Europa: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Etiketa: 2017 wikitestu editorearekin
Etiketa: 2017 wikitestu editorearekin
35. lerroa:
{{sakontzeko|Antzinate klasikoa|Antzinako Grezia|Antzinako Erroma}}
[[Fitxategi:The_Parthenon_in_Athens.jpg|thumb|Atenasko [[Partenoia]].]]
[[Antzinako Grezia]] [[Mendebaldea (kultura)|Mendebaldeko zibilizazioaren]] sortzailea izan zen. Mendebaldeko [[demokrazia]]k eta [[arrazionalismo]]a askotan egozten zaizkio Antzinako Greziari. Greziako hiri-estatua, [[polis]]a, Grezia klasikoko unitate politiko funtsezkoa zen<ref name="daly">{{Erreferentzia|abizena=Daly, Jonathan W.|izenburua=The rise of Western power : a comparative history of Western civilization|argitaletxea=Bloomsbury|data=2014|url=https://www.worldcat.org/oclc/856054646|isbn=9781441189011|pmc=856054646|sartze-data=2019-05-05}}</ref>. [[K. a. 508]]. urtean [[Klistenes Atenaskoa]]k munduko lehen gobernu sistema demokratikoa sortu zuen [[Atenas]]en<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Democracy : the unfinished journey, 508 BC to AD 1993|argitaletxea=Oxford University Press|data=1992|url=https://www.worldcat.org/oclc/25548427|isbn=0198273789|pmc=25548427|sartze-data=2019-05-05}}</ref>. Greziako ideal politikoak [[XVIII. mende]]ko filosofoek eta idealistek berraurkitu zituzten. Antzinako Greziaren ondare kulturala oso handia da: [[filosofia]], [[humanismo]]a eta arrazionalismoa [[Aristoteles]], [[Sokrates]] eta [[Platon]]; historian, [[Herodoto]] eta [[Tuzidides]]; bertso dramatiko eta narratiboan, [[Homero]]ren poema epikoak; draman [[Sofokles]] eta [[Euripides]]ekin, [[medikuntza]]n [[Hipokrates]] eta [[Galeno]]rekin; eta [[zientzia]]n [[Pitagoras]], [[Euklides]] eta [[Arkimedes]]<ref>{{Erreferentzia|abizena=Heath, Thomas Little, Sir, 1861-1940.|izenburua=A history of Greek mathematics|argitaletxea=Dover Publications|data=1981|url=https://www.worldcat.org/oclc/7703465|isbn=0486240738|pmc=7703465|sartze-data=2019-05-05}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Brian|abizena=Gee|izenburua=Early Physics and Astronomy: A Historical Introduction|orrialdeak=21–21|data=1975-01|url=http://dx.doi.org/10.1088/0031-9112/26/1/028|aldizkaria=Physics Bulletin|alea=1|zenbakia=26|issn=0031-9112|doi=10.1088/0031-9112/26/1/028|sartze-data=2019-05-05}}</ref>. [[K. a. V. mende]]an Greziako hiri-estatuetako batzuek elkarrekin egin zioten aurre [[Akemenestar Inperioa]]ri [[Mediar Gerrak|Mediar Gerretan]], munduaren historiako gertakari garrantzitsuenetako bat<ref>{{Erreferentzia|abizena=Strauss, Barry S.|izenburua=The battle of Salamis : the naval encounter that saved Greece--and Western civilization|argitaletxea=Simon & Schuster|data=2004|url=https://www.worldcat.org/oclc/988941905|isbn=9780743274531|pmc=988941905|sartze-data=2019-05-05}}</ref>. Ondoren, 50 urteko bake egonkorra egon zen, [[Periklesen Mendea]] deitzen zaion garaia, Mendebaldeko zibilizazioaren fundaziorako unerik garrantzitsuenetako bat.
 
Greziaren ostean [[Antzinako Erroma]] etorri zen, [[erromatar zuzenbide]]an, [[politika]]n, [[latin|hizkuntzan]], [[ingeniaritza]]n, [[Erromatar arkitektura|arkitekturan]], [[gobernu]]an eta mendebaldeko zibilizazioaren beste eremu askotan eragin zuzena izan zuena<ref name="daly" />.
 
=== Erdi Aroa ===