(28978) Ixion: berrikuspenen arteko aldeak

'''(28978) Ixion''' (bere behin behineko izena ''2011 KX₇₆'') [[Kuiper gerrikoa|Kuiper gerrikoko]] [[argizagi]] bat da, zehatzago esanda, [[plutino]] bat. [[2001|2001eko]]eko [[Maiatzaren 22|maiatzaren 22an]] aurkitu zen, ''[[Deep Ecliptic Survey]]''-ri (euskaraz, Barne Ekliptika Neurketa) eskerrak. Bere izenari dagokionean, [[Greziar mitologia|mitologia grekoko]] [[Ixion]] [[Tesalia|Tesaliako]]ko heroiari zor dio.

[[Pluton (planeta nanoa)|Plutonen]] antzera, Ixion ez da [[Planeta|planetatzat]] hartzen, baina [[planeta nano]] izateko hautagaien zerrendan dago, [[Nazioarteko Astronomia Elkartea|Nazioarteko Astronomia Elkartearen]]ren (IAU) onespenaren zain.

Bere aurkikuntza gauzatu zen urtean, Ixion aparteko gorputz bat bezala hartu zen, izan ere, [[Neptunoz haraindiko objektu|Neptunoz haraindiko objektuen]]en artean, [[Pluton (planeta nanoa)|Plutonen]] ondoren, aurkitu zen bigarren argizagirik handiena bezala hartu zen, egin ziren aurreikuspenek [[Zeres (planeta nanoa)|Zeres]] planeta nanoa baino handiagoa zela baieztatzen zutelako.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=CNN.com - New object deemed largest minor planet - August 24, 2001|url=http://edition.cnn.com/2001/TECH/space/08/24/minor.planet/index.html|aldizkaria=edition.cnn.com|sartze-data=2019-01-19}}</ref> Aurreikuspen horiek Ixionen [[Diametro|diametroak]] 1000 km-koa baino handiagoa behar zuela izan zioten.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Beyond Pluto: Max-Planck radioastronomers measure the sizes of distant minor planets|url=http://www.spaceref.com/news/viewpr.html?pid=9446|aldizkaria=www.spaceref.com|sartze-data=2019-01-19}}</ref> Zehaztasuna falta zitzaien ordea, azkeneko aurreikuspenen arabera, Ixionek albedo altua du,<ref>{{Erreferentzia|izenburua=TNO/centaur diameters, albedos, and densities|url=http://www.johnstonsarchive.net/astro/tnodiam.html|aldizkaria=www.johnstonsarchive.net|sartze-data=2019-01-19}}</ref> baina Zeres baino txikiagoa da. [[Herschel Espazio-teleskopioa|Herschel Espazio-teleskopioak]]k eta [[Spitzer espazio teleskopioa|Spitzer Espazio-teleskopioak]] espektroaren urruneko [[Infragorri|infragorriak]] baliatuz eginiko azken behaketek diotenez, mintzatzen ari garen planeta nanoaren diametroa 620 kilometro ingurukoa da.<ref>{{Cite web|url=https://www.aanda.org/articles/aa/pdf/2013/09/aa22047-13.pdf|izenburua=“TNOs are Cool”: A survey of the trans-Neptunian region|sartze-data=2019-01-19|egunkaria=Astronomy & Astropysics|aldizkaria=|abizena=|izena=|egile-lotura=|hizkuntza=en|formatua=PDF}}</ref>

[[Fitxategi:TheKuiperBelt Orbits Ixion2.svg|thumb|268x268px|Ixionen orbita eta kokapena ([[Berde|orlegiz]]), [[Pluton (planeta nanoa)|Plutonena]] ([[Gorri|gorriz]]) eta [[Neptuno|Neptunorena]]rena ([[Gris|grisez]]) [[2006|2006an]]an. ]]

Ixion eta [[Pluton (planeta nanoa)|Plutonek]] orbita berdinak jarraitzen dituzte baina era desberdinetan orientatuta: Ixionen [[Periastroaren argumentua|perihelioa]] [[Ekliptika|ekliptikaren]] azpian dagoen bitartean, Plutonena honen gainetik dago. [[Neptuno|Neptunorekiko]]rekiko erresonantzian mantentzen diren gainerako gorputzek ez duten joera bat dute aipatutako bi argizagiek; Ixion Plutonengana hurbiltzen denean, hogei gradu baina gutxiagoko [[distantzia angeluar]]rarekin egiten du. [[2010eko hamarkada|2010eko hamarkadan]]n, Ixion ekliptika beheranzko norabidean zeharkatzen ari da eta bere hurrengo periheliora [[2070|2070ean]]ean iritsiko da. Plutonen azkeneko perihelioa [[1989|1989an]]an izan zen eta jada, ekliptikarantz jaisten ari da.

[[Greziar mitologia|Greziar mitologiako]]ko [[Ixion]] Lapiten errege eta [[Tesalia|Tesaliako]]ko heroiarengandik datorkio izena argizagiari. Ixion [[Hera|Herarekin]]rekin, [[Zeus|Zeusen]]en emaztearekin, maiteminduta zegoen. Zeusek baina, bere asmoak igarri zituen eta [[Nefele]] lainoa sortu zuen, hala, Heraren itxura hartu eta Ixion beregana erakartzeko, [[Zentauro|Zentauroen]]en arraza sortaraziz. Bere zitalkeriak edo krimenak zirela eta, Ixion zigortua izan zen. [[Olinpo|Olinpotik]]tik kanporatu, [[tximista]] batekin kolpatu eta [[Azpimundu (mitologia)|azpimundura]] bidali zuten, bertan betirako suzko gurpil batean lotuta egon zedin.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=(28978) Ixion|argitaletxea=Springer Berlin Heidelberg|orrialdeak=884–884|url=http://dx.doi.org/10.1007/978-3-540-29925-7_9894|aldizkaria=Dictionary of Minor Planet Names|isbn=9783540002383|sartze-data=2019-01-19}}</ref> Ofizialki, [[2002|2002ko]]ko [[Martxoaren 28|martxoaren 28an]] ezarri zitzaion izen hau planeta nanoari.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=MPC/MPO/MPS Archive|url=https://minorplanetcenter.net//iau/ECS/MPCArchive/MPCArchive_TBL.html|aldizkaria=minorplanetcenter.net|sartze-data=2019-01-19}}</ref>

* [[Plutino|Plutinoak]]ak

* [[Neptunoz haraindiko objektu|Neptunoz haraindiko objektuak]]ak