Txikipedia:Digestio: berrikuspenen arteko aldeak

'''Digestioa''' [[Txikipedia:{{txp|elikagai|elikagaiak]]}} zati txikitan deskonposatu eta haietatik [[Txikipedia:{{txp|mantenugai|mantenugaiak]]}} ateratzen dituen prozesua da; gainera, elikagaien hondakinak, aprobetxatu ezin diren zatiak alegia, [[Txikipedia:{{txp|gorozki|gorozki]]}} bihurtuta ateratzen ditugu kanpora.

[[Fitxategi:BauchOrgane wn.png|thumb|right|Digestio-aparatuko organoak: (1) [[Txikipedia:{{txp|Hestegorria|Hestegorria]]}}. (2) [[Txikipedia:{{txp|Diafragma|Diafragma]]}}. (3) [[Txikipedia:{{txp|Urdail|Urdaila]]}}. (4) [[Txikipedia:{{txp|Gibel|Gibela]]}}. (5) [[Txikipedia:{{txp|Behazun-maskuri|Behazun-maskuria]]}}. (6) [[Txikipedia:{{txp|Duodeno|Duodenoa]]}}. (7) [[Txikipedia:{{txp|Pankrea|Pankrea]]}}. (8) [[Txikipedia:{{txp|Bare|Barea]]}}.]]

Prozesu hori [[Txikipedia:{{txp|digestio-aparatu|digestio-aparatuaren]]}} bidez egiten da. Aparatua, berez, hodi luze moduko bat da, [[Txikipedia:{{txp|aho|ahotik]]}} hasita [[Txikipedia:{{txp|uzki|uzkiraino]]}} iristen dena. Hodi horretan barrena, jaten dugun guztia zati txikitan deskonposatzen da, gure gorputzak behar dituen mantenugaiak lortzeko.

* '''Aho-fasea''': [[Txikipedia:{{txp|janari|janaria]]}} ahotik sartzen dugu, aipatu dugun hodiaren sarreratik, alegia; bertan, mastikatu edo murtxikatu egiten da, [[Txikipedia:{{txp|hortz|hortz]]}}-[[Txikipedia:{{txp|hagin|haginen]]}} laguntzaz. Ahoan ditugun [[Txikipedia:{{txp|listu-guruin|listu-guruinek]]}} [[Txikipedia:{{txp|listu|listua]]}} deitzen dugun likidoa sortzen dute, eta hura janari murtxikatuarekin nahasiz, [[Txikipedia:{{txp|elikadura-bolo|elikadura-boloa]]}} sortzen da.

* '''Urdail-fasea''': elikadura-boloa [[Txikipedia:{{txp|faringe|faringe]]}} eta [[Txikipedia:{{txp|hestegorri|hestegorritik]]}} barrena [[Txikipedia:{{txp|urdail|urdailera]]}} iristen da. Bertan, urdailak jariaten dituen [[Txikipedia:{{txp|urin gastriko|urin gastrikoak]]}} elikadura-boloarekin nahasten dira, [[Txikipedia:{{txp|proteina|proteinak]]}} eta [[Txikipedia:{{txp|karbohidrato|karbohidratoak]]}} desegiten dituzte eta ahia moduko bat bihurtzen da dena. Ahi hori prest dagoenean, urdailaren beheko aldean dagoen [[Txikipedia:{{txp|piloro|piloro]]}} izeneko balbula bat zabaltzen da, eta ahia [[Txikipedia:{{txp|heste mehar|heste meharrera]]}} pasatzen da.

* '''Heste-fasea''': heste meharrean, ahiari gibelak jariaten duen likido edo urin bat, [[Txikipedia:{{txp|behazun|behazun]]}} izenekoa, gehitzen zaio; [[Txikipedia:{{txp|bare|bareak]]}} sortutako beste urin bat ([[Txikipedia:{{txp|bare-urin|bare-urina]]}}) gehitzen zaio gero, bai eta hirugarren urin bat ere, [[Txikipedia:{{txp|heste-urin|heste-urina]]}}, hesteak jariaten duena. Urinek digestioa egiten laguntzen dute. Digestioa amaituta dagoenean, heste meharrean mantenugaiak odolera pasatzen dira, heste meharreko paretan dauden zain edo hodi [[Txikipedia:{{txp|kapilar|kapilarretatik]]}}, [[Txikipedia:{{txp|zirkulazio-aparatu|zirkulazio-aparatuaren]]}} bidez gorputz osora banatzeko. Horren ondoren, hesteetan aprobetxatu ezin diren hondakinak baino ez dira geratzen. Hauek [[Txikipedia:{{txp|heste|heste]]}} lodira pasatzen dira eta han, ura eta gatz mineralak xurgatu ondoren, hondakinak [[Txikipedia:{{txp|heste lodi|heste lodian]]}} pilatzen dira, gorozkia osatuz; azkenik, gorputzetik kanpora botatzen dugu, uzkitik.