Wikipedia

Ezti: berrikuspenen arteko aldeak

Nabigazio historia interaktiboa
← Aurreko ezberdintasunaHurrengo ezberdintasuna →
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
IkusizkoaWikitestua
tNo edit summary
No edit summary
1. lerroa:
{{Wikipedia1000}}
[[Fitxategi:Runny_hunny.jpg|thumb|200px|eskuinera|Eztia]]
'''Eztia''' jariakin gozoa da [[erle]]ek egina loreen [[nektar]]retik. Erleek polena jaso, bildu eta sustantzia propioekin nahasten dute eta argizari paneletan biltzen dituzte.
 
Erleak loreen nektarratik lortzen duten substantzia da (itsaskorra eta gozo zaporea daukana) da. Intsektuak substantzia, ezti-orrazetan edo natural tarteetan uzten dute, eta balio elikagarri hain altuahandia duenez, elikaduran asko erabiltzen da. Ezti bakoitzaren ezaugarri fisiko eta kimikoak erleek jaso duten nektar motarekin erlazionaturik dago.
 
Erleen zaintza eta ezti bilketari [[Erlezaintza]] deritzo.
17 ⟶ 15 lerroa:
{{zuzendu}}
[[Fitxategi:Abejas (5074272640).jpg|thumb|Erlea, eukalipto landaretik nektarra hartzen]]
LorearenEzti mota ezberdin ugari dago. Erleek erabiltzen duten landare motaren arabera, eztierabat motaaldatu askodaiteke daudezaporea. Ezti desberdinak sortzen dituzte erleek eta hau egiteko, gizakiokgizakiek nahi dugunduten lorea, erleen [[Erlauntz|erlauntzatik]] gertu jartzen dute. Zortzi ezti mota desberdin dira garrantzitsuenak.
 
*[[Laranja-lore|Laranja lorearen]] eztia: anbar kolore argia dauka, etausain perfumatuahandikoa eta suabeaeta zapore suabekoa da [[Ahosabai|ahosabaiarentzat]]. Limoien, laranjen eta mandarinen [[Polen|polenatik]] dator. Lo egiteko laguntzen du.
*ErremerokoErromero eztia: anbar kolore oso argia dauka, baina kolore argia izan dezake eta ez zaie [[hipertentsio]] duten pertsonei gomendatzen.
*[[Eukalipto|Eukaliptoaren]] eztia: okre kolorea du eta egur zaporea daukazaporezkoa. [[Antiseptiko]]Birikentzat, bat da [[Birika|birikentzat]],antiseptikoa horregatikdenez, katarroetarako gomendatzen da.
*[[Ezkai|Ezkaizko]] eztia: gorri kolorea eta zapore ona daukan eztia da. [[Presio arterial|Tentsioa]] erregulatzeko, [[Asma|asmarentzat]] eta estularentzateztularentzat gomendatzen da.
*[[Izpiliku min|IzpilikuzkoIzpiliku]] eztia: zapore berezia daukan ezatiaeztia da. Intsektuen [[Ziztada|ziztaden]] kasuetan gomendatzen da eta ezti mota hau, [[Gripe|gripea]], [[Bronkitis|bronkitisa]] etabaita hotza sahiesteko ere erabili daiteke. Logaliarentzat, agresibitatearentzat eta estresarentzat gomendatzen baitada.
*TilozkoTilo eztia: kolorea daukana eta osoOso azkar gogortzen dena da. Bronkitisarako, gripearako, eta hotzariarako gomendatzegomendatzen da.
*[[Hirusta|HiruztazkoHiruzta]] eztia: Kolore horia dauka eta nekearentzat oso egokia da.
*[[Argi-belar|AlpapazkoAlpapa]] eztia: hiruztaHiruzta eztiaren propietate antzekoak ditu.
 
== Konposizioa ==
56 ⟶ 54 lerroa:
== Prozesua ==
 
=== LehenengoLehen prozesua, erleenaerleen lana ===
[[Fitxategi:European honey bee extracts nectar.jpg|thumb|221x221px|Erlea, loreatik nektarra hartzen]]
Erleak, udaberritik aurrera hasten dira eztia egiten. Erleak egunez [[Lore|loreetara]] doaz eta haien [[Mingaina|mingainekin]] loreen nektarra zurrupatzen dute. Jarraian, [[Erlauntz|erlauntzara]] bueltatzen dira eta bertan, nektarra erle-langileei pasatzen diete, [[Nektar|hauek nektarra]] eztian transformatuko dituztenakdute. Bitartean, erleak nektar gehiagoren bila doaz.
 
