Caporettoko gudua: berrikuspenen arteko aldeak

'''Caporettoko gudua''', '''Kobaridko gudua''' eta '''Isonzoko Hamabigarrenhamabigarren gudua''' izenekin ere ezagutua 1917ko urriaren 24tik azaroaren 9ra arte iraun zuen gudu bat izan zen, [[Lehen Mundu Gerra|Lehen Mundu Gerrako]] [[Italiako Frontea (lehen Mundu Gerra)|Italiako Frontean]] gertatu zena. Kobarid/Caporettoko herrian gertatu zen, gaur egungo [[Eslovenia|Eslovenian]].

Italiako frontea 1915ko amaieran egonkortu zen [[Isonzoko guduak|Isonzoko hainbat guduak]] eta gero non Italiarrak lur gutxi batzuk lortu zituzten hil eta zauritu ratio oso handia izanda. Austria-Hungariar Armadak bere posizioetan oso nekatuta zuedenzeuden ere eta morala oso baxua zen, hainbat fronteetan borrokatzen eta galtzen zeudelako.

1917ko erdialdean, Austria-Hungariak [[Alemaniar Inperioa|Alemaniako Inperioaren]] laguntza militarra jaso zuen Italiarren aurkako borrokan laguntzeko. Frontean bi aldeek "infiltrazio taktikak" garatu zituzten etsaien lerroak suntsitzeko bereziki prestatutako soldaduak erabiliz ( ''[[ Sturmtruppen |Sturmtruppen]]'' alemanierazalemanez), indar handiko lehen eraso bat martxan jartzeko eta berehala infiltratzeko etsaien lerroen atzean, kaosa sor zezaten. Ondoren infanteriak aurrera egingo zuen etsaiaren defentsaren matxura aprobetxatzeko, fase honetan gasa, artilleria eta ametrailadorak[[metrailadore]]ak erabiltzen ziren. [[Oskar von Hutier]] generaljeneral alemaniarrak taktika hauen plangintzan eta erabileran espezialista zen eta Austria-Hungaria Italia garaitzen laguntzeko bidali zioten.

=== Austro-Alemaniaralemaniar erasoa ===

Italiar armadaren agintariek gas-aurkako maskarak banatu zituzten, kalitate txarrekoak, baita [[Artilleria|artilleriarako]] munizio pixka bat ere, baina ez nahiko gudu osoa irauteko. Honek Italiar defentsak babesten zutenei posizioak birrantolatzeaberrantolatzea eragtzieragotzi zion. Egun berean alemaniarrek eta Austro-hungariarrek Caporetto-n irekitako zuloa aprobetxatu zuten eta aurrerago zegoen lautadarantz abiatu ziren Italiarrei geratzen zitzaien indarrak suntsitzeko. 25 kilometro egin zuten eta Italiako lurra lehen aldiz inbaditzea lortu zuten gerraren hasieratik.

Are okerrago egoteko, [[ Luigi Cadorna |Luigi Cadorna]] Italiako jeneralak 2. Italiako armadako agintari burua zena fronteatikfrontetik hurbil instalatuta zegoen eta horregatik debekatu egin zuen atzera egitea eta erresistentzia mantentzea agindu zuen, nahiz eta 25etik aurrera Italiako posizioak baztertuta izaten hasi ziren. Cadornak kontraeraso bat agindu zuen puntu espezifiko batzuetan, baina italiar armadak ez zeukan erreserban armadarik eraso hau aurrera eramateko. Azkenean, erretiratzea izan zen aukera bakarra bizirik ateratzeko, baina, hala ere, Cadornak fusilaketarekinfusilamentuarekin mehatxatu zuen beste komandante italiarrak, erretiratu ez zezaten.

Egunak pasatu ahala Italiako egoera larriagotu zen Austria-Alemaniako aurrerapenaren abiadura handiarengatik, batez ere Italiako [[Estatu Nagusi|Estatu Nagusiak]] infiltrazio taktikak Alpeetan oso eraginkorrak zirela aurreikusi ez baitzituelako eta errefortzuak bidaltzeak frontearen beste puntu batzuk ahultzea esan nahi zuen, erabat ezegonkorra bihurtu arte. Urriaren 28an Italiako lerroak presioarengatik erori ziren eta Austroaustro-Alemanakalemaniarrek [[Udine]] italiar hiria hartu zuten. Egun hartan, Luigi Cadorna jeneralak [[Tagliamento|Tagliamento ibaiarantzibairantz]] erretiratzea baimendu zuen, baina iraganean egindako mehatxuak jada moralean izanda zuten efektua eta milaka italiar errenditzen hasi ziren.

Azaroaren 6an italiarrek [[Livenza ibaia|Livenza ibaiarantzibairantz]] erretiratu ziren, lurralde gehiago Austro-Alemaniarren eskuetan utziz. Egun berean,[[Vittorio Emanuele Orlando]] ministroaren zuzeneko agindupean Cadorna armadaren aginteatik kendu zioten, eta Armando Diaz jeneralak ordezkatu zion. Honek italiar tropartropak birrantolatzeaberrantolatzea lortu zuen eta Piave ibaian defentsa posizio berri bat sortu zuen azaroaren 12an, Austro-Alemaniar ofentsiba geldituz.

Austro-Alemaniar erasoaren boterea oso handia izan zen garaiko beste batzuekin alderatuta, eta gudu honetan italiar armadaren porrota Gerra Handian jaso zuen txarrena izan zen. 270.000 italiar baino gehiago izan ziren atxilotuak. 300.000 italiar alde egitea lortu zuten baina ia ekipamendu guztia atzean utzi zuten eta birrantolatuberrantolatu behar ziren. Austro-Alemaniarrenalemaniar indarrek galera larriak jasan zituzten, baina azkenean 100 kilometro baino gehiago aurreratu zuten frontea eta Italiako lurraldea [[Venezia|Veneziako]] norabidean inbaditu zuten. Austro-Hungariarrek Piave Ibaian gelditu ziren, italiarrek defentsa lerro berri bat ezarri zutelako. Eten hau eta gero frontea leku berean mantendu zuten Vittorio Venetoko gudura arte. Borroka honetan Theodor Sproesserek eta [[Hirugarren Reicha|Nazi Alemaniako]] [[Erwin Rommel]] ''Oberleutnantek'' borrokatu zuten uzten agintari batailonak garrantzi handia izan zuen. [[Erroma|Erroman]], Paolo Boselliren gobernua desegin zen urriaren 29an, guduaren porrots eta gero; Vittorio Emanuele Orlando aukeratu zuten ordezko gisa.