Boer Gerrak: berrikuspenen arteko aldeak

[[Ingalaterra|Ingelesen]] etorrera masiboren presiopean, [[boer]]rek barnealdera jo zuten [[1837]] eta [[1854]] bitartean, "[[Trek Handia]]" izeneko martxetan. Bere errepublikak osatu zituzten, [[Britainia Handia eta Irlandako Erresuma Batua|Erresuma Batuko]] aginpetik kanpo: [[Nataleko Errepublika|Natal]] ([[1843]]an Erresuma Batuak bereganatua), [[Hegoafrikar Errepublika|Transvaal]] ([[1852]]an Erresuma Batuak onartua) eta [[Orangeko Estatu Librea|Orangeko Estatu Askea]] ([[1854]]an onartua).

[[Britainia Handia eta Irlandako Erresuma Batua]]k [[1877]]an Transvaal konkistatu zuen. Luze zirauen boerren suminak lehertu zuen lurralde horretan [[1880]]an. [[Afrikaner]]rek ''IndenpendentziakoAskapen Gerra'' deitu zioten matxinada horri, nahiz eta egun, eskuarki, ''Lehen Boerren Gerra'' izena hartu duen.

Gatazka hasi bezain azkar amaitu zen [[Majubako gudua|Majuba Hillmuinoko borrokan]] ([[1881]]eko [[otsailaren 27]]an) boerrek lortutako garaipen erabakiorrarierabakigarriari esker. Errepublikak independentzia berreskuratu zuen [[Hegoafrikar Errepublika|Zuid-Afrikaansche Republiek]] izenpean. [[Paul Kruger]], matxinadako buruetako bat, presidente bihurtu zen [[1883]]an.

Azkenean, [[1899]]an gerra irekia piztu zen, [[Erresuma Batua]]k boerren errepubliketako 60 .000 atzerritar zurientzat bozkatzeko eskubidea eskatu zuenean. [[Paul Kruger]]rek uko egiteaz gain, Errepublikako mugetatik armada erretiratzea eskatu zien.

Britainiarren prestakuntza hobea zen Bigarren Boerren Gerra honetan. [[1900]]rako, [[Pretoria]], boerren azken hiri nagusia britaniarren esku zegoen. Oso igarpen baikorrak iragarri baziren ere, [[1902]] arte iraun zuen, zeren, boerren armada, baserritarrek osatu arren, oso ongi antolatuta zegoen, eta lurraldea ongi baino hobeki ezagutenezagutzen zuten.

Boerren gerrilagerrilla gisako borrokaren aurrean, Britaniarren armada profesionalak bortizki jokatu zuen, konkistatuko lur guztia suntsituz. [[1902]]rako, 26 .000 [[boer]] hil ziren gaitzak zirela eta, edota [[kontzentrazio-esparru]]etan atxilotuta. Guztira 200 .000 lagun baino gehiago sartu zituzten kontzentrazio-esparru horietan.

Nolabaiteko bakea Vereeniging hitzarmenarekin iritsi zen. Honen hitzetan, boerren errepublikek [[Britainiar Inperioa|britaniar]] subirontasunasubiranotasuna onartzen zuten, eta, britaniarrek, bitartean, bere menpeko lurraldea berreraikitzeko konpromisoa hartu zuten. Horretarako 3 miloi [[libra esterlinakoesterlina]]ko dirulaguntzadiru-laguntza bideratu zuten. Gainera, [[Orange (Hegoafrika)|Orangeri]] eta Transvaali autonomia ematekoak ziren britainiarrak.

[[1910]]ean, [[Hegoafrikar Batasuna]] sortu zen. Erresuma Batuak gobernadorea izendatzen zuen, beti ere bi probintzien autonomia errespetatuta. Amankomuneko parlamentua abian jarri zen, txurienzurien arteko lege-berdintasunpean. [[Afrikaans]] hizkuntza onartu zen. Parlamentua [[Pretoria]]n -boerren lurraldean- kokatu zuten, eta gobernadorearen egoitza [[Lurmutur Hiria]]n -britaniarrenean-.

* [[Ladysmitheko setioa|Ladysmitheko Setioa]]

[[Kategoria:Erresuma BatukoBatuak historiaparte hartutako gerrak]]