Euskal Autonomia Erkidegoko Ekonomia Ituna: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Robota: Aldaketa kosmetikoak
t Euskal Herria eta Araba, Bizkaia eta Araba nahasmena argitu, bide beretik komeni da erakunde batzuen izenak egiaztatzea
3. lerroa:
'''Euskal Autonomia Erkidegoko Ekonomia Ituna'''<ref>Ikus Euskal Autonomia Erkidegoko Ekonomia Ituna onartzen duen maiatzaren 23ko 2002/12 Legea, [http://www.jjggalava.es/Hemendik/ficherosFTP/eu/Normativa_Basica/3/cortes/12_2002/TOriginal.pdf Arabako Foru Aldundiaren webgunean] nahiz [http://www.jjggbizkaia.net/home/document/normativa_foral/B6.pdf Bizkaikoarenean].</ref> edo '''kontzertu ekonomikoa''' [[Espainia|Espainiako Estatuaren]] eta [[Euskal Autonomia Erkidegoa]]ren arteko zerga eta finantza harremanak antolatzen dituen baliabide juridikoa da, [[foru erregimen]]aren parte da.
 
Itunak historian zehar honako bilakaera izan du: [[1878]] eta [[1937]] artean hiru euskal[[Euskal probintziekAutonomia Erkidegoa|Probintzia Baskongadoek]] ituna izan zuten; [[Frankismo]] garaian [[1980]] urtera arte Arabak bakarrik mantendu zuen erregimen frankista babesteagatik. [[1981]]etik aurrera, 1978ko Konstituzioan eta 1979ko Gernikako Estatutuan xedatu zen bezala, Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako foru lurraldeei ituna aitortu zitzaien berriro ere.
 
Estatuko Administrazioaren eta Euskal Autonomia Erkidegoaren artean organo bat dago ekonomia itunaz jarduteko eta aldaketak burutzeko, hala nola ''kupo''-a finkatzeko. Organo horrek [[Ekonomia Itunaren Batzorde Mistoa]] izena du.
11. lerroa:
=== Lehendabiziko aroa: 1878-1937 ===
 
[[Alfontso XII.a Espainiakoa]]k aldarrikatutako [[Euskal Herriko foruak|Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako foruak]] behin betiko indargabetu zituen [[1876]]ko [[uztailaren 21]]eko Legearen bitartez. Hala, euskal herritarrekherritar horiek Estatuko beste herritarrek bezala ordaindu behar zituzten zergak<ref>[http://www.euskomedia.org/aunamendi/31922 Auñamendi Entziklopedia: Concierto Económico (historia)]</ref>.
 
Legeak inposaturiko betebehar hauhori zehazteko, herrialde bakoitzak zuen zerga-sistema kontuan hartu behar zen, Batzar Nagusiek ezarritakoa. Horretarako, orduko Espainiako presidentea zen [[Antonio Cánovas del Castillo]] [[Foru aldundi|Foru Aldundien]] ordezkariekin elkartu zen. Akordiorik ez zegoenez, [[1877]]ko [[maiatzaren 5]]ean [[Bizkaiko Batzar Nagusiak|Bizkaiko Batzar Nagusia]] eta [[Bizkaiko Foru Aldundia|Foru Aldundia]] deuseztatu zituen. Era berean, [[1877]]ko [[azaro]]aren bukaera eta [[abendu]]aren hasiera artean [[Araba]] eta [[Gipuzkoa]]renak ere deuseztatu zituen.
 
