Hiztegi Hirukoitza: berrikuspenen arteko aldeak

[[Real Academia Española|Espainiako Errege Akademiaren]] ''Autoritateen Hiztegia'' argitaratu berria zela, Larramendik oso-osorik euskaratu nahi izan zuen, erdaldunak euskal hizkuntzaren aberastasunaz konbentzitzeko. Herriz herri galdetuz eta liburuak arakatuz hitz andana bildu zuen. Andres Alberdiren ustez hau izan zen andoaindarren obra nagusia eta jarraitzaileengan eraginik zuzenena izan duena.<ref name = "Alberdi 1990">{{Citeerreferentzia book| hizkuntza=eu | izenburua=Manuel de Larramendi | urtea=1990 | abizena=Alberdi | izena=Andres |orrialdeakorrialdea=20 | orrialdea= | argitaletxea=Eusko Jaurlaritza | ISBN=}}</ref>

Hiztegia lan erraldoia da, baina Larramendiren ohiko xelebrekeriak ere ez dira falta hiztegiko hitzen artean. Erdal etorkiko hainbat hitz euskal hitz jatorrak balira bezala aurkezten ditu (''alferez'': ''alfer-ez'', «soldadua baino langileagoa delako»). Jakintza adigaiak (''unibertso, astronomia, matematika'', eta beste) eta euskararentzat ezezagunak ziren objektuen izenak (''bolbora, txokolatea, tabakoa'') izendatzeko, hitz berriak asmatzeko beharrean sentitu zen. Askotan, zaila da jakiten zein hitz diren herriaren ahotik jasoak eta zein berak asmatuak. Larramendiren irudimenari esker sortutako hitz batzuk, egungo euskaran erabiltzera iritsi dira, ''hilezkor'' eta ''garrantzi'', esaterako. Asmatu zituen neologismo horiek, hala ere, berak ez zituen inoiz erabili eta bere jarraitzaile gehienek ere ez. Hala ere, garaiko euskal idazlanetan aldaketa nabari da hiztegia argitara eman zenetik: Idazleak hitz berrien sorkuntzarako baliabideak gehiago erabiltzen hasi ziren, gaztelaniara eta frantsesera hainbeste jo gabe.<ref>{{erreferentzia | izena=Jon | abizena=Kortazar | egile-lotura=Jon Kortazar | url=http://aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus/en/diccionario-trilingue-1745-manuel-de-larramendi/ar-154249/ | artikulua=Diccionario Trilingüe (1745). Manuel de Larramendi | entziklopedia=Auñamendi Eusko Entziklopedia}}</ref><ref>{{erreferentzia |name hizkuntza=eu |"Alberdi izenburua=Manuel de Larramendi | urtea=1990" | abizena=Alberdi|izena=Andres|orrialdeak=20|orrialdea=|argitaletxea=Eusko Jaurlaritza|ISBN=}}</ref>