Antzinako Grezia: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Robota: Testu aldaketa automatikoa (-K. a. +K.a.) |
|||
4. lerroa:
| izena= Antzinako Grezia
| mapa = Parthenon from west.jpg
| hasiera urtea=[[K.
| amaiera urtea=[[K.
| hiriburua=[[Atenas]]
| hizkuntza=[[Antzinako greziera]]
12. lerroa:
| gert3= [[Grezia klasikoa|Aro klasikoa]]
| gert4= [[Aro helenistikoa]]
| gert1 data=[[K.
| gert2 data=[[K.a. 800]]-[[K.a. 480]]
| gert3 data= [[K.
| gert4 data= [[K.
}}
'''Antzinako Grezia'''<ref>EIMA: [http://www.hezkuntza.ejgv.euskadi.net/r43-573/eu/contenidos/informacion/dih/eu_5490/adjuntos/estilo_liburua/ONOMASTIKA/IZEN%20ZERRENDAK.pdf ''Eskola-liburuetako onomastikaren, gertaera historikoen eta artelanen izenak. Zerrendak''].</ref> greziar hizkuntza eta kulturako herrien zibilizazioa izan zen, K.
== Kronologia ==
35. lerroa:
==== Helenismoaren aurreko garaia ====
Grezian, kontinente barruan aurkitu diren giza aztarnarik zaharrenak [[Epipaleolito]]koak dira (40000 K.
==== Zibilizazio mizenikoa ====
45. lerroa:
=== Garai Arkaikoa ===
[[Fitxategi:Location_greek_ancient.svg|frame|eskuinera|450px|Antzinako Grezia K.
Garai hartan ''polis'' hiribilduetan ekonomia aldatuz joan zen, eta merkataritzak eta artisautzak garrantzi handia izan zuten. Lehengo erregetza ere aldatuz joan zen eta erregimen aristokratiko bihurtu zen, VIII. mendean Asia Txikian sortu eta Grezia osora hedatu zena gero. Hiria gobernatzeko eztabaida politikoen lekua aitonen semeen kontseilua edo biltzarra ''(bule)'' izan zen. Herriaren biltzarra ''(ekklesia)'' bigarren mailan geratu zen, eta, horregatik, politikan parte hartzeko eskubidea aberatsen eta ahaldunen esku zegoen ia oso osorik. VIII. eta VI. mendeen bitartean gertatu zen Greziaren kolonizazioa Mediterraneo itsasoaren eta itsaso Beltzaren kostaldean. Hasieran, emigrazioa, nekazaritzako lursailen faltaren kariaz gertatu zen, izan ere, antolaketa patriarkalaren arabera, lurraren gaineko eskubideak noble familietako premuarentzat izaten baitziren. VII. mendetik aurrera emigrazioaren merkataritza alderdia hasi zen azaltzen, eta, hala, polis berriak jatorrizko hiriaren faktoria edo sukurtsal bihurtu ziren.
137. lerroa:
Oro har, hiri batek eta elikadura ziurtatzen zuen inguruko lurraldeak osaturiko estatu burujabea zen polisa. Hiri antolaketa honen eredua eta garapena Antzinako Grezian hasi zen, baina ondoren [[Mesopotamia]]ko, [[Ekialde Hurbil]]e<nowiki/>ko eta [[Mediterraneo]] aldeko ([[Sumer]], [[Fenizia]], [[Siria]], [[Zipre]], [[Kreta]]) lurraldeetara ere zabaldu zen. Grezian ehunka polis sortu ziren, eta halako estatu txikien ugalketaren arrazoia izadia, mendiek eta itsasoak mugaturiko lurraldeak, eta tribu zein erlijio zatiketak dira.
Hiri horietako gehienen historia eta konstituzioa zatika besterik ez da ezagutzen; hala, askotan, greziarren historiak [[Atenas]], [[Esparta]] eta beste polis gutxi batzuei buruzko datuak biltzen ditu. Greziako polisak [[K.
== Kultura ==
|