16:15, 4 maiatza 2019ko berrikusketa aldatu Theklan (eztabaida \| ekarpenak) Burokratak, Interfazeko administratzaileak, Administratzaileak 408.086 edits No edit summary Etiketa: 2017 wikitestu editorearekin ← Aurreko ezberdintasuna		18:38, 6 maiatza 2019ko berrikusketa aldatu desegin Natalia García Ortiz (eztabaida \| ekarpenak) 4 edits →‎Kanpo loturak Etiketa: Ikusizko edizioa Hurrengo ezberdintasuna →
1. lerroa: {{HezkuntzaPrograma\|Biologia eta geologia}} [[Fitxategi:Alpiner Gebirgsgürtel.png\|thumb\|Orogeno Alpetar Himalaioaren extentsioa Europan]] '''Orogeno Alpetar-Himalaioa''' [[Mesozoiko]]<nowiki/>aren bukaeran eta [[Zenozoiko]]<nowiki/>an zehar, [[Europa\|Europan]], [[Afrika]] iparraldean eta [[Asia\|Asian]] barrena, Afrikako, [[Indiako]] eta txikiagoa den ~~[[Cimmeria]]<nowiki/>ko~~Cimmeriako plaken eta iparraldeko [[Eurasiako plakaren]] arteko [[konbergentzia]] ondorioz garatutako [[Orogenia\|orogenoa]] da. Europaren hegoaldean, Afrika iparraldean eta Asian ezagutzen diren [[mendikate]] garrantzitsuenak sortu zituen: [[Atlas]], [[Rift Haran Handia\|Rif]], [[sistema Betikoa]], [[Pirinioak]], [[Alpeak]], [[Apeninoak]], [[Dinarideak]], [[Helenideak]], [[Karpatoak\|Karpatoak,]] [[Balkanak]], [[Taurus (mendilerroa)\|Taurus]], [[Kaukaso (mendikatea)\|Kaukasoa]], [[Alborz]], [[Zagros mendiak\|Zagros,]] [[Hindu Kush]], [[Pamir\|Pamir,]] [[Karakorum]] eta [[Himalaia\|Himalaia.]]<br /> == Historia geologikoa == [[Kretazeoa]]<nowiki/>ren amaieratik duela 65 Ma, Afrika, India, Arabia eta Eurasia plaken mugimendu erlatibo konbergentea zegoen, haien artean [[Tethys itsasoaren]] [[Lurrazal ozeaniko\|lurrazal ozeanikoa]] zeukan [[arro ozeanikoa]] zegoen. Garai hartan Tethis itsasoaren lurrazal ozeanikoaren [[Subdukzio\|subduzioa]] eragin zuen, Tethys itsasoaren itxiera eraginez eta bi kontinenteen kolisioa sortuz. Kolisio horretan bi [[plaka kontinental]] nagusien kolisioaz aparte beste [[mikroplaka]] batzuen kolisioa eragin zuen baita ere. Horietako bat [[mikroplaka Iberikoa]] izanez.<ref>{{Erreferentzia\|izena=Ludger O.\|abizena=Suarez-Burgoa\|izenburua=Matematización de la geología\|orrialdeak=30\|data=2017-01-01\|url=http://dx.doi.org/10.15446/rbct.n41.55386\|aldizkaria=Boletín de Ciencias de la Tierra\|alea=41\|issn=2357-3740\|doi=10.15446/rbct.n41.55386\|sartze-data=2019-05-02}}</ref> Sistema Alpetar-Himalaioa sortzeko behar izan ziren mugimendu konbergenteak Kretazeo goiztiarrean abiatu ziren duela 155 Ma, baina [[Orogenia]] gehiena [[Paleozeno\|Paleozenoa]]<nowiki/>n eta [[Miozeno\|Miozenoa]]<nowiki/>n eman zen eta gaur egun sistema Alpetar-Himalaioaren barneko zenbait eremuetan oraindino konbergentzia ez da bukatu.<ref>{{Erreferentzia\|izena=Super\|abizena=User\|izenburua=Orógeno Alpino\|hizkuntza=es-es\|url=http://www.geodiversidad.es/geologia-de-iberia/alpino\|aldizkaria=Geodiversidad y Turismo Geológico en España\|sartze-data=2019-05-02}}</ref> 12 ⟶ 14 lerroa: [[Fitxategi:Geological units of the Iberian Peninsula ES.svg\|thumb\|Penintsula Iberikoaren geologiaren unitate nagusien eskema.]] [[Mesozoiko\|Mesozoikoa]]<nowiki/>ren bukaera eta [[Paleogeno\|Paleogenoa]] bitartean Europako eta Afrikako plaken arteko konbergentziaren ondorioz konpresio esfortzu handiak sortzen dira eta [[Pirinioak\|Pirinio]]<nowiki/>en, [[Sistema ~~Betiko]]<nowiki/>en~~Betikoen, ~~[[Sistema Iberiarra\|~~Sistema Iberiarraren]] eta Katalunia kostako mendilerroak sortzen dira.<ref>{{Erreferentzia\|izenburua=España a Través de los Mapas\|url=https://www.ign.es/espmap/mapas_relieve_bach/Relieve_Mapa_03.htm\|aldizkaria=www.ign.es\|sartze-data=2019-05-02}}</ref> <br /> 18 ⟶ 20 lerroa: <references /> ~~== Kanpo loturak ==~~ {{commonskat}}

Alpetar orogenia: berrikuspenen arteko aldeak