren [[Fritz London]] lankidea deitu eta teoriaren berezitasunetan lan egin zuten<ref>[http://scarc.library.oregonstate.edu/coll/pauling/bond/index.html Walter Heitler]– Key participants in the development of Linus Pauling's ''The Nature of the Chemical Bond''</ref>. Beranduago, [[Linus Pauling]]ek, Lewisen elektroi pare lotzailea, eta, Heiter-London teoriak, erabili zituen balentzia lotura teoriaren bi aspektu garatzeko; [[erresonantzia]] (1928) eta [[orbitalen hibridazio]]a (1930). Azkeneko aurrerapen horiek guztiek hasiera eman zioten Balentziabalentzia Loturaloturaren Teoriateoria berriari, non oinarria uhin-mekanika zen.
== Born-Oppenheimerren hurbilketa ==
Nukleoen menpeko ekuazioa:
: <math> {\hat H_N}\Psi_N=E_{Tot}\Psi_N</math>
Ekuazio elektronikoa ezin da zehaztasun osoz ebatzi bi elektroi baino gehiagoko kasuetarako. Horrela, ekuazio hori ebazteko hurbilketa gehiago egin behar dira, eta hurbilketa horietako bat Balentziabalentzia Loturarenloturaren Teoriateoria da.
== Teoria ==
Orbital atomikoen arteko gainezarpenak ezberdinak izan daitezke. Bi moduak [[sigma lotura|sigma]] (σ) eta [[pi lotura|pi]] (π) gainezarpenak dira. Sigma (σ) lotura ematen da, orbitalen gainezarpena aurrez aurrekoa denean. Pi (π) loturak berriz, gainezarpen paraleloa ematen denean ematen dira. Adibidez, bi S orbitaleko elektroien arteko lotura beti izango da sigma (σ) lotura, orbital horien arteko gainezarpena beti izango baita koaxiala. Lotura ordenari dagokionez, [[lotura bakuna]]k sigma (σ) lotura bakarra izango du, [[lotura bikoitza]]k, sigma (σ) eta pi (π) lotura bat, eta [[lotura hirukoitza|hirukoitzak]] aldiz, sigma (σ) bakarra eta bi pi (σ) lotura izango ditu. Hala ere, loturetan parte hartzen dutenean, orbital atomikoak hibridoak (ezberdinak) izan daitezke. Askotan, loturetako orbital atomikoek orbital mota ezberdinen izaerak erakusten dituzte. Prozesu honi, hau da, orbital atomiko batek beharrezkoak diren ezaugarriak lortzeari, hibridazioa deritzo.
== Balentzia Loturarenloturaren Teoriateoria, gaur egun ==
Gaur egun, balentzia loturaren teoriak [[Orbital Molekularren Teoria|orbital molekularraren teoria]] osatu egitenosatzen du, baina ez dio gehitzen balentzia loturaren teoriari, elektroi pareak bi [[atomo]] espezifikoen artean kokatzen direla, baina banatuak daudela orbital molekularretan, molekula osoan zehar zabaldu daitezkeenak. Orbital molekularraren teoriak [[Magnetismo|propietate magnetikoak]] ([[diamagnetismoa]]/[[paramagnetismo]]a) eta ionikoak aurresan ditzake modu zuzen batean. Balentzia loturaren teoria erabilita ordea, antzeko emaitzak lortzen dira modu zailago batean. Balentzia loturaren teoriaren arabera [[molekula aromatiko]]en propietateak π orbitalen biraketen akoplamenduaren ondorio dira ([[Friedrich August Kekulé|Kekulé]], [[James Dewar|Dewar]] egituren erresonantziaren ondorioa) eta orbital molekularraren arabera, propietate horiek ematen dira π elektroien deslekutzearen ondorioz<ref>Cooper, David L.; Gerratt, Joseph; Raimondi, Mario (1986). ''The electronic structure of the benzene molecule''. Nature. 323 (6090): 699. [[Bibcode]]:[http://adsabs.harvard.edu/abs/1986Natur.323..699C 1986Natur.323..699C]. [[Digital object identifier|doi]]:[http://www.nature.com/nature/journal/v323/n6090/abs/323699a0.html 10.1038/323699a0]</ref><ref>Pauling, Linus (1987). ''Electronic structure of the benzene molecule''. Nature. 325 (6103): 396. [[Bibcode]]:[http://adsabs.harvard.edu/abs/1987Natur.325..396P 1987Natur.325..396P]. [[Digital object identifier|doi]]:[http://www.nature.com/nature/journal/v325/n6103/abs/325396d0.html 10.1038/325396d0]</ref><ref>Messmer, Richard P.; Schultz, Peter A. (1987). ''The electronic structure of the benzene molecule''. Nature. 