20:34, 8 maiatza 2019ko berrikusketa aldatu Theklan (eztabaida \| ekarpenak) Burokratak, Interfazeko administratzaileak, Administratzaileak 408.086 edits No edit summary Etiketa: 2017 wikitestu editorearekin ← Aurreko ezberdintasuna		18:31, 3 ekaina 2019ko berrikusketa aldatu desegin Mare-1808-2002 (eztabaida \| ekarpenak) 5 edits No edit summary Etiketa: Ikusizko edizioa Hurrengo ezberdintasuna →
2. lerroa: [[Fitxategi:Runny_hunny.jpg\|thumb\|200px\|eskuinera\|Eztia]] '''Eztia''' jariakin gozoa da [[erle]]ek egina loreen [[nektar]]retik. Erleek polena jaso, bildu eta sustantzia propioekin nahasten dute eta argizari paneletan biltzen dituzte. Erleak, loreen nektarratik lortzen duten substantzia da (itsaskorra eta gozo zaporea daukana). Intsektuak substantzia, ezti-orrazetan edo natural tarteetan uzten dute, eta balio elikagarri hain altua duenez, elikaduran asko erabiltzen da. Erleen zaintza eta ezti bilketari [[Erlezaintza]] deritzo. Ezti bakoitzaren ezaugarri fisiko eta kimikoak erleek jaso duten nektar motarekin erlazionaturik dago. Ezti bakoitzaren ezaugarri fisiko eta kimikoak erleek jaso duten nektar motarekin erlazionaturik dago. <br /> == Historia == {{zuzendu}} Betidanik erabili izan dugu eztia. Lehenengo gizakiak, eztiaren baliozkotasunaz berehala ohartu ziren. ~~Herri~~[[Harri Aroa\|Harri Aroko]] gizonek eta emakumeek egindako margoetan ikus daiteke eztia, esate baterako, ~~margoan~~margo batzuetan dagoen emakumea, zesta batekin zuhaitzatik eztia jasotzen ~~dagoela ikus daiteke~~dago. Egiptoarrak, Ra jainkoaren malkoetatik eztia erortzen zela pentsatzen zuten, beraz, kontserbagarri moduan erabiltzen zuten. Eztiaren baliozkotasuna hain handia zen, 1922. urtean [[Tutankamon]] faraoiaren [[Hilobi\|hilobian]], ezti ontziak aurkitu zituztela. Beste batzuk, Olimpo jainkoaren elikagaia zela pentsatzen zuten. == Ezti mota desberdinak == {{zuzendu}} Lorearen motaren arabera, ezti mota asko daude. Ezti desberdinak sortzen dituzte erleek eta hau egiteko, gizakiok nahi dugun lorea, erleen ~~paneletik~~[[Erlauntz\|erlauntzatik]] gertu jartzen dute. Zortzi ezti mota desberdin dira garrantzitsuenak. * <u>[[Laranja-lore\|Laranja lorearen]] eztia</u>: anbar kolore argia dauka eta perfumatua eta suabea da [[Ahosabai\|ahosabaiarentzat]]. Limoien, laranjen eta mandarinen [[Polen\|polenatik]] dator. Lo egiteko laguntzen du. * <u>Erremeroko eztia</u>: anbar kolore oso argia dauka, baina kolore argia izan dezake eta ez zaie [[hipertentsio]] duten pertsonei gomendatzen. * <u>[[Eukalipto\|Eukaliptoaren]] eztia:</u> okre kolorea du eta egur zaporea dauka. [[Antiseptiko]] bat ada [[Birika\|birikentzat]], horregatik, katarroetarako gomendatzen da. * <u>[[Ezkai\|Ezkaizko]] eztia:</u> gorri kolorea eta zapore ona daukan eztia da. [[Presio arterial\|Tentsioa]] erregulatzeko, [[Asma\|asmarentzat]] eta estularentzat gomendatzen da. <u>[[Izpiliku min\|Izpilikuzko]] eztia:</u> zapore berezia daukan ezatia da. Intsektuen [[Ziztada\|ziztaden]] kasuetan