Jesus Nazaretekoa: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Robota: Testu aldaketa automatikoa (-K. a. +K.a.)
1. lerroa:
{{Wikipedia1000}}
{{Biografia_infotaula_automatikoa
| jaiotza data = K. a. 4. urtea inguru
}}
'''Jesus Nazaretekoa'''<ref name=Euskaltzaindia177>{{EuskaltzArauErref|arau-zk=177|arau-izenb=Antzinateko pertsona-izenak eta izen mitologikoak (III). Bibliako pertsona-izenak}}</ref> edo '''Jesu Kristo'''<ref name=Euskaltzaindia177/> ([[Betleem]],<ref group="oh">Elizaren tradizioak jaioterri hori defenditu duen arren, aztarna guztien arabera Jesus [[Nazaret]]en jaio zen; Betleemen aukera zabaldu zen Jesusen biografia profeziek esaten zutenaren arabera moldatzeko eta, bestetik, Nazaretek oso ospe ona ez zuelako: {{es}} http://www.nuevatribuna.es/articulo/historia/jesus-no-nacio-belen-donde-y-cuando-nacio/20161220145643134942.html </ref> [[K. a. 8]] / K. o. [[1]] - [[Jerusalem]], K. o. [[29]] / [[33]]) [[erlijio]]aren erreformatzaile eta zabaltzailea izan zen, [[Judea]]ko lurraldean bizi izan zena.<ref>{{en}} William Arnal ("The cipher "judaism" in contemporary historical Jesus scholarship", [http://books.google.es/books?id=q5pNt46fQx4C&pg=PA25&lpg=PA25&dq=%22jesus+was+a+jew%22+jesus+seminar&source=bl&ots=1HQNvqmFVm&sig=b70bw8W-juvtEQ1ZdrLc4lZsMEA&hl=es&ei=T2hjStO7IZ-5jAeTm439Dw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=9 Kloppenborg, John S. (ed.):''Apocalypticism, Anti-Semitism and the Historical Jesus''], p. 24</ref><ref>{{Erreferentzia|abizena=Klausner, Joseph, 1874-1958.|izenburua=Jesus de Nazaret : su vida, su época, sus enseñanzas|argitaletxea=Paidós|data=2006|url=https://www.worldcat.org/oclc/65514247|isbn=8449318343|pmc=65514247|sartze-data=2019-04-19}}</ref> [[Kristautasun]]aren figura zentrala da, eta historiako pertsonarik esanguratsuena dela esaten dute iturri askok<ref>{{Erreferentzia|abizena=Bauckham, Richard.|izenburua=Jesus : a very short introduction|argitaletxea=New York|data=2011|url=https://www.worldcat.org/oclc/713182402|isbn=9780199575275|pmc=713182402|sartze-data=2019-04-19}}</ref>. [[Kristau]] gehienek [[fede|sinisten]] dute [[Jainko Seme]]aren [[gizakunde]]a dela eta [[Itun Zaharra]]k profetizatzen zuen [[mesias]]a edo [[kristo]]a<ref>{{Erreferentzia|abizena=McGrath, Alister E., 1953-|izenburua=Christianity : an introduction|argitaletxea=Blackwell Pub|data=2006|url=https://www.worldcat.org/oclc/60373552|edizioa=2nd ed|isbn=1405109017|pmc=60373552|sartze-data=2019-04-19}}</ref><ref>{{Erreferentzia|abizena=Ehrman, Bart D.|izenburua=How Jesus became God : the exaltation of a Jewish preacher from Galilee|url=https://www.worldcat.org/oclc/863695009|edizioa=First edition|isbn=9780061778186|pmc=863695009|sartze-data=2019-04-19}}</ref>.
 
Antzinaroko historialari moderno ia guztiek uste dute [[Jesusen historizitatea|Jesus historikoki existitu zela]]{{#tag:ref|2011n [[Bart Ehrman]]ek ikerlari modernoek egindako lanen laburpen kritikoa egin zuen, eta ondorio honetara iritsi zen, "benetan existitu zen, Antzinaroaren ikertzaile konpetente ia guztiek, kristau zein ez-kristauk, babesten duten moduan"<ref>{{Erreferentzia|abizena=Ehrman, Bart D.|izenburua=Forged : writing in the name of God : why the Bible's authors are not who we think they are|argitaletxea=HarperOne|data=2011|url=https://www.worldcat.org/oclc/759581209|edizioa=1st ed|isbn=9780062078636|pmc=759581209|sartze-data=2019-04-19}}</ref>. [[Richard A. Burridge]]k dio: "Badaude diotenak Jesus Elizaren imaginazioaren figura bat dena, Jesus ez zela inoiz ere existitu. Esan behar dut ez dagoela ikerlari kritiko errespetaturik horrelakoak esaten duenik gaur egun".<ref>{{Erreferentzia|abizena=Burridge, Richard A., 1955-|izenburua=Jesus now and then|argitaletxea=William B. Eerdmans Pub. Co|data=2004|url=https://www.worldcat.org/oclc/54024131|isbn=0802809774|pmc=54024131|sartze-data=2019-04-19}}</ref> [[Robert M. Price]]k ez du uste Jesus existitu zenik, baina onartzen du bere ikuspegiak ikerlarien gehiengoarekin talka egiten duela.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=The historical Jesus : five views|argitaletxea=IVP Academic|data=2009|url=https://www.worldcat.org/oclc/777681872|isbn=9780830878536|pmc=777681872|sartze-data=2019-04-19}}</ref> [[James D. G. Dunn]]en ustez Jesus existitu ez zela babesten duten teoriak "gaur egun hilda dagoen tesia" dira.