Hala ere, Espainiako Ogasunak ez zituen ia ez baliabide ezta esperientziarik hiru lurralde historikoetan zergak biltzeko (izan ere, [[1841]]z gero aduanaz baino ez zituen arduratzen). Honek Antonio Cánovas [[Espainiako Gobernua]]k hautatutako Foru Aldundi berriekin negoziatzera bultzatu zuen, euskal lurraldeak Espainiako "ekonomia itun" orokorrean sar zitezen.
237. lerroa:
Zergei buruzko lehen atal honetan (1. Art.tik 47ra), arau orokor batzuen ondoren, erabili beharreko araudiaren, zergaz zerga, eta euretariko bakoitzaren ordainarazpenarekiko zehaztasunetan sartzen da: PFEZ, Sozietateak, Estatuan bizi ez direnen Errenta, Ondarea, Oinordetza eta Emakidak, BEZ, Ondare-Eskualdaketen eta Egintza Juridiko Dokumentatuen gaineko zerga, Aseguruen Etekinen gaineko Zerga, Berariazko Zergak, Hidrokarburo, Joko eta Tasa jakin batzuen Salmenta Minoristei buruzkoetan alegia. Udal-zergak ere Jatorrizko Lurraldeetatik araututzat ematen dira (Ondasunak, Mugiezinak, IAE, Trakzio mekanikoa…).
 
Bigarren atalean Finantza harremanez jarduten da, oinarri nagusi batzuk aintzat hartuz: Euskal Herriko Erakundeen zerga- eta finantza-autonomia eta elkarkidetasunari itzala Konstituzioan eta Estatutuan aurreikusitako terminoetan, aurrekontu-egonkortasunaren gaietan Estatuarekin lankidetza eta koordinazioa eta Euskal Herriko Erakundeengandik Udalenganako finantza babesaren esleipena, inola ere beheragoko autonomia mailarik izaterik ez dela. Kupoari dagokionez bere oinarria mantentzen du: bost urteko eperako ezarritako osoko kupoa, hau da, Euskal Herriko Autonomia Erkidegoak bere gain hartzen ez dituen Estatuaren zama guztiengatiko urtero eguneratzen den zerga ordaina.”
 
Hirugarren atalean Itunean abiarazten diren batzordeak zehazten dira. Ekonomia Itunaren Bitariko Batzordea, Euskadiko ordezkaritzaren (Aldundi bakoitzetik ordezkari bana eta Eusko Jaurlaritzatik beste hainbeste), eta Estatukoaren artean paritarioa, erabakiak ahobatezaho batez onartzen ditu. Batzorde horrek ebazten ditu Itunaren aldaketak eta bost urterik behineko kupoaren metodologia ere. Batzorde horri, zortzi kidez (erdiak Euskal HerrikoakAutonomia Erkidegokoak –Aldundi bakoitzeko bana eta bestea Eusko Jaurlaritzatik– eta Estatukoek) osatuta dagoen eta zergen argitalpenena izan aurretik zerga-araudiaren egokitzapenaz arduratzen den Arauen Ebaluazio eta Koordinaziorako Batzordea atxikitzen zaio. Azkenik, Ogasun Ministerioak eta Ogasun Sailburuak izendatutako hiru kidez osatutako Ebazpen-Batzorde bat antolatzen da. Batzorde hori sei urtetarako izendatzen diren itzal handidun adituz osatuta dago eta Administrazioen arteko gatazkak konpontzearekiko ardura dute.
 
Bost urtetan zehar indarrean egonik 2007ko uztaileko aldezaurrekoaldez aurreko akordioaren ondoren aldatu egin zen eta Euskal Herriko Autonomia Erkidegoko Ekonomia Ituna onartu zuen maiatzaren 23ko 12/2002 Legea aldatzera zetorren urriaren 25eko 28/2007ko Legez onartu zen. Kupoaren Bosturteko Legea berritzeaz gain, Euskadiko eta Espainiako administrazioek Batzorde Europarraren zerga-eskakizunei erantzuna emateko formulazioa adostu zuten, Ekonomia Ituna aurrekontuekiko egonkortasun gaietan egokitzea erabaki zuten eta Itunean aurreikusita egonik abiarazi gabeko Ebazpen-Batzordearen osaketa ere erabaki zen<ref>http://www.boe.es/aeboe/consultas/bases_datos/doc.php?id=BOE-A-2007-18576</ref>.
 
== Erreferentziak ==