Wikipedia

Makal: berrikuspenen arteko aldeak

Nabigazio historia interaktiboa
← Aurreko ezberdintasunaHurrengo ezberdintasuna →
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
IkusizkoaWikitestua
No edit summary
7. lerroa:
|}}
 
'''Makal''' ''[[Salicaceae]]'' familiaren ''populusPopulus'' [[genero (biologia)|generoaren]] izen arrunta da. Genero honen barruan 40 espezie inguru aurkitzen dira; Eurasiaren eta Ipar Amerikaren zonalde epel eta hotzetan hazten dira, hau da, [[Ipar hemisferio|Ipar Hemisferioan]] zehar<ref>{{erreferentzia|abizena= Colasse |izena= Samuel |urtea= 2006 |izenburua= Les peupliers à travers le monde, Présentation des espèces du genre Populus |argitaletxea= Haute École Provinciale de Charleroi Université du Travail |orrialdeak= 276}}</ref>. [[Kretazeoa|Kretazeo]] berantiarrean agertu ziren lehen aldiz, baina Tertziarioan asko nagusitu ziren.
 
Fenologiari dagokionez, Makalek, oro har, martxoaren edo apirilaren inguruan loratzen dira.
110. lerroa:
 
====''Populus alba (zurzuria)''====
20-25(30) m-ko zuhaitza da. Hostoak dimorfikoak dira eta kolore berde ilunekoak; gainealdean ilegabekoak dira eta azpialdean ilupa zurixkabatez estalita daude. Oin arretan [[AmentumGerba|amentu]] iletsuak daude, ezkata mintzaire eta dentikulatuekin. Beste alde batetik, oin emeetan, aldiz, amentu zilindrikoak agertzen dira, ile gutxikoak.
 
''P. canescens'' makal honen antzekoa da, Europa erdialde eta ekialdekoa jatorriz. Zenbaitetan landatu egin da Arabako hegoaldean.
127. lerroa:
== Gaixotasunak eta harrapakariak ==
[[Fitxategi:Saperda carcharias 01 (MK).jpg|thumb|''Saperda carcharias'']]
Makaletan 650 [[onddo]] baino gehiago igarri eginidentifikatu dira. ''Populus tremulan'' 300 [[intsektu]] eta 250 onddo -espezie aurkitu dira. Mundu mailan ''Populus'' kaltetzen duten espezie nabarienak ''Melampsora, Venturia, Marssonina, Hypoxylon tribu eta Phellinus tremulae'' dira. Lehenengoak [[Hosto|hostoetan]] [[Herdoil (gaixotasuna)|herdoia]] eragiten du. Bigarrenak [[kimu]] eta hostoen txuriketa. Hurrengoak hostoetan orban ilunak agerrarazten ditu. Laugarrenak zurtoinari kantzerraminbizia eragiten dio. Azkenekoak zuhaitza [[Ustelketa|usteltzen]] du<ref>{{Erreferentzia|izena=Settler, R. F. (Reinhard Friedrich),|abizena=1947-|izenburua=Biology of populus and its implications for management and conservation|argitaletxea=NRC Research Press|data=1996|url=http://worldcat.org/oclc/77354487|isbn=0585088055|pmc=77354487|sartze-data=2019-03-06}}</ref>.
 
Ordea, [[Europa]] erdialdean dauden gaixotasun nagusienak makalaren kantzer bakterianoa (''Xanthomonas populi),'' enborraren azalaren erreketa (''Dothichiza populea''), orban marroiak eta hostoen herdoia (''Marssonina'' ''brunnea'')<ref>{{Erreferentzia|izena=Arthaud, J. Taris,|abizena=B.|izenburua=Las enfermedades de los chopos|argitaletxea=Ministerio de Agricultura, Pesca y Alimentación: Centro de Publicaciones Agrarias, Pesqueras y Alimentarias|data=1979|url=http://worldcat.org/oclc/668525334|pmc=668525334|sartze-data=2019-03-06}}</ref>. Gehien erasotzen dituzten intsektuak ''Saperda carcharias, Saperda populnea'' eta ''Aromia moschata'' dira. [[Arratoi|Arratoiak]], [[Untxi|untxiak]], [[Erbi (animalia)|erbiak]], [[Orein|oreinak]], [[Adarzabal|adarzabalak]] eta [[Orkatz|orkatzak]] izaten dira kalteak eragiten dituzten animaliak beraien koskekin.
135. lerroa:
== Erabilerak ==
[[Fitxategi:Populier schors Populus canadensis.jpg|thumb|''Populus canadiensis-''en enborra]]
Urtaro hezeetan landatuz eta mantenugaiez aberastatukoaberastutako urekin oso azkar hazten denez, asko erabiltzen da genero hau. Makaldi edo alor deituriko formazio erregularretan landatzen dira eta enbor luze eta zuzenak aurkezten ditu.
 
Azkar hazten den arren, bere egurra kalitate oso onekoa da; leku egokietan 20m<sup>3</sup>/[[Hektarea|ha]]/urte baino gehiago haztea lortu du. Egur hau dentsitate baxuko [[Altzari|altzariak]], eskorak eta txapa plana egiteko erabiltzen da; baina bere erabilera nagusia taula kontratxapatuen industrian da. Beste erabilera bat margolanen euskarriena da, [[Gioconda|Mona Lisa]]-rena adibidez.
"https://eu.wikipedia.org/wiki/Makal"(e)tik eskuratuta