XXI. mendeko sozialismo: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Etiketa: 2017 wikitestu editorearekin |
No edit summary |
||
1. lerroa:
{{Erreferentzia falta}}
'''XXI. mendekeo sozialismoa''' nazioartean 1996tik aurrera erabiltzen hasi zen kontzeptua da. [[Heinz Dieterich Steffan]] da nozio horrekin lotutako teorialari ezagunena<ref>{{Erreferentzia|izenburua=KAOSENLARED.NET -- Entrevista a Heinz Dieterich|data=2011-05-20|url=https://web.archive.org/web/20110520094850/http://www.kaosenlared.net/noticia.php?id_noticia=28818|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2019-05-30}}</ref>. Kontzeptua mundu osoan egin zen ezagun [[Hugo Chávez]] Venezuelako presidenteak hitzaldi batean aipatu zuenetik, 2005eko urtarrilaren 30ean, V. Munduko Foro Sozialean. [[Kuba]], [[Venezuela]], [[Nikaragua]] eta [[Bolivia]]ko aginte-eran eragina izan duen kontzeptua da.
[[Fitxategi:HugoChavez1824.jpeg|thumb|[[Hugo Chávez|Hugo Chavez]]]]
[[Sozialismo iraultzaile]]a da XXI. mendeko sozialismoaren [[Estatu sozialista]] eredua eta haren iturriak filosofia eta ekonomia marxistan daude. Lau ardatzetan oinarritzen da: lurraldeen garapen demokratikoa, ekibalentzien [[ekonomia]], [[demokrazia]] parte-hartzailea eta oinarrietatik antolatzen diren erakundeak. Dieterich-ek, ''XXI. mendeko sozialismoa'' liburuan, [[Karl Marx]] hartzen du abiapuntu dinamika soziala eta klase borroka aipatuz. Era berean, teoria marxista berrikusten du gaur egungo mundura egokitzeko asmoz, jakintzaren esparruan egin diren aurrerakuntzak erantsiz, baita sozialismoa ezartzeko izandako saiakerak, mugak eta proposamen konkretuak ere, besteak beste ekonomia politikoaren alorrean edo herritarren parte hartzean, zeina futnsezkotzat jotzen duen esplotaziorik gabeko gizarte bat sortzeko. Laburbilduz, XXI. mendeko sozialismoak aurreikusten du beharrezkoa dela estatuaren boterearen berrindartze erradikal bat, botere hori gizarteak demokratikoki kontrolatuta, gizarteak garapenean aurrera egin dezan.
12. lerroa:
''XXI. mendeko sozialismoan'', Dieterichek merkatu salneurrietan, [[Merkatu-ekonomia|merkatu ekonomia]] eta [[Kapitalismo|kapitalismoan]] oinarrituta ez dagoen modelo ekonomiko bat proposatzen du; izan ere, desberdintasun sozialen eta [[Baliabide natural|baliabide naturalen]] ustiapenaren jatorriak horiek direla ondorioztazen du.
[[Fitxategi:Rosa de peters.svg|thumb|Petersen Arrosa, produktu edo zerbitzu baten balioa kalkulatzeko tresna.]]
Lanaren balioan oinarritutako ekonomia balioak proposatzen ditu, produktu eta zerbitzuen trukaketarako eta ez eskari eta eskaintzapean oinarritutakoak<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Rebelion. Cristóbal Colón y la persistente confusión entre trueque y economía del valor|url=http://www.rebelion.org/noticia.php?id=57650|aldizkaria=www.rebelion.org|sartze-data=2019-05-30}}</ref>. Lanaren balio hori produktu bat ekoizteak edo zerbitzu bat eskaintzeak eskatzen duen denboraren bidez neurtuko litzateke. Gainera, lan hori burutzeko behar diren erramintak ekoizteko behar den denbora ere gehitu beharko litzaioke. Honek suposatzen duen arazo praktikoa gainditzeko, ''Petersen arrosa'' erabiltzea proposatzen du.
Dieterichentzat, oraingo merkatu eredua etekinetan eta jabetzetan zentratu da, ekonomiaren zentzua alde batera utziz. Bere iritziz, ekonomia politikoak ez luke gutxi batzuk aberasteko moduan funtzionatu behar, produktibitatea izan beharko luke helburu.
Zentzu horretan, prezioek determinatzen dute non inbertitu, zenbategatik lana egin, zer eta zenbat erosi, zenbat eta noiz aurreztu; sistemaren ardatza dira, alegia. Merkatuak ongi funtziona dezan, oinarrizkoa da merkatua monopolikoa ez izatea, Estatua eraginkorra izatea eta ez ustela izatea. Hala ere, merkatu librearen eraginkortasunaren aurrean, eredu sozialista bat planteatzea ez da nahikoa. Gauzak horrela, izan diren saiakera historiko guztiek porrot egin dute sistematikoki<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Heinz Dieterich: «XXI. mendeko sozialismoa zibilizazio nagusia izango da»|url=https://www.argia.eus/argia-astekaria/2129/heinz-dieterich-xxi-mendeko-sozialismoa-zibilizazio-nagusia-izango-da|aldizkaria=Argia|sartze-data=2019-05-30}}</ref>.
XXI. mendeko sozialismoaren ereduan, produktuen balioa (prezioa) ekoizpen denborei lotuta joan beharko litzateke. Era horretara, birbanaketak pertsonen interes errealekin bat joango lirateke. Dieterichentzat, sozialismo hau demokratia partizipatiboaren sakonketa eta zabaltze bat da, non egunerokotasunaren dimentsioak, estetika eta arrazional-kritikoa aldaketa sozialak barne hartu behar dituen.
49. lerroa:
# '''Autodeterminazio printzipioa''': denek helburuen komunikazio eta determinazioan parte hartzen dute.
Kalitate Totaleko Demokraziak, XXI. mendeko sozialismoaren helburua denak, Kauzolana dauka metodologia gisa ezarrita. Kauzolanak Kaizen filosofia edo metodologia japoniarra<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Metodología kaizen, qué es, cómo se aplica y cómo afecta a tu negocio|hizkuntza=es-ES|data=2017-05-04|url=https://www.antevenio.com/blog/2017/05/que-es-la-metodologia-kaizen/|aldizkaria=Antevenio|sartze-data=2019-05-30}}</ref> (jatorrian ekoizpen-sistema industriala zen) eta auzolan euskalduna<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Zer da Auzolana?|hizkuntza=es-ES|data=2011-03-26|url=https://uribarriauzolanean.wordpress.com/about/auzolan/|sartze-data=2019-05-30}}</ref>, "andecha" galiziarra, "coor" irlandesa eta "minka" praktika komunal andinoak batzen ditu. Biak beraz, Kalitate Totaleko Demokraziaren osagaiak dira:
==== [[Kaizen]] ====
Kaizen metodologia aurrera eramateak ondorio hauek ekarriko lituzke<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Negotzioan, Ideia eta emaitza hobeak: Hasi zeure Sormen Prozesua|hizkuntza=eu-ES|data=2015-06-17|url=https://www.spri.eus/upeuskadi-komunikazioa/negotzioan-ideia-eta-emaitza-hobeak-hasi-zeure-sormen-prozesua/|aldizkaria=SPRI|sartze-data=2019-05-30}}</ref>:
#
# Parte hartzearen eta ideia berrien ekarpenen handitzea: Soifuku.
# Biztanleen autokontrola edo betoa gobernuaren akatsen aurrean: Jidoka.
==== [[Auzolan]] ====
Auzokideen artean lan egiteko modu zaharrenetariko
== XXI. mendeko sozialismoa Latinoamerikan ==
| |||