18:40, 20 azaroa 2018ko berrikusketa aldatu Koldo Biguri (eztabaida \| ekarpenak) Administratzaileak 9.643 edits No edit summary ← Aurreko ezberdintasuna		20:25, 18 maiatza 2019ko berrikusketa aldatu desegin TheklanBot (eztabaida \| ekarpenak) Bot-ak, Administratzaileak 2.164.308 edits t Robota: Testu aldaketa automatikoa (-\[\[(?!File)(?!Fitxategi)(?!Kategoria)Txikipedia:(.?)\\|(.?)\]\] +{{txp\|\1\|\2}}) Hurrengo ezberdintasuna →
1. lerroa: {{PAGEBANNER:Plate tectonics map.gif\|origin=0,0}} [[Fitxategi:Placas tectonicas es.svg\|thumb\|580px\|<center>Plaka tektoniko nagusiak.]] '''Plaka tektonikoak''' Lurraren azala edo goiko ~~[[Txikipedia:~~{{txp\|Lurraren egitura\|geruza]]}}, eta, zehazkiago, ~~[[Txikipedia:~~{{txp\|Litosfera\|litosfera]]}} osatzen duten zati edo blokeak dira; izan ere, ~~[[Txikipedia:~~{{txp\|Lurrazal\|Lurraren azala]]}} puzzle erraldoi moduko zerbait dela esan genezake: hainbat puskatan apurtuta dago, hainbat zatiz osatuta. Lurraren azala ez da pieza bat bakarra. Bada, plaka tektonikoak puzzle erraldoi horretako piezak bezalako zerbait direla esan genezake. Plaka horiek Lurraren ~~[[Txikipedia:~~{{txp\|Mantu\|mantuaren]]}} gainean flotatzen dute, ur gaineko baltsa edo plataforma batzuen antzera. Eta, gainera, zurrunak dira, baina ez finkoak; hau da, mugitzen dira, hain zuzen ere mantuaren gainean flotatzen daudelako; hori bai, oso oso poliki mugitzen dira. Gainera, mantua bera mugitzen diren material malguez eginda dago: [[Magma\|magma]] delakoa, hau da, harri urtu beroak gorantz mugitzen dira, Lurraren goiko alderantz; eta, hozten direnean, beherantz, Lurraren barrurantz. Horrek ere eragiten du plaka tektonikoen mugimendua. [[Fitxategi:Pangea animation 03.gif\|thumb\|left\|<center>Kontinenteen mugimendua, [[Pangea\|Pangeatik]] hasita.]] Bloke horien mugimenduaren eraginez, plakak batzuetan elkarrengana hurbildu egiten dira eta talka ere egiten dute; eta, beste batzuetan berriz, urrundu egiten dira batzuk besteetatik. Mugimendu horien eraginez sortu dira mendilerroak (~~[[Txikipedia:~~{{txp\|Himalaia\|Himalaia]]}}, [[Andeak]], [[Alpeak]] edo ~~[[Txikipedia:~~{{txp\|Pirinioak\|Pirinioak]]}}, adibidez); eta haiengatik gertatzen dira ~~[[Txikipedia:~~{{txp\|Lurrikara\|lurrikarak]]}}, bi plakak talka egiten dutenean batak bestearen kontra. Sumendiek ere badute zerikusirik plakekin; izan ere, plaken arteko zirrikituetatik, Lur barruko [[Magma\|magma]] igotzen da lurrazalera, eta orduantxe sortzen dira sumendiak edo gertatzen dira ~~[[Txikipedia:~~{{txp\|Sumendi\|sumendien erupzioak]]}}. Bestalde, Lurraren historia geologikoan ~~[[Txikipedia:~~{{txp\|Kontinente\|kontinenteek]]}} izan dituzten forma eta kokapen desberdina ere azaltzen du plaka tektonikoen mugimenduak. [[Kontinenteen jitoa]] deitzen zaio mugimendu horri. 13. lerroa: Guztira, litosfera osatzen duten plakak 28 dira, baina denak ez dira garrantzi berdinekoak. Plaka nagusiak honako hauek dira: '''Hego Amerikako plaka:''' ~~[[Txikipedia:~~{{txp\|Hego Amerika\|Hego Amerika]]}} osoa eta Hego ~~[[Txikipedia:~~{{txp\|Ozeano Atlantikoa\|Atlantikoaren]]}} zati bat hartzen du. '''Ipar Amerikako plaka:''' ~~[[Txikipedia:~~{{txp\|Ipar Amerika\|Ipar Amerika]]}}, [[Groenlandia]], [[Karibe]] zati bat eta ~~[[Txikipedia:~~{{txp\|Ozeano Atlantikoa\|Atlantiko]]}} aldeko zati batzuk, ~~[[Txikipedia:~~{{txp\|Artiko\|Artikoa]]}} eta [[Siberia]] zati bat. '''Eurasiako plaka:''' [[Eurasia]] osoa hartzen du, [[India]], [[Arabia]] eta Siberiako zati bat izan ezik. '''Indoaustraliako plaka:''' India, [[Australia]] eta inguruko ozeano zatia hartzen du. '''Afrikako plaka:''' ~~[[Txikipedia:~~{{txp\|Afrika\|Afrika]]}} hartzen du osorik. '''Antartikako plaka:''' ~~[[Txikipedia:~~{{txp\|Antartika\|Antartika]]}} osoa eta haren inguruko ozeano zatia hartzen du. *'''Ozeano Bareko plaka:''' ~~[[Txikipedia:~~{{txp\|Ozeano Barea\|Ozeano Barea]]}} ia osoa hartzen du. Gure planetako plakarik handiena da. ==Zergatik deitzen dira "tektoniko"?==

Txikipedia:Plaken tektonika: berrikuspenen arteko aldeak