Su: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
tNo edit summary |
No edit summary |
||
15. lerroa:
== Jokaera fisiko-kimikoa ==
Kimikaren ikuspuntutik, sua [[Oxidazio|oxidazio erreakzio]] bortitz eta azkarra da, [[energia]] askatzen duena ([[Erreakzio exotermikoa|exotermikoa]] da). Energia hori [[bero]] eta [[argi]] moduan askatzen du, gizakiok ikus eta senti dezakeguna. Erretze prozesuan hainbat gas eta partikula ere askatzen dira. Suak oxigenoa kontsumitzen duenez, eta askatzen diren partikula asko organismoarentzat kaltegarri direnez, ez da batere komenigarria suaren [[Ke|kea]] arnastea, edo sua ingurune itxietan piztea.▼
=== Errekuntza ===
Suak inguruko airea berotzen du eta jakina, erretze prozesuak askaturiko gasak ere bero izaten dira. Aire beroak dentsitate txikiagoa duenez, gorantz jotzen du [[konbekzio]] korronteak direla eta (beti ere [[Grabitate|grabitatearen]] eraginpeko eremuan gertatzen baldin bada). Konbekzio korronte horiek ematen diote forma eta mugimendua suaren garrei.▼
▲Kimikaren ikuspuntutik,
Sua pizteko, lau elementu behar dira. Hauetakoren bat desagertuz gero, pizturik den sua itzali egingo da:
* [[Erregai|'''Erregaia''']]: normalki Karbono oinarridun substantzia bat, oxidazioa pairatuko duena. Erregairik gabe, edo erregaia agortzean, sua itzali egingo da.
* [[O2|'''Oxigenoa''']]: oxidazioa eragingo duen elementua. Ingurune itxietan suak oxigenoa den artean irauten du, soilik.
* '''Bero iturria''': Errekuntzak beroa askatzen badu ere, mantentzeko bero iturri bat behar du. Suak sorturiko beroa nahikoa izan ohi da, ohiko egoeratan, baina pizteko beharrezko izan ohi da bero iturri bat (txinparta bat, burdin gori bat...)
* [[Erreakzio kimiko|'''Erreakzio katea''']]: erreakzioaren erritmoak bero iturria mantentzeko behar beste bero sortzen ez baldin badu, sua itzali egingo da.
=== Garrak ===
Errekuntzan sorturiko partikulak biziki bero izaten dira, eta elektrikoki kitzikatuak izaten dira. Ondorioz energia askatzen dute argi moduan. Argi horren zati bat espektro ikuskorrean emititu ohi da eta gizakiok ikus dezakegu.
▲
=== Kea ===
Erretzean sorturiko partikula berriak ([[Errauts|errautsak]], batez ere) aire beroarekin batera gorantz joaten dira. Normalki aireak baino kolore ilunagoa du eta erraz ikus daiteke. Usain nabarmena ere badu, gizakiak eta beste animaliek ere azkar asko identifikatzen dutena.
Suak oxigenoa kontsumitzen duenez, eta askatzen diren partikula asko organismoarentzat kaltegarri direnez, ez da batere komenigarria suaren [[Ke|kea]] arnastea, edo sua ingurune itxietan piztea. Izan ere, suak sorturiko heriotza gehienak ez dira erreduren ondorio, kea arnastearen ondorio baizik.
== Arriskuak ==
| |||