gomendatzen da eta ezti mota hau, [[Gripe\|gripea]], [[Bronkitis\|bronkitisa]] eta hotza sahiesteko erabili daiteke. Logaliarentzat, agresibitatearentzat eta estresarentzat gomendatzen baita. <u>Tilozko eztia:</u> kolorea daukana eta oso azkar gogortzen dena da. Bronkitisarako, gripearako, eta hotzariarako gomendatze da. * <u>[[Hirusta\|Hiruztazko]] eztia</u>: Kolore horia dauka eta nekearentzat oso egokia da. * <u>[[Argi-belar\|Alpapazko]] eztia</u>: hiruzta eztiaren propietate antzekoak ditu. == Konposizioa == 51 ⟶ 57 lerroa: {{commonskat}} == Prozesua == === Lehenengo prozesua, erleena === [[Fitxategi:European honey bee extracts nectar.jpg\|thumb\|221x221px\|Erlea, loreatik nektarra hartzen]] Lehenengo erleak egunez [[Lore\|loreetara]] doaz eta haien [[Mingaina\|mingainekin]] loreen nektarra zurrupatzen dute. Jarraian, [[Erlauntz\|erlauntzara]] bueltazten dira eta bertan, nektarra erle-langileei pasatzen diete, [[Nektar\|nektarra]] eztian transformatuko dituztenak. Bitartean, erleak nektar gehiagoren bila doaz. Nektarra eztian transformatzeak egun batzuk iraun dezake, faktore batzuen arabera (tenperatura, hezetasuna...). Erle gazteek bitartean, nektarraren aldaketan parte hartzen dute dituzten [[Entzima\|entzimekin]], hau da, [[Urdail\|urdailan]] dituzten entzimak, nektarraren azukrea, azukre bakun batzutan zatitzen dutelako eta prozesu honi inbertsio deritzo. Gauean, erle mota guztiak nekarra eztian bihurtzeko aldaketan parte hartzen dute. Aldaketaren bitartean, nektarra, ezti-orrazetan kokatzen dute (hezetasuna galtzen duen bitartean). Erleek eztia egitean, eztia sortzean, ezti-orrazetan [[argizari]] kapa batekin estaltzen dute eta erleek hau egitean, [[Nekazaritza\|nekazariak]] eztia prest dagoela konturatzen da. Bukatzeko, ezti-orrazean egiten duen beroak, nektarraren hezetasuna lurruntzea egiten du, eta ondorioz, eztia sortzen da %18a urez osatuta dagoena. === Bigarren prozesua, gizakiona === Ezti-orraza beteta dagoenean, argizarizko geruza batez estalita dagoenean, nekazariak eztia ateratzeko prest dagoela daki. Orduan, ezti-orraza erlauntzatik ateratzen dute, baina ez dena , ereleek elikatzeko behar dutelako. Jarraian, labain berezi batekin, eztia ateratzeko, operkuluen tapakia mozten dute. Zentrifugazio prozesu baten bidez, ezti-orraza uztu egiten da, garbia geratzen da, erleek berriro erabiltzeko. Eztia biltzean, iragazi egiten da eta ondoren, pausatzen uzten dute, eztia ontziratu baino lehen probatzeko eta horrela ezpurantasuk kentzeko. [[Fitxategi:Abejas Melíferas..jpg\|alt=Erleak argizari kapa eztiari ematen\|thumb\|Erleak argizari kapa jartzen]] == Erreferentziak == * http://www.mielarlanza.com/es/contenido/?iddoc=63 * http://www.consultatodo.com/miel/mielTipos.htm * https://sabor-artesano.com/content/75-fabricacion-de-la-miel * https://circuitoproductivo.com/miel/ * https://okdiario.com/curiosidades/como-abejas-producen-miel-823678 [[Kategoria:Elikagaiak]]

Ezti: berrikuspenen arteko aldeak