Bahá'í egutegia: berrikuspenen arteko aldeak

Bahá'í egutegiak eguzki eta hilargiarenilargiaren araberako egutegia da. Eguzki egutegietan bezala, [[urte]]ak 365 [[egun]] ditu, 366 urte bisustuek. [[Bisurte]]ak [[Gregoriotar egutegia]]n diren berak dira. Halere, egun sakratuak hilargiarenilargiaren arabera ospatzen dira urtero.

[[Judu|Juduak]] eta [[Musulman|musulmanak]] bezala, bahá'í egunak ilunabarrean hasten dira.

Urteak 19 [[hilabete]]tan antolatzen dira eta hilabete bakoitza 19 egunetan, guztira 361 [[egun]]; horiez gain, Tarteko Egunak edo [[Ayyam'i'Há]] (lit. Há Egunak) txertatzen dira, 4 egun urte arruntetan eta 5 [[bisurte]]etan, 365 edo 366 egunak osatu arte. Eraberean, Vahid (Batasuna) izeneko 19 urteko zikloak ditu, eta 19 Vahid-ek 361 urteko ziklo bat osatzen dute. Azken horiei Kull-i-Shay (Gauza guztiak edo osotasuna) esaten zaie. Lehen Kull-i-Shay 2204 urtean bukatuko da.

Urteak [[Teheran]]en udaberriko [[ekinokzio]]a gertatzen denean hasten dira, [[Noruz|Naw Rúz]] (lit. Egun Berri) egunean. Egutegi hau [[1844]]ko [[martxoaren 21]]ean hasi zen, [[Bab]]-en aldarrikapena izan zen urtean. Urteei BA notazioa ematen zaie (Bahá'í Aroa).

BA{{#expr:{{CURRENTYEAR}} - 1843}} Teherango udaberriko [[ekinokzio]]arekin hasi zen {{CURRENTYEAR}}an, hau da 2018ko [[martxoaren 21ean21]]<nowiki/>ean.

Bahá’í egutegia Báb-ek, 1840ko hamarkadan Kitabu’l Asmá eta Persierazko Baiana liburuetan, sortutako BadiBadí egutegian oinarritzen da. Egutegi horren lehen bertsioa garai hartan abiatu zuten Báb-en jarraitzaileek. 19 eguneko 19 hilabetetan egituratzen da (19x19), guztira 361 egun gehi tarteko egun batzuk [[Eguzki egutegi|eguzki egutegiko]] urte osoa bete arte. Egutegia [[Noruz|Naw Rúz]] egunean abiarazi zuten, baina ''tarteko egunak'' ez ziren Bahá’í garaian bezala kokatzen. Egutegiak zeharkako aipamen sinboliko ugari ditu; besteak beste, Báb-ek bere ondotik etorri beharreko Profeta handia ''Jainkoak Agerraraziko Zuena''ri buruzko profeziei lotuak.

Bahá’u’lláh-k --Bahá’í fedearen fundatzailea eta Báb-ek iragarritako profeta zela aldarrikatu zuena--, egutegi berarekin jarraitu zuen. 1870 urtearen inguruan, Nabíl-i-A`zam historialariari Badí egutegiari buruzko azalpen bat idazteko eskatu zion. 1873an, Kitáb-i-Aqdas liburuan Bahá’u’lláh-k Naw Rúz ezarri zuen urteko lehen egun, eta tarteko egunak urteko azken hilabetearen aurreko egunetan. Bestalde, Naw Rúz eguna eguzkia Aries konstelazioan sartzen den egunean kokatu zuen. Ez zuen azaldu, ordea, zer lekutik begiratuta izan behar zuen.

Mendebaldean 1907an ezarri zen Badí egutegia. Bahá’í idazkietan aipatzen ez diren xehetasunak [[Justizia Etxe Unibertsala|Justizia Etxe Unibertsalaren]] eskuetan utzi zituen. Erakunde horrek erabaki beharko zituen egutegia mundu osoan uniformeki ezarri ahal izateko. 2014ko[[2014]]<nowiki/>ko [[uztailaren 10ean10]]<nowiki/>ean, Justizia Etxe Unibertsalak adierazi zuen xehetasun horiei buruzko erabakiak hartzen ari zirela 2015ko[[2015]]<nowiki/>eko [[Martxoaren 20tik20]]<nowiki/>tik aurrera, egutegiaren bederatzigarren zikloa beteko zelarik, Badí egutegia mundu osoan ezarri ahal izateko.

Bahá’í Egutegia mendebaldean [[Egutegi gregoriano|Gregoriotar egutegiarekin]] sinkronizatuta zegoen, horrek esan nahi duzuen bisurteetako soberako eguna bi egutegietan batera gertatzen zirela tarteko egunetan, [[otsailaren 26tik26]]<nowiki/>tik [[martxoaren 1erako1]]<nowiki/>erako tartean, hain zuzen. Hiru urtez 4 tarteko egun ospatzen ziren, eta laugarrenean, bisurtean alegia, bost. Mendebaldeko herrialdeetan urtea beti martxoaren 20ko ilunabarrean hasten zen, [[Ekinokzio|udaberriko ekinokzioa]] teknikoki noiz gertatuko zen kontuan hartu gabe.

Ekialdeko herrialdeetan, aldiz, ilargi [[Islamiar egutegia|egutegi islamiarra]] erabiltzen zutenez, Bahá’í egutegia ilargi-egutegi horrekin sinkronizatu zen. Adibidez, Báb eta Bahá’u’lláh-ren jaiotegunak islamiar egutegiaren [[Muharram]] hilabetearen 1ean eta 2an ospatzen ziren. Nahiz eta urtemuga horiek urtero egiten zuten hamaika egun inguruko atzerapenaren ondorioz, edozein urte sasoian gerta ahal ziren: udaberrian, udan, udazkenean ala neguan.

2014ean[[2014]]<nowiki/>ean, [[Justizia Etxe Unibertsala|Justizia Etxe Unibertsalak]] mezu batean adierazi zuen [[Teheran]], Bahá’u’lláhren jaioterria izango zela udaberriko ekinokzioaren behalekua. Xedapen horren bitartez, BadiBadí egutegia eta Gregoriotar egutegiak banandu egiten ziren. Harez gero, datak zehazteko informazio iturri fidagarriek prestatutako [[Astronomia|taula astronomikoak]] erabiltzen dituzte.

Mezu berean Justizia Etxe Unibertsalak erabaki zuen Báb eta Bahá’u’lláh-ren urtemugak “Naw Rúz osteko zortzigarren ilberriaren ondoko lehen eta bigarren egunetan ospatuko zirela (hori ere taula astronomikoetan kalkulatuta) eta Bahá’í Egun Sakratuak finkatu zituen mundu osoko bahá’í-ek batera ospa zitzaten. Erabaki horren bitartez, Badi egutegia eta egutegi islamiarra banandu egin ziren, eta Báb eta Bahá’u’lláhren jaiotzen ospakizuna urte sasoi berean ospatuko zirela bermatzen zuten.