Txikipedia:Bihotz: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary
t Robota: Testu aldaketa automatikoa (-\[\[(?!File)(?!Fitxategi)(?!Kategoria)Txikipedia:(.*?)\|(.*?)\]\] +{{txp|\1|\2}})
2. lerroa:
[[Fitxategi:Bihotza,_odolaren_motorra.webm|thumb|left|250px|<center>Bihotzari buruzko bideoa]]
[[Fitxategi:Heart far.png|left|350px|thumb|<center>Bihotzaren kokalekua.]]
<big>'''Bihotza''' gorputzeko [[Txikipedia:{{txp|organo|organo]]}} bat da, [[Txikipedia:{{txp|odol|odola]]}} [[Txikipedia:{{txp|arteria|arteria]]}} eta [[Txikipedia:{{txp|Zain|zainetan]]}} zirkulatzera bultzatzen duena. [[Txikipedia:{{txp|Zirkulazio-aparatua|Zirkulazio-aparatuko]]}} organo nagusia da.<br />
Jaiotzen garenetik hiltzen garen arte, bihotza etengabe aritzen da lanean: uzkurtu eta askatu egiten da; horrela, bihotz-taupadak sortzen ditu. Taupada horiei esker bultzatzen du bihotzak odola gorputzera.<br />
 
== Bihotzaren atalak ==
Bihotzak lau barrunbe edo atal ditu: '''bi [[Txikipedia:{{txp|aurikula|aurikula]]}}''' eta '''bi [[Txikipedia:{{txp|bentrikulu|bentrikulu]]}}'''.<br />
Ezkerraldeko aurikula eta bentrikulua lotuta daude; eskuinaldeko aurikula eta bentrikulua ere bai.<br />
 
12. lerroa:
{{Ba al dakizu?
|<big>'''Animalien bihotz-taupadak oso desberdinak dira'''</big>
* [[Txikipedia:{{txp|Balea|Baleak]]}}: 9 taupada minutuko.
* [[Txikipedia:{{txp|Foka|Fokak]]}} : uretan, 10 taupada minutuko; lehorrean, 140 taupada minutuko.
* [[Txikipedia:{{txp|Elefante|Elefanteak]]}} : 25 taupada minutuko.
* [[Txikipedia:{{txp|Gizaki|Gizakiak]]}} : 60-100 taupada minutuko, atseden-egoeran.
* [[Txikipedia:{{txp|Txolarre|Txolarreak]]}} : 500 taupada minutuko.
* [[Txikipedia:{{txp|Satitsu|Satitsuak]]}} : 600 taupada minutuko.
* [[Txikipedia:{{txp|Kolibri|Kolibriak]]}} : 1.200 taupada minutuko (hegan).}}
Bihotzak bi mugimendu egiten ditu: '''sistolea''' eta '''diastolea'''.<br />
Bihotza uzkurtzen denean («txikitu» egiten denean), sistolea gertatzen da; hau da, bentrikuluak uzkurtu egiten dira, eta odola bihotzetik kanporatzen da.<br />
24. lerroa:
Hain zuzen ere, bi mugimendu horiek (sistoleak eta diastoleak) osatzen dute bihotz-taupada.<br />
 
Bihotzaren eskuinaldea handiagoa da ezkerraldea baino. Zergatik? Ba eskuinaldeak gorputz osora bultzatzen duelako odola; ezkerraldeak, aldiz, [[Txikipedia:{{txp|birika|biriketara]]}} soilik bultzatzen du odola, eta, birikak bihotzetik gertu daudenez, bihotzaren ezkerraldeak ez du ahalegin handiegirik egin behar.<br />
 
== Odolak bihotzean egiten duen ibilbidea ==
Odola eskuinaldeko aurikularen bidez sartzen da bihotzean. Hortik eskuinaldeko bentrikulura igarotzen da, eta birika-arteriaren bidez irteten da bihotzetik. Birika-arteriak biriketara eramaten du odola, eta biriketan [[Txikipedia:{{txp|oxigeno|oxigenoa]]}} hartzen du odolak. Oxigenoz gainezka dagoenean, birika-zainaren bidez ezkerraldeko aurikulura joaten da odola, hortik ezkerraldeko bentrikulura igarotzen da, eta aorta arteriatik ateratzen da bihotzetik, odola gorputz osora banatzeko, biriketara izan ezik.<br />
Bihotzaren ezkerraldea odola biriketatik gorputzera zabaltzeaz arduratzen da; bihotzaren eskuinaldea, berriz, odola bihotzera itzularazteaz.