Kontrarreforma: berrikuspenen arteko aldeak

[[Johann Stephan Pütter]]rek [[1776]]an sortu zuen Kontrarreforma ([[aleman]]ez: ''{{lang-de|Gegenreformation''}}) terminoa<ref>Jesus MOYA: [http://www.euskomedia.org/PDFAnlt/lankidetzan/19/19123148.pdf El alma de Garibay. Perfil psicológico, a través desu Autobiografía. (Una mentalidad de la Contrarreforma)] Euskomedia.org</ref>, eta hitza eremu ez-katolikoetan hedatu zen, Eliza Katolikoaren barneko aldaketa horiek [[protestantismo]]en sorrerak eragin zituela eta horien helburu nagusia hedapen protestantea geldiaraztea zela azpimarratzeko.

[[Espainia]]n, [[Errege-erregina Katolikoak|Errege-erregina Katolikoek]] gotzaintza, kleroa eta erlijio ordenak berriztatzeko lanari heldu zioten. [[Francisco Jiménez de Cisneros|Cisneros kardinalaren]] laguntza erabakiorraerabakigarria izan zen eginkizun horretan, hark berriztatu baitzituen [[frantziskotar]] ordenak eta Alcaláko Unibertsitatea fundatu, helburu nagusia [[Biblia]]ren azterketak bultzatzea eta sakontzea zuen erakundea.

Talde horiez gainera, izan ziren beste batzuk ere, elizigizonelizgizon sekularrenak. Kongregazioak eratuz elkartu ziren, erruki eta karitate lanak taldean egin ahal izateko, kanpoan jakinarazi gabe, eta hala sortu ziren, besteren artean, teatinoak, [[barnabitak]] eta somaskoak. Ildo horretan berean ipini daiteke [[Jesusen Lagundia]]ren fundazioa. Jesuitak, [[monasterio]]ko eginbeharretatik libre, bete-betean aritzen ziren apostolutza lanetan. Elizgizon sekularrez zegoen Lagundia osatua, eta beren kideen perfekziozko bizitza bultzatzea eta fedea zabaltzea zuten helburua, predikuaren bidez, gogo jardunak eginez eta dotrina irakatsiz. Jesuitek, usadiozko hiru botoez gainera, laugarren boto bat ere bete behar zuten, hau da, [[Aita santu|Aita Santuarekiko]] obedientzia, eta hori berrikuntza handia izan zen, nahiz eta ez zen beti ondo ulertu. Lagundia oso bizkor ugaldu zen, eta berehala zabaldu zen mundu ezagun osora, [[Asia]], [[India]] eta [[Japonia]]raino. Lagundiko kideek heziketa filosofiko eta teologiko sendoa zuten, eta aipagarria da, orobat, haien espiritualtasun sakona, [[aszetismo]] gogor batez elikatzen zena, otoitza eta apostolutza lanez gainera. Jesuiten lana erabakiorraerabakigarria izan zen Eliza Katolikoaren berriztatzean, dotrinaren eta errukiaren alorretan batez ere.

Garaiotan beretan berriztatu zen Italian frantziskotarren ordena. Higikunde horrek predikari famatu bat, [[Matteo da Bascio]], izan zuen gidari. Zorroztasun asmoak bultzatuta, fundatzailarenfundatzailearen erakutsiak osorik betetzea bilatzen zuen, eta hala eratu zen [[Anaia Txiki Kaputxinoen Ordena|Kaputxinoen Ordena]]. Hasieran, bizimodu eremutarra egiten zuten, eskulanak eginez eta behartsuak zainduz huts-hutsik. Luzaro gabe ordea, gizartea, sinesteak eta ohiturak berritu ahal izateko prediku lanen behar larria zela eta, uko egin zioten bizimodu eremutarrari, eta heziketa lanean jardun ahal izateko beharrezko ikasketak egiten hasi ziren.

Diziplinaren alorrean, ordura arte gertatu ziren gehigegikeriakgehiegikeriak desagertaraztendesagerrarazten saiatu zen Trento, gotzainei beren egoitzetan egon beharra gogoratuz, heziketa lanak abade eta elizgizonei, baita haiek ereduzko bizimodua egiteko garrantzia ere. Eliztarrei zegokienez, zuhurtasunezko neurriak ipini ziren sakramentuak hartzearen balioa eta zilegitasuna segurtatzeko: ezagutza minimoak bermatzeko arautegiak, sakramentuak ematean sakramentu liburuetan errejistratuerregistratu beharra, etab.

Predikua zen katekesiaren osagaia. Predikari famatuenen artean, aipagarriak dira, [[Espainia]]n, [[Joan Avilakoa]], [[Luis Granadakoa]], [[Alonso Cabrera]], [[Tomas Villanuevakoa]] eta [[Joan Riberakoa]]. HeresearenHerejearen aurrez aurre, polemistaren irudia sortu zen. Alemanian aipagarriak izan ziren [[Pedro Canisio]] eta [[Georg Scherer]].