Wikipedia

Itsas hobi: berrikuspenen arteko aldeak

Nabigazio historia interaktiboa
← Aurreko ezberdintasunaHurrengo ezberdintasuna →
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
IkusizkoaWikitestua
18. lerroa:
 
== Kokapen geografikoa ==
Subdukzio-eremuak garatzen dituzten plaka konbergenteen mugen 50.000 km inguru daude, gehienak [[Ozeano PazifikoarenBarea|Ozeano Bare]]<nowiki/>aren inguruan. Baina Ozeano[[Indiako ozeanoa|Indiako IndikoarenOzeanoa]]<nowiki/>ren inguruan ere aurkitzen dira. Badaude baita muga konbergente zati oso labur batzuk ere [[Ozeano AtlantikoanAtlantikoa|Ozeano etaAtlantiko]]<nowiki/>an Mediterranioeta itsasoan[[Mediterraneoa|Mediterraneoan]] ere. Munduan[[Mundu|Mundua]]<nowiki/>n 50 fosa ozeaniko baino gehiago daude, ozeanoen %0,5-a okupatzen dutelarik.
 
== Fosa terminoaren historia ==
Fosa ozeanikoak 40. eta 50. hamarkada bitartean definitzen hasi ziren. Fosa edo hobi terminoa ez da agertzen esaterako 1910. urte bueltako ozeanoei buruzko liburuetan. Termino hori beharrean, “sakonune” hitza agertzen da ozeanoetako leku sakon hauei izena emateko. [[Lehen Mundu Gerra|Lehen mundu gerrakogerra]]<nowiki/>ko sasoian luzeak diren sakonuneei [[lubaki]] izena eman zitzaien. Lubaki termino hau testuinguru geologikoan erabili zen lehen aldiz, gerra bukatu eta bi urtera. Termino honek itsaspeko edozein sakonune luzeri ematen zion izena. [[Bigarren GerraMundu mundialaGerra]] igaro eta ur sakonetako ikerkuntzak hobekuntza asko jasan zituen. Hau 1950 eta 1960 urteetatik aurrera izan zen eta hainbat fosa aurkitu ziren. 1960ko hamarkada amaieran, [[Plaken tektonika|plaken tektonikak]] iraultza handia izan zuen eta hortik aurrera, fosa edo hobi ozeaniko hitza ongi definituta geratu da.▼
Fosa ozeanikoak 40. eta 50. hamarkada bitartean definitzen hasi ziren.
▲Fosa edo hobi terminoa ez da agertzen esaterako 1910. urte bueltako ozeanoei buruzko liburuetan. Termino hori beharrean, “sakonune” hitza agertzen da ozeanoetako leku sakon hauei izena emateko. Lehen mundu gerrako sasoian luzeak diren sakonuneei lubaki izena eman zitzaien. Lubaki termino hau testuinguru geologikoan erabili zen lehen aldiz, gerra bukatu eta bi urtera. Termino honek itsaspeko edozein sakonune luzeri ematen zion izena. Bigarren Gerra mundiala igaro eta ur sakonetako ikerkuntzak hobekuntza asko jasan zituen. Hau 1950 eta 1960 urteetatik aurrera izan zen eta hainbat fosa aurkitu ziren. 1960ko hamarkada amaieran, plaken tektonikak iraultza handia izan zuen eta hortik aurrera, fosa edo hobi ozeaniko hitza ongi definituta geratu da.
 
== Morfologia ==
Fosa ozeanikoak plaka konbergenteen arteko mugetan aurkitzen diren eremu bereizgarriak dira. Profil asimetrikoak eratzen dituzte, kanpoaldean malda txikiarekin ( 5°) eta malda pikoagoekin barnealdera (10-16°). Asimetria honen arrazoia, kanpoaldeko malda hondoratzen ari den plakaren goiko aldearengatik definituta dagoelako da. Malda hau [[faila]] normalez josita egoten da. Subdukzitzen ari den plaka fosa ozeanikora heltzen doan heinean, lehenik gorantz konkortzen da, gero beherantz okertzen delarik. Plaken arteko muga fosa ozeanikoaren ardatzak markatzen du. Fosa ozeanikoaren barneko hormak, mugatzen du gaineko plakaren ertza eta kanpoalderen dagoen besaurrea . Besaurrea azal igneo eta metamorfikoz dago osatuta eta azal honek ziri bezala jokatzen du, subdukzitzen ari den plakak eramandako sedimentuen ondorioz. Fosa ozeanikora iristen diren sedimentuak asko badira, [[akrezio-prisma]] sortzen da eta fosaren kokalekua urrundu egiten da arku bolkanikotik. Akrezio-prisma duten muga konbergenteak, akrezio-muga bezala ere ezagutzen dira eta muga konbergenteen ia erdia dira. Baina iristen diren sedimentuak gutxi badira, [[higadura]] gertatzen da bi plaken arteko marruzkaduraren ondorioz. Kasu honetan, fosa ozeanikoa arku magmatikorantz doa eta muga ez akrezionalak deritze.
Fosa ozeanikoaren barneko hormak, mugatzen du gaineko plakaren ertza eta kanpoalderen dagoen besaurrea . Besaurrea azal igneo eta metamorfikoz dago osatuta eta azal honek ziri bezala jokatzen du, subdukzitzen ari den plakak eramandako sedimentuen ondorioz. Fosa ozeanikora iristen diren sedimentuak asko badira, akrezio-prisma sortzen da eta fosaren kokalekua urrundu egiten da arku bolkanikotik. Akrezio-prisma duten muga konbergenteak, akrezio-muga bezala ere ezagutzen dira eta muga konbergenteen ia erdia dira. Baina iristen diren sedimentuak gutxi badira, higadura gertatzen da bi plaken arteko marruzkaduraren ondorioz. Kasu honetan, fosa ozeanikoa arku magmatikorantz doa eta muga ez akrezionalak deritze.
 
== Fosa ozeanikoekin lotutako prozesu geologikoak ==
105 ⟶ 103 lerroa:
 
== Bibliografia ==
<br />
Wikipedia: <nowiki>https://en.wikipedia.org/wiki/Oceanic_trench</nowiki>
 
== Erreferentziak ==
"https://eu.wikipedia.org/wiki/Itsas_hobi"(e)tik eskuratuta