Loarreko gaztelua: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Robota: Aldaketa kosmetikoak
No edit summary
1. lerroa:
{{eraikin infotaula automatikoa}}
'''Loarreko gaztelua''' [[Espainia]]ko [[Aragoi]] erkidego autonomoan dagoen [[Huescako probintzia]]ko [[Loarre-Lobarre|Loarre]] udalerrian dagoen [[gaztelu]] [[arte erromanikoa|erromanikoa]] da ([[Huesca]] hiritik 35 [[kilometro]] ingurura).<ref>{{erreferentzia|abizena=Castán Sarasa|izena=Adolfo|izenburua=Torres y castillos del Altoaragón|urtea=2004|argitaletxea=Publicaciones y Ediciones del Alto Aragón, S.A.|orrialdeak=510|lekua=Huesca|url=http://80.34.36.237/pmb/opac_css/index.php?lvl=author_see&id=14368|hizkuntza=es}}</ref> Loarreko gaztelua [[Europa]] osoan hobekien mantendu izan den gaztelu erromanikoa izan da. Bere kokaeratikkokagunetik Huescako Hoya ordekaren gaineko kontrola eduki daiteke, eta bereziki [[Bolea]] udalerriaren gainekoa, azken hau [[erdiErdi Aroa|erdiErdi arokoAroko]] eskualde honetako mairuen gotorleku nagusia eta ordekako nekazal lur aberatsen zaindaria baitzen.
 
== Arkitektura ==
8. lerroa:
Gaztelua oinarri gisara erabiltzen duen [[kareharri]]zko harkaitz baten gainean dago. Honek defentsa abantaila handia suposatzen zuen, modu honetan [[harresi]]ak ezin baitziren minatu (garai hartan gotorlekuen setioetan erabili ohi zen, teknika hau harresia hondoratu edo lurreratzeko asmoz bere azpitik tunel bat eraikitzen zen, eta honela erasoaldia egiteko pitzadura bat irekitzen zen). Gainera [[dorre]]z osatutako harresi batez ere inguratuta dago. Orain dela gutxi, [[Gizateriaren ondare|Gizateriaren Ondare]] izateko hautagai gisa aurkeztua izan zen.
 
Gaztelua nahiko ongi kontserbatua dago (salbuespena [[Antso III.a Gartzez Nagusia|Antso III.a Nagusia NafarrokoarenNagusiaren]] gaztelu zaharraren zatia da, hau nahiko zabar edo hondatua baitago), hori dela eta, [[Europa]]n hobekien mantendu den gaztelu erromanikoa dela esan ohi da. Bere sarreran dagoen kapera txikia nabarmentzen da (honek akustika harrigarria du), baita gazteluaren [[eliza (argipena)|eliza]] bikaina ere (bertan zeuden margolan erromanikoak non dauden ez daki inork), zeinaren ganga bereziki aipagarria den ([[arte erromanikoa]]n ez ohikoa baita).
 
== Historia ==
[[XI. mendea]]n [[Antso III.a Gartzez Nagusia|Antso III.a Nagusia Nafarrokoaren]]Nagusiaren [[errege]]aren aginduz eraikia izan zen, [[Bolea]] udalerriaren aurkako erasoaldiak bertan antolatzeko asmoz. Hasierako eraikina gerora handitu eta gaur egun ezagutzen duguna bilakatu zen. Handitze lan hauek [[Antso V.a Ramirez|Antso V.a Nafarroakoaren]] agintealdianagintaldian gauzatu ziren, non monasterio bat ere sortu baitzen.<ref>{{erreferentzia|abizena=Stalley |izena=Roger |izenburua=Early Medieval Architecture |bilduma=Oxford History of Art |argitaletxea=Oxford University Press |lekua=Oxford |urtea=1999 |isbn=0-19-210048-3|orrialdea=83–84}}</ref>
 
[[XII. mendea]]n zehar eskualdeak muga eremu izateari laga zion, eta ordura arteko garrantzia eta eragina galdu zituen.
 
[[XV. mendea]]n gaztelupean bizi zen biztanleria [[Loarre-Lobarre|Loarre]] udalerrira lekualdatu zen, eta horretarako gazteluaren materialak euren etxebizitza berriak eraikitzeko erabili zituztezituzten.
 
== Bitxikeriak ==
[[1983]]an [[Alfonso Ungría]]k zuzendutako ''[[Albaniaren konkista|La conquista de Albania]]'' filmaren lehenbiziko gazteluaren eszenak Loarreko gaztelu honetan filmatu ziren; filmak [[XIV. mendea|XIV. mendeko]] [[Nafarroako konpainia]]ren istorioa kontatzen du, eta bertan [[euskaldun|euskal]] aktore ugari ageri dira, esate baterako [[Xabier Elorriaga]], [[Klara Badiola]], [[Ramón Barea|Ramon Barea]], [[Patxi Biskert]], [[Patxi Barko]], [[Amaia Lasa]] eta [[Paco Sagarzazu]]. [[2005]]ean [[Ridley Scott]]ek zuzendutako ''[[Kingdom of Heaven]]'' filmaren gazteluko eszenak filmatu ziren; bertan [[Orlando Bloom]], [[Liam Neeson]], [[Jeremy Irons]], [[Brendan Gleeson]] eta [[Edward Norton]] aktoreek hartu zuten parte.
 
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda}}
 
== Kanpo loturak ==