Ateismo: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t robota Erantsia {{Wikipedia1000}} |
No edit summary Etiketa: 2017 wikitestu editorearekin |
||
1. lerroa:
{{Wikipedia1000}}
{{HezkuntzaPrograma|Filosofia}}
[[Fitxategi:Atheismsymbol endorsed by AAI.svg|thumb|Ateismoaren ikurra, Aliantza Ateistaren Internazionalak 2007an plazaratua.]]▼
'''Ateismoa''', zentzu zabalean, [[jainko]]en existentziaren [[sinesmen]]a ukatzea da. Zentzu hertsiago batean, ateismoa jainkorik badagoen ustearen arbuioa da. Are zentzu estuagoan, ateismoa jainkorik ez dagoela dioen posizioa da. Ateismoa ez dator bat [[teismo]]arekin, zeina, bere formarik orokorrenean, [[Jainkoaren existentzia|gutxienez jainko bat existitzen delako]] ustea baita.
Ateismo hitzaren erro etimologikoa [[K. a. V. mende]]a baino lehen sortu zen. [[Antzinako greziera]]tik abiatuta, antzinako grezierazko "''jainkorik gabe''" esan nahi du. [[Antzinaroa]]n, erabilera ugari izan zituen, hitz gutxiesgarri bat bezala, [[gizarte]]ak oro har gurtzen zituen jainkoei, jainkoek abandonatu zituztenei edo jainkoengan sinesteko inolako konpromisorik ez zutenei aplikatzen zitzaiena. Terminoak, [[erlijio]]so ortodoxoek sortutako kategoria sozial bat adierazten du, non euren sinesmen erlijiosoekin bat ez datozenak sartzen diren. Gaur egungo ateismo terminoa [[XVI. mende]]an sortu zen lehen aldiz. Pentsamendu askearen hedapenarekin, ikerketa [[eszeptizismo|eszeptikoarekin]] eta erlijioari egindako kritikaren ondorengo gehikuntzarekin, terminoaren aplikazioa murriztu egin zen bere irismenean. Ateo hitzarekin identifikatu ziren lehen gizabanakoak [[XVIII. mende]]an bizi izan ziren, [[Argien Mendea]]n. [[Frantziako Iraultza]], "aurrekaririk gabeko ateismoagatik" ezaguna, giza arrazoiaren nagusitasunaren alde egin zuen historiako lehen mugimendu politiko handiaren lekuko izan zen.
Ateismoaren aldeko argudioak ikuspegi [[filosofia|filosofikoetatik]] hasi eta ikuspegi sozial eta historikoetaraino doaz. Jainkoengan ez sinesteko arrazoiek ebidentzia enpiriko falta dagoela dioten argudioak biltzen dituzte, [[gaizkiaren arazoa]], errebelazio funtsik gabeen argudioa, [[Faltsabilitate|faltsutu]] ezin diren kontzeptuen arbuioa, eta [[sinesmen]] ezaren argudioa. [[Fede]]dun ez direnek diote ateismoa teismoa baino parsimonikoagoa dela eta guztiak jainkoetan sinesmenik gabe jaiotzen direla; beraz, argudiatzen dute frogaren zama ez dagokiola ateoari, jainkoen existentzia gezurtatzeko, baizik eta teistari, teismorako justifikazio bat emateko. Ateo batzuek filosofia [[sekular]]rak hartu badituzte ere (adibidez, [[humanismo sekular]]ra), ez dago ateo guztiek bat egiten duten [[ideologia]] edo jokabide-koderik.
▲[[Fitxategi:Atheismsymbol endorsed by AAI.svg|thumb|Ateismoaren ikurra, Aliantza Ateistaren Internazionalak 2007an plazaratua.]]
Ateismoaren ikusmoldeak aldatzen direnez, gaur egungo ateoen kopuruaren estimazio zehatzak zailak dira. [[Win-Gallup International]]en ikerketa globalen arabera, inkestatuen %13 "ateo konbentzituak" ziren 2012an, %11 "ateo konbentzituak" 2015ean, eta %9 "ateo konbentzituak" 2017an. Hala ere, beste ikertzaile batzuek kontuz ibiltzeko aholkua eman dute Win/Gallup inkestaren zifrekin; izan ere, hamarkadetan zehar idazketa bera erabili duten eta laginaren tamaina handiagoa duten beste inkesta batzuek zifra baxuagoak lortu dituzte. [[British Broadcasting Corporation]]ek (BBC) 2004an egindako inkesta zaharrago baten arabera, ateoak munduko biztanleriaren %8 ziren. Beste estimazio zaharrago batzuen arabera, ateoak munduko biztanleriaren %2 dira, eta [[erlijiogabe]]ak, berriz, %12. Inkesta horien arabera, [[Europa]] eta [[Ekialdeko Asia]] dira ateismo tasa altuenak dituzten eskualdeak. 2015ean, Txinan zeuden pertsonen %61ek jakinarazi zuten ateoak zirela. [[Europar Batasun]]eko (EB) [[Eurobarometroa]]ren 2010eko inkesta baten zifrek adierazten dutenez, EBko biztanleriaren %20k ez du sinesten "inolako espiritu, Jainko edo bizi-indarretan".
== Etimologia ==
''Ateismo'' terminoa [[greziera]]zko {{lang|el|αθεος}} (azeós) [[adjektibo]]tik dator, «jainkorik gabea» esan nahi baitu (''a'' = «ez»; ''theos'' = «jainko», hitzez hitz «[[Zeus]]»). Adjektibo hori mespretxuz erabiltzen zen, gizarte zabalak gurtzen zituen jainkoak ukatzen zituztela uste zen gizabanakoak aipatzeko.
| |||