00:15, 25 martxoa 2008ko berrikusketa aldatu Ekain (eztabaida \| ekarpenak) 618 edits Orrialde berria: '''Primo Levi''' (1919ko uztailaren 31 – 1987ko apirilaren 11) idazle italiarra izan zen, judu jatorrikoa. Memoriak, narrazioak, olerkiak eta...		00:33, 25 martxoa 2008ko berrikusketa aldatu desegin Assar (eztabaida \| ekarpenak) 25.308 edits No edit summary Hurrengo ezberdintasuna →
1. lerroa: {{Biografia infotaula oinarria '''Primo Levi''' ([[1919]]ko [[uztailaren 31]] – [[1987]]ko [[apirilaren 11]]) [[idazle]] [[Italia\|italiarra]] izan zen, [[judu]] jatorrikoa. Memoriak, narrazioak, olerkiak eta eleberriak idatzi zituen. Faszismoaren kontrako erresistentziaren partaide izan zen eta [[Holokausto]]tik bizirik iraun zuen. Bere hainbat idazlanetan [[Holokausto]]aren lekukotza eman zuen, bereziki [[Auschwitz]]eko [[kontzentrazio-esparru]] edo [[sarraskitze-esparru]]an egon zen urteaz. ▼ \| izena = Primo Levi \| irudia = \| izen osoa = Primo Michele Levi \| ezizena = Damiano Malabaila (bere zenbait lanetan erailitakoa) \| jaiotza data = 1919ko uztailaren 31 \| jaiotza hiria = [[Turin]] \| jaiotza herrialdea = [[Italia]] \| heriotza data = 1987ko apirilaren 11 \| heriotza hiria = [[Turin]] \| heriotza herrialdea = [[Italia]] }} ▲'''Primo Levi''' ([[1919]]ko [[uztailaren 31]] – [[1987]]ko [[apirilaren 11]]) [[idazle]] [[Italia\|italiarra]] izan zen, [[judu]] jatorrikoa. Memoriak, narrazioak, olerkiak eta eleberriak idatzi zituen. ~~Faszismoaren~~Faxismoaren kontrako erresistentziaren partaide izan zen eta [[Holokausto]]tik bizirik iraun zuen. Bere hainbat idazlanetan [[Holokausto]]aren lekukotza eman zuen, bereziki [[Auschwitz]]eko [[kontzentrazio-esparru]] edo [[sarraskitze-esparru]]an egon zen urteaz. ''Se questo è un uomo'' (Hau gizona baldin bada) izeneko kontakizun-liburua [[XX. mende]]ko literatura-lan garrantzizkoenetakoa dela esan ohi da. ==~~Biografía~~Biografia== Primo Levi [[~~Torino~~Turin]]nen jaio zen, 1919an judu familia liberal batean. [[Kimika]]n lizentziatu zen ~~Torinoko~~Turineko Unibertsitatean [[1941]]ean. [[1943]]an, lagun batzuekin batean mendira jo zuen Italiako erresistentzia ~~antifaszistarekin~~antifaxistarekin bat egin nahian. Baina, milizia ~~faszistak~~faxistak harrapatu zuen eta [[Alemania\|aleman]] okupazio-armadari entregatu zion. Alemanek, [[1944]]an, Monowitz-Buna izeneko gunera deportatu zuten, Auschwitzeko ([[Polonia]]) kontzentrazio-esparruaren eremu barnean. Han pasatu zituen hamar hilabete, [[Armada Gorria]]k esparrua alemanen eskuetatik askatu zuen arte. Levirekin batean, “kargamentu” berean, Auschwitzera eraman zituzten 650 judu italiarretatik 20 bakarrik irten ziren bizirik bertatik. Gerra amaitu zelarik ere, Levi eta beste hainbat preso-ohi eta deserriratu ez ziren berehala itzuli etxera. ~~Soviet~~Sobietar Batasunak prestatu zituen bilgune-zelaietan egon behar izan zuten hilabete batzuez. Etxera ko bidea hartuta ere, ~~Soviet~~Sobietar Batasunaz gain Erromania, Hungaria, Austria eta Alemaniatik barna bidaiatu behar izan zuten trenez, azkenik etxeratu ziren arte. Italiara itzulirik, industria-kimikari lanean aritu zen Torinoko SIVA faktoria kimikoan. Baina berehala hasi zen idazten sarraskitze-esparruetan izan zuen esperientziaz eta Ekialdeko Europan zehar izan zuen itzulera-bidaiaz. Oroitzapen horiek ''Se Questo è un Uomo” (Hau gizona baldin bada) eta ''La Tregua'' (Menia) liburuetan biltzen dira batik bat. Levik beste oroitzapen-liburu batzuk ere idatzi zituen, esaterako ''Il sistema periodico''. Eleberria ere ~~klandu~~landu zuen: ''Se non ora, quando?'' (Orain ez bada, noiz?) izeneko eleberriak, partisano judu talde baten historia kontatzen du [[II. Mundu Gerra]]n, [[Errusia]] y [[Polonia]]n barna ibiltari. Eleberri horrekin Viareggio eta Campiello sariak irabazi zituen eta nazioartean ezagun bihurtu zen. [[1977]]an Levik enpresan zuen gestore-lana utzi zuen idazteari denbora osaoa eskaintzeko. Bere azken lan nagusia ''I sommersi e i salvati'' (Hondoratu zirenak eta salbatu zirenak) izan zen. Bertan, holokaustoaren analisia egiten du Levik. Alemaniako herriari gorrotorik ez diola azaltzen du, baina hala ere, ez duela barkatzen. Levi 1987ko apirilaren 11n hil zen, bere buruaz beste eginik, itxuraz (etxeko eskaileretatik jausita). Hala ere, hainbat lagunek eta biografok zalantzan jarri dute suizidioaren teoria. Eztabaidak bizirik dirau, bere idazkietan gizatasunaren balioak aldarrikatu baitzituen beti. Levik, bestalde, ez zuen azken oharrik utzi. Judua izan arren ez zen sinestuna. Juduen kontrako errepresio gogorrak eta sarraskiak judu izatearen kontzientzia piztu zioten. Horregatik, arbaso judu italiarren tradizioak eta balioak estimatzen zituen. 39 ⟶ 52 lerroa: ==Kanpo loturak== {{it}} [http://www.nuovorinascimento.org/n-rinasc/testi/pdf/levi/levi.pdf Al visitatore: testo di Primo Levi per l'inaugurazione del Memorial degli Italiani ad Auschwitz, 1980] [[Italierazko literatura]]. [[Kategoria:Italiako idazleak]]

Primo Levi: berrikuspenen arteko aldeak