Mobutu Sese Seko: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary |
No edit summary |
||
3. lerroa:
== Bizitza ==
Joseph-Désiré Mobutu Kongoko [[Lisala]] probintzian jaio zen [[1930]]eko urriaren 14an. Ikasketak [[1950]]. urtean amaitu zituen, eta [[1956]]an ''L'Avenir'' egunkarian hasi zen idazten. ''Actualités Africaines'' izeneko argitalpeneko erredaktore buru ere izan zen. Independentzia eskatzen zuen Kongoko Mugimendu Nazionalean hasi zuen politika ibilbidea, eta [[1960]]an [[Brusela]]n parte hartu zuen [[Kongoko Errepublika]]ren subiranotasuna lortzeko negoziaketetan.<ref name="egunkaria1">{{erreferentzia |izena= |abizena= |url=https://www.berria.eus/hemeroteka/egunkaria/pdfa/?data=1997-09-09&orria=017&zenb=UlB1cXBLa2Z6VkE2NWtGQkp6MTJNUT09 |izenburua=Mobutu Sese Seko hil da minbiziarekin, Rabateko ospitale militarrean |argitaletxea=''Euskaldunon Egunkaria'', 1997ko irailak 9, CC BY-SA 4.0, berria.eus |sartze-data=2019-07-17}}</ref>
1960ko uztailean, [[Kongoko Errepublika Demokratikoa|Kongo]] independentearen lehenbiziko gobernuko estatu idazkari izendatu zuen [[Patrice Lumumba]] lehen ministroak. Irailaren 14an, armadako komandante buru kargua eman zion [[Joseph Kasa-Vubu]] presidenteak. Ordu batzuk geroago, Mobutuk estatu kolpe bat jo zuen, [[CIA]]ren eta Belgikaren babesarekin. Haren gizonek Lumumba atxilotu eta [[Moïse Tshombe]]ren esku utzi zuten. [[1961]]eko urtarrilaren 17an, Tshombek Lumumba hilarazi zuen.<ref>{{erreferentzia |izena=Dominique |abizena=Mataillet |url=https://www.jeuneafrique.com/109967/archives-thematique/le-premier-coup-d-tat-de-mobutu/ |izenburua=Le premier coup d’État de Mobutu |argitaletxea=jeuneafrique.com |sartze-data=2019-07-18}}</ref>
1965eko azaroan, Estatuto gidaritza hartu zuen, Kasa-Vubu kargutik kenduz, eta 1970ean presidente aukeratu zuten zazpi urterako. 1977an eta 1984an berriro aukeratu zuten presidente. Bere agintaldian Zaire izendatu zuen Kongoko Errepublika, eta bandera, moneta eta herrialdeko izenak aldatu zituen. 1990ean, nazioarteko presioen eraginez, alderdi aniztasuna eta demokratizazioa iragarri zuen.<ref name="egunkaria1"></ref> [[Minbizi]]ak jota, [[1996]]an [[Suitza]]ra joan zen, eta bitartean oposizioa beraren kontra bildu zen [[Laurent-Désiré Kabila]]ren buruzagitzapean. Mobutu saiatu zen Kabilarekin akordioren batera iristen, baina azkenean uko egin behar zion aginteari, eta [[Maroko]]ra erbesteratu zen [[1997]]an, hil baino lehentxeago.▼
▲
Hogeita hamar urte iraun zuen diktaduran, 8.000 milioi dolarreko dirutza bereganatu zuen. 1996ko maiatzean haren dirua izozteko agindua eman zuen Suitzako Gobernuak, baina orduko oso berandu zen, Mobutuk ia diru guztia beste leku batean gorde baitzuen.<ref name="egunkaria1"></ref>
12 ⟶ 14 lerroa:
{{ lur | data=2011/12/27}}
{{erreferentzia_zerrenda}}
== Ikus gainera ==
* [[Kongoko krisialdia]]
* [[Kongoko Lehen Gerra]]
{{commonskat}}
| |||