Ilargia: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Xabi22 (eztabaida | ekarpenak)
Etiketa: 2017 wikitestu editorearekin
154. lerroa:
! 100.0%
|}
Ilargia [[diferentziazio planetarioa|diferentziatutako]] gorputz bat da: [[geokimika|geokimikoki]] bereiziak diren [[lurrazal]], [[mantu]] eta [[nukleo planetario]]a ditu. Ilargiak nukleo burdintsu bat du, 240 kilometroko erradioarekin, eta kanpo nukleo fluido bat, burdin urtuz osatua, gutxi gorabehera 300 bat kilometrokoa. Nukleo honen inguruan partzialki urtua dagoen 500 kilometroko erradioa duen geruza bat dago.<ref>{{erreferntziaerreferentzia|url=http://www.nasa.gov/topics/moonmars/features/lunar_core.html|izenburua=NASA Research Team Reveals Moon Has Earth-Like Core|argitaletxea=NASA}}</ref> Egitura hau [[kristalizazio frakzionatu]]aren ondorioz sortu zela uste da, orain dela 4.5 milioi urte sortutako [[Ilargiko magma ozeanoa|magma ozeano]] batetik.<ref>{{erreferentzia|doi = 10.1038/ngeo417|izenburua =Timing of crystallization of the lunar magma ocean constrained by the oldest zircon|urtea= 2009|abizena1 = Nemchin|izena1 = A.|abizena2 = Timms|izena2 = N.|abizena3 = Pidgeon|izena3 = R.|abizena4 = Geisler|izena4 = T.|abzena5 = Reddy|izena5 = S.|abizena6 = Meyer|izena6 = C.|aldizkaria = Nature Geoscience|zenbakia = 2|alea = 2|orrialdea = 133–136|bibcode = 2009NatGe...2..133N }}</ref> Magma ozeanoaren kristalizazioak mantu [[mafiko]] bat sortu zuen [[olibino]], [[klinopiroxeno]] eta [[ortopiroxeno]]en [[prezipitazioa (kimika)|prezipitazioaren]] bidez. Magmaren hiru laurden kristalizatu zirenean dentsitate txikiagoko [[plagioklasa]] mineralak sortu ziren eta lurrazalean flotatzen hasi ziren.<ref name="S06">{{Erreferentzia|izena=C. K.|abizena=Shearer|izenburua=Thermal and Magmatic Evolution of the Moon|orrialdeak=365–518|hizkuntza=en|data=2006-01-01|url=https://pubs.geoscienceworld.org/rimg/article/60/1/365-518/140777|aldizkaria=Reviews in Mineralogy and Geochemistry|alea=1|zenbakia=60|issn=1529-6466|doi=10.2138/rmg.2006.60.4|sartze-data=2019-06-03}}</ref> Kristalizatu ziren azken likidoak hasieran lurrazala eta mantuaren artean geratu ziren txertatuta, beroa sortzen duten elementu askorekin.<ref name="W06" /> Orbitatik egindako mapa geokimikoek erakusten dute gainazala batez ere [[anortosita]]z osatua dagoela,<ref name="L06" /> eta [[ilargi arroka|ilargi arroken]] laginek erakusten dute erupzioetako labek mantuko urtze partzialaren eraginez sortu zirela, mantuaren egitura [[mafiko]]aren konposizioa baieztatzen dute. Lurraren mantuak baino burdin gehiago dago Ilargian.<ref name="W06" /> Teknika geofisikoek erakusten dute Ilargiaren gainazaleko geruzak gutxi gorabehera 50 kilometroko lodiera dituela.<ref name="W06" />
 
Ilargia Eguzki Sistemako bigarren sateliterik dentsoena da, [[Io (ilargia)|Ioren]] ostean.<ref name="Schubert2004">{{Erreferentzia|izenburua=Jupiter : the planet, satellites, and magnetosphere|argitaletxea=Cambridge University Press|data=2004|url=https://www.worldcat.org/oclc/54081598|isbn=0521818087|pmc=54081598|sartze-data=2019-06-03}}</ref> Hala ere, Ilargiaren barruko nukleoa txikia da, 350 kilometro inguruko erradioarekin (edo gutxiago),<ref name="W06" /> Ilargiaren erradioaren %20a. Bere konposaketa ez da ondo ezagutzen, baina ziurenik burdin metalikoa da, [[sufre]] eta [[nikel]] aleazio txikiarekin. Ilargiaren errotazioaren inguruko analisiek erakusten dute partzialki urtua dagoela bere nukleoa.<ref>{{erreferentzia|abizena = Williams|izena = J. G.|abizena2 = Turyshev|izena2 = S. G.|abizena3 = Boggs|izena3 = D. H.|abizena4 = Ratcliff|izena4 = J. T.|izenburua = Lunar laser ranging science: Gravitational physics and lunar interior and geodesy|aldizkaria = Advances in Space Research|urtea = 2006|zenbakia = 37|alea = 1|orrialdeak = 67–71|bibcode=2006AdSpR..37...67W|doi = 10.1016/j.asr.2005.05.013|arxiv = gr-qc/0412049 }}</ref>