Parisko Notre-Dame katedrala: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
2. lerroa:
'''Parisko ''Notre-Dame'' Katedrala''' ({{lang-fr|Notre-Dame de Paris}}, "Parisko Gure Andrea" edo "Andra Maria"), askotan '''Notre-Dame''' gisa ezaguna, [[Paris]]ko [[Parisko 4. barrutia|4. barrutian]] dagoen [[katedral]]a da. [[Frantzia]]ko [[arkitektura gotikoa]]ren adibide finenetako bat dela esan ohi da. [[Ojiba-ganga]]ren eta [[arku arbotante]]en erabilerak, [[arrosa leiho]] erraldoi eta koloretsuak eta bere [[eskultura|eskulturen]] izaera naturalistak aurreko [[arkitektura erromaniko]]tik bereizten du<ref>{{Erreferentzia|abizena=Ducher, Robert.|izenburua=Caractéristique des styles|argitaletxea=Flammarion|data=1988|url=https://www.worldcat.org/oclc/299840308|edizioa=Ed. revue et corr|isbn=2080115391|pmc=299840308|sartze-data=2019-04-15}}</ref>. [[Maria]]ri eskainia, [[Jesus Nazaretekoa|Jesusen]] amari, [[Paris]]ko [[Île de la Cité]] uhartetxoan dago, [[Sena]] ibaiaren urek inguratzen dutena.
[[1163]]an eraikitzen hasi eta [[1260]]ean amaitu zen, nahiz eta hurrengo mendeetan aldaketa ugari izan zituen. [[1790eko hamarkada]]n, [[Frantziako iraultza]]n, elizak desakralizazioa jasan zuen, eta iruditeri erlijioso ugari suntsitu zen. [[1831]]ean [[Victor Hugo]]ren ''[[Notre-Dame de Paris]]'' eleberria argitaratu zenean, eraikinaren inguruko interesa piztu zen. [[Eugéne Viollet-le-Duc]]ek bergaitze proiektu handi bat abiatu zuen 1845ean,
[[Parisko Artxidiozesi]]aren katedrala izanik, Notre-Damen dago [[Parisko artzapezpiku]]aren katedra ([[Michel Aupetit]]). Urtero 12 milioi bisitari ditu, Parisko monumentu bisitatuenetako bat<ref>{{Erreferentzia|izenburua=10 amazing Paris facts. Paris facts for kids. Fun facts.|hizkuntza=en|data=2019-01-21|url=https://www.parisdigest.com/paris/paris-facts.htm|aldizkaria=Paris Digest|sartze-data=2019-04-15}}</ref>. 2019ko apirilaren 15ean [[Parisko Notre-Dame katedralaren sutea|sute larri bat izan zuen.]]<ref>{{Erreferentzia|abizena=Berria.eus|izenburua=Parisko Notre Dame katedralaren teilatua kiskali du sute batek|hizkuntza=|url=https://www.berria.eus/albisteak/165258/parisko-notre-dame-katedralaren-teilatua-kiskali-du-sute-batek.htm|aldizkaria=Berria|sartze-data=2019-04-15}}</ref>
== Historia ==
28 ⟶ 26 lerroa:
==== XIX. mendeko berrikuntza ====
1789k [[Frantziako Iraultza]] ekarri zuen, eta arrazoiaren gurtza. Iraultzaileek txikizioak eragin zituzten katedralean, eta haren kontserbazioa asko hondatu zen. Notre-Dame fisikoki zein gogoz biziberritzeko mugimendua [[Victor Hugo]]<nowiki/>k hasi zuen 1831tik aurrera, eraikina balioetsiz, iragana ez ahazteko premia nabarmenduz eta nazioaren ondaretzat joaz. Are, eleberri bat ere idatzi zuen bertan kokatua, ''[[Notre-Dame de Paris|Parisko Andre Maria]]'' ([[1831]]), Quasimodo kanpai jole konkordun eta begibakarraren eta Esmeralda ijitoaren arteko harremana XV. mendeko Parisen kontatzen duena. Horrek iruditeria kolektiboa elikatu zuen, eta erlijioaz aparteko dimentsio bat eman zion eraikinari.<ref>{{Erreferentzia|abizena=Berria.eus|izenburua=Quasimodo eta Strygeren etxea|hizkuntza=|url=https://www.berria.eus/paperekoa/2004/003/001/2019-04-17/quasimodo-eta-strygeren-etxea.htm|aldizkaria=Berria|sartze-data=2019-04-18}}</ref>
Katedrala, [[Eugène Viollet-le-Duc]]ek eta [[Jean-Baptiste-Antoine Lassus]]ek zaharberritu zuten [[1846]]an, baina Lassus hil egin zen eta Eugène geratu zen agintari bakar bezala. Egin zituen aldaketetako batzuk, honako hauek dira: [[pilotaleku|frontoiak]] leihoetan sartzea, hegoaldeko [[arrosa leiho]]a berak asmatua da, [[ostiko arku]]etako harria, harri berriagatik aldatzen du, barne kapera eta aldare guztiak berreraikitzen ditu; fatxadan, estatua berriak jartzen ditu Erregeen Galerian, eta, estatuetan buru batzuk falta direnez, gertuko katedraletatik kopiatzen ditu (Eugene beraren erretratuak diren batzuk ere badaude). Guzti honetaz gain, katedralaren isolamendu bat pentsatu zuen inguruko eraikin guztiak suntsituz.
| |||