Wikipedia

Erreferentzia-sistema ez-inertzial: berrikuspenen arteko aldeak

Nabigazio historia interaktiboa
← Aurreko ezberdintasunaHurrengo ezberdintasuna →
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
IkusizkoaWikitestua
Testua osatzen ari naiz
Azpiatal bateko testua eta irudiak gehitu ditut.
56. lerroa:
 
=== Lurreko sistemako indar zentrifugoaren eragina: grabitate eraginkorra eta tokiko bertikalaren norabidea ===
[[Fitxategi:Tokiko bertikala.png|thumb|330x330px|Tokiko bertikalaren definizioaren eskema, latitude jakin bateko puntu batean, Ipar poloan eta Hego poloan.]]
Lurreko puntu guztietan jasaten dugu erakarpen grabitatorioaren eragina. Newtonen grabitazio unibertsalaren arabera, lurrazalean dagoen <math>m</math> masak jasandako indar horrek Lurraren zentrorako noranzkoa du, eta balio hau du bektorialki idatzita:
 
<math display="block">\boldsymbol F_\text {G}= -G\frac {Mm} {R^2} \boldsymbol u_R,</math>
''F''<sub>G</sub>
 
non ''<math>G''</math> grabitazioaren konstantea den, ''<math>R''</math>  Lurraren erradioa eta ''<math>M''</math> planeta osoaren masa . Baina, horrez gain, gu bizi garen tokiko ''S''<sub>L</sub> sistema ez-inertziala denez, kontuan izan behar dugu ''<math>m''</math> masak jastenjasaten duen indar zentrifugoa:
 
<math display="block">\boldsymbol F_\text {zf} = m \omega^2 r \boldsymbol u_r,</math>
''F''<sub>zf</sub>
 
Nonnon ''w''<math>\omega</math> biraketakoLurrak abiagurabere ardatzarekiko duen abiadura angeluarra den eta ''<math>r''</math> delakoa ''<math>P''</math>  puntuko paraleloarenazirkunferentzia paraleloaren erradioa den. Indar zentrifugoaren norabidea ere erradio horrena izango da; '''''u'''''<submath>r\boldsymbol u_r</submath>. Hortaz, ''<math>P''</math> puntuko behatzaile ez-inertzialak ''<math>m''</math>  masan neurtuko duen indar erresultantea  bi indar horien batura bektoriala izango da:
 
<math display="block">\boldsymbol F_\text {G} + \boldsymbol F_\text {zf} = m\boldsymbol g.</math>
Hori da ''m'' masa puntu horretan duen “'''''pisua'''''”, eta '''''g''''' bektoreari, '''''tokiko'' ''grabitate eraginkorra'''''<nowiki/>''.'' Hain zuzen, horrek definitzen du ''tokiko bertikala'', zeina ''plomua'' deritzon tresna arruntarekin zehazten ohi duten igeltseroek. Izan ere, plomua geldi egotean, sokaren tentsioaren eta pisuaren arteko oreka lortzen baita, bi bektore horien batura bektoriala nulua izanik:▼
 
▲Hori da ''<math>m''</math> masamasak puntu horretan duen “'''''pisua'''''”. Bestalde, eta<math>\boldsymbol '''''g'''''</math> bektoreari, '''''tokiko'' ''grabitate eraginkorra'''''<nowiki/>''.'' Hain zuzen, horrek definitzen du '''''tokiko bertikala''''', zeina ''plomua'' deritzon tresna arruntarekin zehazten ohi duten igeltseroek. Izan ere, alboko irudian ikus daitekeenez, plomua geldi egotean, sokaren tentsioaren eta pisuaren arteko oreka lortzen baita, bi bektore horien batura bektoriala nulua izanik:
'''''T''''' + ''m'''g''''' = 0.
 
<math display="block">\boldsymbol T+ m\boldsymbol g = 0.</math>
 
=== Coriolisen indarra ===
"https://eu.wikipedia.org/wiki/Erreferentzia-sistema_ez-inertzial"(e)tik eskuratuta