Nektarra eztian transformatzeak egun batzuk iraun dezake, faktore batzuen arabera (tenperatura, hezetasuna...). Erle gazteek bitartean, nektarraren aldaketan parte hartzen dute dituzten [[Entzima|entzimekin]], haunektarraren daaldaketan parte hartzen dute, [[Urdail|urdailan]] dituzten entzimak, nektarraren azukrea, azukre bakun batzutan zatitzen dutelako etadituzte, prozesu honi inbertsio deritzo. Gauean, erle mota guztiak nekarranektarra eztian bihurtzeko aldaketan parte hartzen dute.
 
Aldaketaren bitartean, nektarra, ezti-orrazetan kokatzen dute (hezetasuna galtzen duen bitartean). Erleek eztia egitean, eztia sortzean, ezti-orrazetan [[argizari]] kapa batekin estaltzen dute. etaHasieran erleekberaien haukaxa egiteanbete arte uzten dituzte erlezainak. Hori betetakoan, [[Nekazaritza|nekazariak]]altzak eztia( prestbeste dagoelakaxa konturatzengehigarri batzuk) jartzen dizkiote gainean, eta horiek bete ahala hasten dira eztia jasotzen.
 
Bukatzeko, ezti-orrazeanerlauntzan egiten duen beroak, nektarraren hezetasuna lurruntzea egiten du, eta ondorioz, eztia sortzen da %18a urez18 osatutaura dagoenaizanik.
 
Denboraldi ona bada, erlauntza bakoitzak altza bat baino gehiago ere betetzen du.
 
=== Bigarren prozesua, gizakionagizakien laguntza ===▼
Udazkenarekin batera hasten da eztia ateratzeko garaia.
 
Ezti-orrazaorrazak, betetakaxak dagoeneanbetetak daudenean, argizarizko geruza batez estalita dagoenean, nekazariakerlezainak eztia ateratzeko prest dagoela dakibadaki. OrduanAzpiko kaxa beti uzten da, ezti-orrazaneguko erlauntzatikerreserba ateratzenmoduan. Erleek beste jatekorik ez dutenean, eztia jaten dute, bainaeta ezberaiena dena ezin da ukitu. Goiko ezti orraza erlauntzatik ateratzen dute, ereleekbehekoa elikatzekoaldiz beharerleentzat dutelakouzten dute. Jarraian, labain berezi batekin, eztiaargizaria kentzen ateratzekodute, operkuluen tapakia mozten dutemoztuz. Zentrifugazio prozesu baten bidezbitartez, ezti-orraza uztu egiten da, garbia geratzen dautziz, erleek berriro erabiltzeko. Eztia biltzean, iragazi egiten da eta ondoren, pausatzen uzten dute, eztia ontziratu baino lehen probatzeko eta horrela ezpurantasukezpurantasunak kentzeko.▼
 
▲=== Bigarren prozesua, gizakiona ===
▲Ezti-orraza beteta dagoenean, argizarizko geruza batez estalita dagoenean, nekazariak eztia ateratzeko prest dagoela daki. Orduan, ezti-orraza erlauntzatik ateratzen dute, baina ez dena, ereleek elikatzeko behar dutelako. Jarraian, labain berezi batekin, eztia ateratzeko, operkuluen tapakia mozten dute. Zentrifugazio prozesu baten bidez, ezti-orraza uztu egiten da, garbia geratzen da, erleek berriro erabiltzeko. Eztia biltzean, iragazi egiten da eta ondoren, pausatzen uzten dute, eztia ontziratu baino lehen probatzeko eta horrela ezpurantasuk kentzeko.
 
[[Fitxategi:Abejas Melíferas..jpg|alt=Erleak argizari kapa eztiari ematen|thumb|Erleak argizari kapa jartzen]]
 
 
 
 
 
 
 
<br />
== Erreferentziak ==
* http://www.mielarlanza.com/es/contenido/?iddoc=63
"https://eu.wikipedia.org/wiki/Ezti"(e)tik eskuratuta