Trikuharri: berrikuspenen arteko aldeak

[[Fitxategi:Trikuharriak.pdf|thumb|TrikuharrieiEuskal buruzkoHerrian hainbatkokatutako informaziotrikuharriei buruzko motainformazioa desberdinirudietan.]]

Lurrean zutik finkatutako harlauza batzuek eta horien gainean horizontalean jarritako beste harlauza batek, arkeologian [[ortostato]] deitzen direnek, osatzen dute dolmena. Hilobi hauek lurrez nahiz harriz eraikitako muinoen gainean, ''[[tumulu]]'' izenekoetan, jartzen ziren maiz eta honen mugak batzuetan harriz osaturiko zirkuluez inguratzen ziren, [[harrespil]] edo peristalito[[cromlech]] izenekoak. Dolmenetan tipologia zabala dago: dolmen sinpleak (hilobi kamara soila duten hilobiak), korridore-dolmenak eta galeria-dolmenak. Horrez gain, tokiko aldaera anitz badago. Bestalde, dolmenak edo trikuharriak [[hilobi megalitiko]] deitzen den kategoria zabalago batean daude, non [[zista]]k, maiz harrespilen barruan, eta tumulu luzeak ere biltzen diren, besteak beste.

Dolmen errektangeluarrakerrektangularrak, orokorrean 2 metro baino luzeagoak izaten dira, baita 3 metro baino luzeagoak ere, eta 0,9 eta 1,5 metro bitarteko zabalera izaten dute. Hauek, ganbararen barnea handitzearen ohiturarekin jarraitu zuten, trikuharri sinpleetan ikusi den ohitura.

Pasarte larria harri handi eta lupetzaz edo harriz estalitako ehorzketa ganbara batean edo gehiagotan datza. Ganbara bat baino gehiago dutenek bigarren mailako ganbara gehiago eduki ditzakete, lehen mailako hiletaren ganbaratik ateratzen direnak. Ohikoa izaten da mota honetako dolmenek gurutze forma izatea. Noizbehinka, mugarriz estalita ere egoten dira, bereziki osteko garaikoak. Mugarri motako pasarte hilobiek, sarritan, mendel formako sabaiak izaten dituzte, lauzazkoak beharrean. Pasarteak berez, kasu askotan, alineaziolineazio berezi bat dauka urteko data zehatzekin zerikusia duena, esate baterako egunsentian, neguko solstizioan edo ilunabarrean, ekinozioan.

* {{eu}} Bideoa: [http://www.youtube.com/watch?v=uiY0aLFSEjY Trik]<nowiki/>[http://www.youtube.com/watch?v=uiY0aLFSEjY uharri baten eraiketaeraikitze prozesua 3D bidezk]<nowiki/>[http://www.youtube.com/watch?v=uiY0aLFSEjY o teknika bidez berreraikita.]