Abiadura angeluar: berrikuspenen arteko aldeak

[[Fitxategi:DueTime-Icon.png|ezkerrera|thumb|Segundoak adierazten dituen orratz gorriak birabete bat osatzen du minutuko.]]

 

[[Fitxategi:Washer.600pix.jpg|thumb|205x205px|Ikuzgailuaren danborrak abiadura angeluar desberdinak izan ditzake (<math>\text {500-2000 rpm}</math>).|alt=]]

Eskumuturreko erloju analogikoek hiru orratz izan ohi dituzte: orduak, minutuak eta segundoak adierazten dituztenak hain zuzen. Horien arteko hirugarrenak, segundoak adierazten dituenak, birabete osoa egiten du minutu bakoitzeko. Hortaz, beraren abiadura angeluarrak <math>\text {1 rpm}</math>balio du. 

[[CD]]<nowiki/>ak ere biraka ari dira, baina kasu honetan [[irakurgailu]]<nowiki/>ek diskoan grabaturiko informazio digitala irakurtzen dute, [[Ratio (argipena)|ratio]] edo tasa konstante batean (kasurako, <math>\text {176,4 kB/s} </math>ratioan audio-datuetan), eta ratio horren arabera alda daiteke diskoaren biraketako abiadura angeluarra (<math>\text {210-480 rpm}</math> bitartean). [[DVD]]<nowiki/>en kasuan ere antzera gertatzen da, baina abiadura angeluarrak handiagoak izan ohi dira (<math>\text {630-1530 rpm}</math> bitartekoak).  

 

Konturaturik egongo zaretenez, automobiletako abiadura-neurgailuen pantailan bi markagailu ageri ohi dira: batean abiadura lineala ageri da (<math>\text {km/h}</math> unitatetan) eta bestean, abiadura angeluarra (<math>\text {1.000 rpm}</math> unitatetan). Autoa bidaia-abiadura arruntean doanean, motorra <math>\text {2.000-3.000 rpm}</math> balioko abiadura angeluarrean eramatea komeni da, eta abiadura hori <math>\text {4.000 rpm}</math>baino handiagoa izatea arriskugarria gerta daiteke. Dena den, [[1 Formula|1 formula]]<nowiki/>ko lasterketa-autoen kasuan abiadura hori <math>\text {15.000 rpm}</math>-raino igo daiteke. <br />

<nowiki/>[[Fitxategi:Windmills D1-D4 (Thornton Bank).jpg|thumb|186x186px|Aerosorgailuak.]]

 

Zentral elektrikoetan [[Korronte alterno|korronte elektriko alternoa]] sortzeko makina erraldoi hauen ardatzak abiadura angeluar oso zehatzean aritzen dira: <math>\text {3.000 rpm}</math> (<math>\text {50 Hz}</math>) Europan eta <math>\text {3.600 rpm}</math> (<math>\text {60 Hz}</math>) Ameriketako Estatu Batuetan. Energia eolikoaz baliatzen diren [[aerosorgailu]]<nowiki/>etan ere zehatz kontrolatu behar izaten da [[errotore]]<nowiki/>aren abiadura angeluarra.  

 

<br />

[[Fitxategi:LAPD Bell 206 Jetranger.jpg|thumb|200x200px|Helikopteroa.|alt=]]

[[Fitxategi:DiamondDA 20-A1KatanaC-FWNT01.jpg|ezkerrera|thumb|200x200px|Hegazkin arin honen helizea abiadura angeluar handiz ari da, <math>\text {2.000-3.000 rpm}</math>bitartekoa.|alt=]]Aireplano edo hegazkin arin baten kasuan, errotoreak higiarzten dituen helizeen abiadura angeluarra handia izaten da, <math>\text {2.000-3.000 rpm}</math> bitartekoa. Batzuetan, hegazkin txiki hauek bi helize izaten dituzte hego banatan kokaturik, eta helizeen besoak ez dira oso handiak izaten. Helize bakarra dagoenean, hegazkinaren aurrealdeko muturrean egoten da kokaturik. Kasu guztietan, helizeen biraketa-ardatza ''horizontala'' da, eta hegazkinaren gorputzaren erdigunetik pasatzen da.

[[Helikoptero]]<nowiki/>en kasuan helize nagusiaren abiadura angeluarra ez da oso handia, <math>\text {100 rpm}</math> ingurukoa, eta konstante iraunarazten da. Bestalde, helize nagusi hori oso handia izaten da, beraren eraginz jaso behart baita helikopteroa. Helizearen biraketa-ardatza ''bertikala'' da, eta kasu honetan ere helikopteroaren gorputzaren erdigunetik pasatzen da. Horri esker, helikopteroek erraz egin dezakete gorantz edo beherantz, bai aireratzean eta bai lurreratzean ere.

[[Fitxategi:Dentalhandpiece0111-26-05.jpg|ezkerrera|thumb|200x200px|Hortzak artatzeko fresetarako euskarria.|alt=]]

[[Fitxategi:Drills1.jpg|thumb|180x180px|Dentistek erabili ohi dituzten doitasunezko hortz-fresak.]]<br />

Gaur egun [[Dentista|dentiste]]<nowiki/>k hortz-haginak artatzeko erabiltzen dituzten fresa dentalak goi-mailako materialaz eta teknologiaz horniturik daude, eta oso abiadura angeluar handiak erabiltzen dituzte, <math>\text {15.000-45.000 rpm}</math> bitartekoak. Horrela zehaztasun handiz egin dezakete lan.<br />

 

== Bibliografia ==

 

*Tipler, Paul A. (2000). ''Física para la ciencia y la tecnología (2 volúmenes)''. Barcelona: Ed. Reverté. ISBN 9788429144123

 

== Ikus, gainera ==

 

* [[maiztasun]]a

* [[momentu angeluar]]ra

 

[[Kategoria:Magnitude fisikoak]]