329 (6139): 492. [[Bibcode]]:[http://adsabs.harvard.edu/abs/1987Natur.329..492M 1987Natur.329..492M]. [[Digital object identifier|doi]]:[http://www.nature.com/nature/journal/v329/n6139/abs/329492a0.html 10.1038/329492a0]</ref><ref>Harcourt, Richard D. (1987). ''The electronic structure of the benzene molecule''. Nature. 329 (6139): 491. [[Bibcode]]:[http://adsabs.harvard.edu/abs/1987Natur.329..491H 1987Natur.329..491H.] [[Digital object identifier|doi]]:[http://www.nature.com/nature/journal/v329/n6139/abs/329491b0.html 10.1038/329491b0]</ref>. Balentzia loturaren teoria murriztua dago molekula txikitara, lotura balentzien orbitalen ortogonalitate faltagatik, eta, lotura balentzien egituragatik. Orbital molekularrak ordea, guztiz [[ortogonal]]ak dira. Bestalde, balentzia loturaren teoria erabiliz, argi ikus daiteke karga elektronikoaren berantolaketa [[erreakzio kimiko]]etan loturak sortu eta apurtzerako garaian. Esan dezakegu teoria honek ongi aurresaten duela molekula diatomiko homonuklearren [[disoziazio]]a atomo ezberdinetan, orbital molekularraren teoriak ordea, aurresaten du, atomo eta ioiez osaturiko nahasteen disoziazioa.
Balentzia loturaren teoria modernoak,ordezkatu egingo du orbital atomikoen gainjartzea lotura balentzien orbitalen gainjartzearekin, molekula osoan zehar zabaltzen direnak. Korrelazio energetikoa jartzerakoan, energia erresultanteak konpetitiboagoak izango dira [[hartree fock]] [[Uhin-funtzio|uhin funtzioen]] erreferentziengatik<ref>Shaik, Sason S.; Phillipe C. Hiberty (2008). ''A Chemist's Guide to Valence Bond Theory''. New Jersey: Wiley-Interscience. [[International Standard Book Number|ISBN]] [[Book sources|978-0-470-03735-5]]</ref>.
== Balentzia Loturarenloturaren Teoriarenteoriaren adibide batzuk ==
[[Fitxategi:Valence bond theory orbital diagram for methane molecule.jpg|thumb|ezkerrera|Balentzia Loturarenloturaren Teoriakteoriak aurresandako orbital-diagrama metano molekularentzat.]][[Fitxategi:Benzene.vbt.jpg|thumb|Balentzia Loturarenloturaren Teoriakteoriak aurresandako orbital-diagrama bentzeno molekularen π-sistemarentzat.]]
Irudietan ikus daitekeen moduan, Balentzia Loturarenloturaren Teoriarenteoriaren bidez lortzen diren orbitalak, bi atomoren artean kokatzen dira; hau da, ez dira molekula osoan zehar deslokalizatuta dauden orbitalak lortzen, Orbital Molekularrenmolekularren Teoriakteoriak aurresango lukeen bezelalukeenez. Horrez gain, Balentzia Loturarenloturaren Teoriariteoriari esker, jakin dezakegu zein izango den orbitalen arteko gainjartze maximoa. Hau dela eta, jakin dezakegu zein den sortu daitekeen lotura sendoena. Modu honetan, azaldu daitezke, sortzen diren lotura kobalente ugari.
CH<sub>4</sub> molekulan, lau karbono hidrogeno lotura sortzen dira. Karbonoak hibridazioa jasaten du eta lau sp<sup>3</sup> orbital hibrido osatzen ditu. Orbital hibrido bakoitzean, elektroi bat kokatzen da eta hidrogenoaren 1s orbitalekin lau lotura kobalente osatzen dira. H<sub>2</sub> molekulan, lotura sortzen duten orbitalen ezaugarriak ezberdinak direnez, lotura-luzera eta lotura-indarra aldatuko dira batetik bestera.
Bentzenoaren kasuan berriz, π-loturak binaka osatzen dira karbonoen p-orbitalen gainezarpenaren ondorioz hiru π-lotura finko osatuz. Hasieran proposatutako egitura honek datu esperimentalekin bat egiten ez zuela ikusita, erresonantzi kontzeptua txertatu zen Balentzia Loturarenloturaren Teorianteorian. Honen ondorioz, sei atomoetan deslokalizatutako hiru π-lotura lortzen dira.
== Erreferentziak ==
|
