Wikipedia

Arrasate: berrikuspenen arteko aldeak

Nabigazio historia interaktiboa
← Aurreko ezberdintasunaHurrengo ezberdintasuna →
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
IkusizkoaWikitestua
tNo edit summary
24. lerroa:
}}
 
'''Arrasate''' (ofizialki: ''Arrasate / Mondragón'')<ref name=140araua>Euskaltzaindia: [http://www.euskaltzaindia.net/arauak/dok/ProNor0140.pdf ''140. araua: Gipuzkoako herri-izendegia''].</ref> [[Gipuzkoa]]ko hego-mendebaldeko [[udalerri]] bat da, [[Debagoiena]] eskualdeko populatuena eta Gipuzkoako jendetsuenetan seigarrena, ({{formatnum:{{Gipuzkoako udalerrien biztanleria|Arrasate}}}} biztanle zituenbaitzituen {{Gipuzkoako udalerrien biztanleria|urtea}}. urtean). Bertakoak ''arrasatearrak'' edo ''mondragoetarrak'' dira. [[Bergara]]ko [[barruti judizial]]aren menpe dago.
 
[[Kooperatiba|Kooperatiben]] hiriburua da, bertan sortu zirelako euskal enpresa kooperatibo garrantzitsuenak: [[Euskadiko Kutxa]], [[Eroski]], [[Fagor (argipena)|Fagor]], [[Mondragon Unibertsitatea]] (MU)... Horiek guztiak ere [[Mondragon (korporazioa)|Mondragon kooperatiba taldeko]] kide dira. Herriko eta inguruko jende gehienak enpresa hauetan egiten du lan.
99. lerroa:
[[Fitxategi:Ines Osinaga, Gose taldeko abeslaria, Koldo Zuazorekin.webm|thumb|[[Ines Osinaga]] arrasatear abeslari eta soinu jotzailea, [[Koldo Zuazo]]rekin hizketan, Arrasaten egiten den mendebaleko euskararen erakusgarri.]]
[[Fitxategi:Arrasateko ahotsak.webm|thumb|Arrasateko Ana Mari Axperen<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Axpe Elejalde, Ana Mari - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/arrasate/hizlariak/ana-mari-axpe/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-24}}</ref> testigantza, euskeraren erabilera eskolan zigortua izatearen ingurukoa. [[Euskal Herriko Ahotsak]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ahotsak.eus, Euskal Herriko hizkerak eta ahozko ondarea|hizkuntza=eu|url=http://www.ahotsak.eus|aldizkaria=www.ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-24}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Eskola erdaraz; euskararen erabilera zigortua - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/arrasate/pasarteak/arr-019-007/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-09-24}}</ref> proiekturako egindako elkarrizketa, ahozko ondarea jaso eta zabaltzeko.]]
Arrasateko euskara [[Bizkaiera|mendebalekoa]] da (bizkaiera)<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Mendebalekoa - Bizkaiera - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/mendebalekoa-bizkaiera/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-08-30}}</ref>, sortaldeko azpieuskalkian <ref>{{Erreferentzia|izenburua=Sortaldekoa (M) - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/mendebalekoa-bizkaiera/sortaldekoa-m/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-08-30}}</ref> kokatzen den Debagoieneko euskara<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Debagoienekoa - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/mendebalekoa-bizkaiera/sortaldekoa-m/debagoienekoa/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-08-30}}</ref>, hain zuzen. Deba eskualdeko hainbat herrik osatzen dute Debagoieneko hizkera: Gipuzkoako [[Aretxabaleta]]<nowiki/>k, [[Arrasate]]<nowiki/>k, [[Eskoriatza]]<nowiki/>k, [[Leintz Gatzaga]]<nowiki/>k eta [[Oñati]]<nowiki/>k eta Arabako [[Aramaio]]<nowiki/>k. ''Leintz haranak'' esparru berezia osatzen du Deba ibarrean, oso estua delako Arrasate, Aretxabaleta, Eskoriatza eta Leintz Gatzaga herrien arteko batasuna. Aramaioko hizkera ere ez da asko urruntzen hauetatik, baina bai Oleta auzokoa, Oletako hizkera sartaldeko eta sortaldeko hizkeren arteko tarteko hizkeratzat hartzen baita. Oñatiko hizkera ere berezia da. Oñati ez zen Gipuzkoan sartu 1845 urtera arte eta bertako hizkerak oraindik ere nortasun berezia du. Oro har, Debagoieneko hizkerak [[Arabako euskara]]<nowiki/>ren eragina duela esan daiteke. Debagoienak [[Gasteiz]]<nowiki/>ekin eduki du hartu-emanik estuena eta, dirudienez, hango ezaugarriak eta hango berrikuntzak iritsi dira bertara
 
 
 
