Txinako Herri Errepublika: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t robota Erantsia {{Wikipedia1000}}
txukunketa ttipiak
119. lerroa:
[[618]]an [[Li Yuan]]ek boterea hartu zuen [[Gaozu]] enperadore moduan eta Tang dinastia ezarri. Haren semeetako batek [[624]]an bere bi anaiak hil zituen [[Xuawu]]<nowiki/>ko atean; [[Chang'an]]en eta aitaren abdikazioa behartu ondoren, [[Taizong]] bigarren Tang enperadore bilakatu zen.
 
Aitaren eta semearen konkubinaohaide izan zen emakume batek botere handia hartu eta [[Zhongzong]] bere seme eta tronurako ondorengoa erditik kendu ondoren, [[Wu enperatriz]] izendatu zuten, Txinako historian izan den emakumezko goi agintari emakumezko bakarra. Emakume hori Zhou dinastiako kideakide zen eta urte horietan bere dinastia berrezarri zuen. Hala ere, [[705]]ean [[Zhongzong]]ek bere ama tronutik kendu eta Tang dinastia berrezarri zuen. Horrek barne borrokak sortu zituen eta azkenean Tang dinastiakoadinastiako [[Xuanzong]] enperadoreak lortu zuen boterea.
 
Arazo horiek guztiak kontuan izanda ere, Txinako historiako garairik oparoena izan zen. [[Xinjiang]] probintzia erreinuari gehitzeak Txinaren tamaina sekulansekula ez bezala emendatu zen, [[Qing dinastia]]n lortu zuen tamainara iritsi ez bazen ere.
 
[[755]]an [[An Lushaneko matxinada]]k estatuaren boterea izugarri murriztu zuen. Haren eragina mendetan nabaritu zen eta [[uigur]] eta [[tibetar]] herriei eskubide batzuk eman behar izan zizkieten, Txinaren errekurtsoakbaliabideak gutxiagotuz.
 
[[X. mendea]]n itzali zen dinastia. [[904]]an [[Zhu Wen]]ek [[Chang'an]] konkistatu zuen, [[907]]an azken Tang enperadorea hil eta [[Liang dinastia]] aldarrikatu zuen.
133. lerroa:
{{sakontzeko|Song dinastia}}
[[Fitxategi:Map of China 1142.jpg|thumbnail|150px|Txinako egoera Song dinastiaren Hegoaldeko garaian]]
[[960]]an Iparraldeko [[Zhou dinastia]]ko [[Zhao Kuangyin]] militarrak [[Song dinastia]] sortu zuen [[Tang dinastia]]ren ondoren egon ziren 5 dinastien ondorengo moduan. [[Kaifeng]]en ezarri zuen hiriburua eta hegoaldeko hainbat erreinu konkistatu zituen eta Txinak Tang dinastiarekin izan zuen boterearen parte bat berreskuratu. KomertzioaMerkataritza izugarri hasi zen eta diruaren erabilera normaldu. Dinastia honen agintean [[kitan herria|kitan]], [[tangut herria|tangut]] eta [[yurchen herria|yurchen herriek]] euren estatuak sortu zituzten iparraldean. Azken herri horrek [[1127]]an Song dinastia hegoaldera mugiarazi zuen. Hiru herriok txinatarren dinastia eredua ezarri zutenez, txinatar historialarientzat dinastien zerrendatan agertzen dira.
 
[[1127]]tik [[1279]]ra Hegoaldeko Song erreinua sortu zen, iparraldetik ihes egitean. Hiriburua [[Hangzhou]]n jarri zen. Inoiz ez zuten lortu iparraldea bereganatzea.
 
Txinaren batasuna [[1279]]an gertatu zen, baina [[mongolia]]rrek bai iparraldea bai hegoaldea konkistatu zutelakoeta batu zituztenean.
 
==== Yuan dinastia ====