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Sacrifice and redemption : Durham essays in theology|argitaletxea=Cambridge University Press|data=1991|url=https://www.worldcat.org/oclc/19970539|isbn=0521340330|pmc=19970539|sartze-data=2019-04-19}}</ref> [[Michael Grant]]ek 1977an idatzi zuen "azken urteotan ez da egon ikerlari seriorik postulatu duena Jesusen historizitatea ez zela gertatu, eta baldin baleude oso gutxi dira, eta ez dute lortu kontrakoa dioena babesten duten ebidentziak ukatzea".<ref>{{Erreferentzia|abizena=Grant, Michael, 1914-2004.|izenburua=Jesus : an historian's review of the Gospels|argitaletxea=Scribner|data=1977|url=https://www.worldcat.org/oclc/3054550|isbn=0684148897|pmc=3054550|sartze-data=2019-04-19}}</ref> [[Robert E. Van Voorst]]ek dio Bibliaren ikerlariek zein historialari klasikoek Jesusen existentzia ezaren teoriak errefutatutzat dituztela gaur egun<ref>{{Erreferentzia|abizena=Van Voorst, Robert E.|izenburua=Jesus outside the New Testament : an introduction to the ancient evidence|argitaletxea=W.B. Eerdmans Pub|data=2000|url=https://www.worldcat.org/oclc/43286799|isbn=0802843689|pmc=43286799|sartze-data=2019-04-19}}</ref>.|group="oh"}} nahiz eta Jesus historikoaren bilaketak ez duen adostasun handirik lortu [[Ebanjelioen fidagarritasun historikoa]]ri dagokionez, zein Jesusek Biblian duen irudiak Jesus historikoa zein mailatan erretratatzen duenaren inguruan<ref>{{Erreferentzia|abizena=Powell, Mark Allan, 1953-|izenburua=Jesus as a figure in history : how modern historians view the man from Galilee|argitaletxea=Westminster John Knox Press|data=1998|url=https://www.worldcat.org/oclc/39180965|edizioa=1st ed|isbn=0664257038|pmc=39180965|sartze-data=2019-04-19}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Historical Jesus|hizkuntza=en|url=https://www.thegreatcourses.com/courses/historical-jesus.html|aldizkaria=English|sartze-data=2019-04-19}}</ref><ref name=":0">{{Erreferentzia|abizena=Sanders, E. P.|izenburua=The historical figure of Jesus|argitaletxea=Penguin Books|data=1996|url=https://www.worldcat.org/oclc/698471832|isbn=9780141928227|pmc=698471832|sartze-data=2019-04-19}}</ref>. Jesus [[galilea]]r [[judu]] bat izan zen<ref>{{Erreferentzia|abizena=Vermès, Géza, 1924-2013.|izenburua=Jesus the Jew : a historian's reading of the Gospels|argitaletxea=Fortress Press|data=1981, ©1973|url=https://www.worldcat.org/oclc/7175110|edizioa=1st Fortress Press ed|isbn=0800614437|pmc=7175110|sartze-data=2019-04-19}}</ref>, [[Joan Bataiatzailea]]k [[Jesusen bataioa|bataiatu]] ostean [[Jesusen ministerioa|bere ministerioa]] hasi zuena. [[Ebanjelioen ahozko transmisioa]] egin zuen<ref>{{Erreferentzia|abizena=Dunn, James D. G., 1939-|izenburua=The oral gospel tradition|url=http://worldcat.org/oclc/843124157|isbn=9780802867827|pmc=843124157|sartze-data=2019-04-19}}</ref>, eta askotan "[[errabino]]" deitu zuten<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Rabbi in the International Standard Bible Encyclopedia.|hizkuntza=en|url=https://www.internationalstandardbible.com/R/rabbi.html|aldizkaria=International Standard Bible Encyclopedia Online|sartze-data=2019-04-19}}</ref>. Jesusek bere inguruko juduekin eztabaidatu zuen Jainkoa gurtzeko moduaz, sendaketak egin zituen, [[parabola (literatura)|parabolen]] bidez irakatsi zuen eta jarraitzaileak bildu zituen<ref name=":1">{{Erreferentzia|izenburua=The historical Jesus in context|argitaletxea=Princeton University Press|data=2006|url=https://www.worldcat.org/oclc/66527132|isbn=0691009910|pmc=66527132|sartze-data=2019-04-19}}</ref><ref>{{Erreferentzia|abizena=Charlesworth, James H.,|izenburua=The historical Jesus : an essential guide|url=https://www.worldcat.org/oclc/948511145|isbn=9781426724756|pmc=948511145|sartze-data=2019-04-19}}</ref>. Atxilotu zuten eta [[sanedrin]]aren aurrera eraman zuten<ref name=":0" />, berriro itzuli zuten Erromako gobernuaren eskuetara eta [[Jesusen gurutziltzaketa|gurutziltzatu zuten]] [[Pontzio Pilatos]]en aginduz<ref name=":1" />. Bere heriotzaren ostean, bere jarraitzaileek pentsatu zuten [[Jesusen Piztuera|hildakoen artetik itzuli zela]], eta sortu zuten komunitateak ebentualki [[Kristautasun primitiboa|Eliza goiztiarra]] osatu zuen<ref name=":0" />.
165. lerroa:
{{artikulu ona}}
 
[[Kategoria:K. a. 0ko hamarkadako jaiotzak]]
[[Kategoria:I. mendeko heriotzak]]
[[Kategoria:Jesus Nazaretekoa| ]]