[[Arizmendi ikastola]] Arrasateko San Frantzisko Xabier, San Viator eta Umezaintza, eta Eskoriatzako Almen ikastolek [[1999]]tik osatzen duten kooperatiba da. [[2005]]ean Aretxabaletan ospatu zuen [[Kilometroak]] jaia, [[1981]]ean berriz, Arrasaten antolatu zuten.
107 ⟶ 105 lerroa:
Hizkuntzaren normalizazioaren alde, [[Goiena Komunikazio Taldea]] [[1999]]an sortu zuten, Arrasaten egoitza nagusia duena. Horren aurrekaria [[Arrasate Press]] aldizkaria izan zen herri horretan [[1988]]an abiatua, [[AED]] euskara elkartearen ekimenez eta [[Joxe Aranzabal]], [[blog]]ari moduan geroago nabarmenduko zena, tartean zuela. Debagoieneko beste herri aldizkariekin batera [[Goienkaria]]n bat egin zuen [[2000]]. urtean, Goiena K.T. taldearena den aldizkarian. Hedabide elkarte horretan, [[Arrasate Irratia]] eta [[Goiena Telebista]] ere badaude, aurretik [[Arrasate Telebista]] [[1990]]etik emititzen aritu zela, beste batzuen artean [[Maider Egues]] kazetari zeukana.
 
Euskarazko idazleen artean, aipatzekoak dira [[Euskal Pizkundea]]ren garaian [[Seber Altube]] euskaltzainaeuskaltzain, filologoafilologo eta idazlea, eta [[Juan Arana]] "Loramendi" fraide kaputxino bedoñarra eta olerkaria azpimarratzekoak dira. Urteak aurrera, [[Jokin Zaitegi]] josulaguna izandakoa eta euskaltzaina nabarmendu zen [[1950eko hamarkada]]n bereziki, [[Euzko-gogoa]] literatura aldizkaria sortuz eta idazle klasikoen hainbat obra euskaratuz. Azkenik, [[Eneko Barberena]]k [[XXI. mende]]aren lehenengo urteetan idazteari ekin zion, eta [[komiki]]en munduan [[Julen Ribas]] marrazkigilea eta Igor Leturia blogaria aipatzekoak dira.
 
Euskalgintzan,Gaur azpimarratzekoegungo figurakeuskalgintzan, diranabarmentzekoak halaberdira [[Julen Arexolaleiba]] soziolinguista eta [[Xabier Letona]] kazetaria ("''[[Argia (aldizkaria)|Argia]]"'').
 
== Ekonomia ==
741 ⟶ 739 lerroa:
* [[Maritxu Kajoi|Maritxu Kajoi komisiñua]].
* [[Arrasateko gaztetxea]].
* '''Arrasate Zientzia Elkartea''',: Arrasateko natura eta kultura ondarea ikertu eta zabaltzea helburudu duenahelburu.
* '''Arrasate Musikal''' musika eskola (.<ref>[http://www.arrasatemusikal.com/eu/informazioa/ Arrasate Musikal webgunea.]</ref>).
* '''Goikobalu Abesbatza'''.
 
=== Festa eta ospakizunakJaiak ===
[[Fitxategi:Karapaixoa 02.jpg|thumb|250px|Karapaixo bat]]
* [[Pazko]] garaian, ''[[karapaixo]]'' izeneko [[pazko-opil]]a egin ohi da, arrautzez eta txorizoz hornitutako ogi hirukia.
* [[Ekainaren 24]]a, ''Sanjuanak'': herriko jai nagusiak dira Sanjuanak eta [[ekainaren 23]]tik [[ekainaren 26|26ra]] bitartean ospatzen dira.
* [[Urri]]ko lehen ostirala, [[Maritxu Kajoi]]: [[1977]]. urteaz geroztik ospatzen den jaia da, txikiteroen jaia. Egun horretan dotore jantzita irteteko ohitura dago.
* [[Abenduaren 6]]an ''San Nikolas'' eguna ospatzen da. Goizean zehar haurrak kalez kale ibiltzen dira herrian zehar San Nikolas kantua abesten. Etxeetatik bolo-boloa botatzen zaie: gaztainak, intxaurrak, gozokiak, litxarreriak, txanponak... Eguerdian [[arrasateko udaletxea|udaletxeko]] balkoian boloa egiten dute.
* [[Abenduaren 22]]a, ''Santamasak'': San Tomas feria ospatzen da egun honetan, baserriko produktuen salmenta eta erakusketa, artisautza lehiaketak eta erakusketak, eta [[herri kirol]]ak ere ezin dira falta.
* Auzoetako jaiak:
** [[Urtarrilaren 29]]a, Meatzerrekako ''San Balerio''.
** [[Otsailaren 5]]a, Gesalibarren ''Santa Ageda''.
** [[Maiatzaren 1]]a, San Andres.
** [[Maiatzaren 15]]a, Musakolan ''San Isidro''.
** [[Uztailaren 18]]a, Santa Marina auzoan ''Santa Marina''.
** [[Uztailaren 22]]a, Maalako Errebalan ''Maria Magdalena''.
** [[Uztailaren 26]]a, Ferrerias kalean ''Santa Ana''.
** [[Abuztuaren 3]]a, Udalan ''San Esteban''.
** [[Abuztuaren 24]]a, Uribarrin ''San Bartolome''.
** [[Irailaren 29]]a, Garagartzan ''San Migel''.
** [[Abenduaren 10]]a, Bedoñan ''Santa Eulalia''.
 
=== Kirolak ===
"https://eu.wikipedia.org/wiki/Arrasate"(e)tik eskuratuta