Maiatzaren Plazako Amak: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary
No edit summary
1. lerroa:
[[Fitxategi:Abuelas de Plaza de Mayo, Derechos Humanos, Madres de Plaza de Mayo, Marchas.jpg|thumb|Maiatzako Plazako Amen manifestazioa|alt=|267x267px]]Maiatzaren Plazako Amak ([[Gaztelania|gaztelaniaz]] ''Madres de Plaza de Mayo'') 1977ko apirilean sortutako elkarte sozio-poltiko [[Argentina|argentinarra]] da, [[Jorge Rafael Videla|Jorge Rafael Videlaren]] diktadura militarrak eragindako pertsona “desagertuen” amek osatua.[[Fitxategi:Abuelas de Plaza de Mayo, Derechos Humanos, Madres de Plaza de Mayo, Marchas.jpg|thumb|Maiatzako Plazako Amen manifestazioa|alt=|321x321px]]
 
Elkartearen izena [[Buenos Aires|Buenos Airesen]] kokatua dagoen [[Maiatzaren Plaza|Maiatzaren Plazatik]] hartu dago, elkarteak enparantza hau erabiltzen duelako bere agerpen zein protesta publikoak aurrera eramateko.
 
Gaur egun elkartea bitan banaturik aurkitzen da, alde batetik gehiengoa Maiatzaren Plazako Amen izenean jarduten dutenak ([[Hebe de Bonafini]] izanik haien lehendakaria) eta bestalde [[Maiatzaren Plazako Amak- Linea Sortzailea]] ([[Marta Ocampo de Vasquez]] buruan).
 
<br />
 
== Berrantolaketa prozesu nazionala ==
1976ko Martxoan Indar Armatuek estatu kolpe berri bat gauzatu zuten Argentinan, [[María Estela Martínez de Perón|Maria Estela Martinez de Peron]]<nowiki/>en lehendakaritza etenez. Junta Militar baten forman osatu zen gobernu berria: Jorge Rafael Videla generala (Ejertzitoa), [[Emilio Eduardo Massera]] almirante (Marina) eta [[Orlando Ramon Agosti]] brigadierra (Aereonautica).Junta Militar honek bere burua izendatu zuen Estatuko autoritarte nagusi modura eta bere konpententzien barruan gobernuaren zuzendaritza orokorrak zehaztea eta Lehendakaria baita gainontzeko funtzionarioak izendatzea eta ordezkatzea aurkitzen ziren.<ref name=":0">Adamoli, M. C. (2010). ''Pensar la dictadura: terrorismo de estado en Argentina, preguntas, respuestas y propuestas para su enseñanza'' (No. 323.28 (82)). Argentina..</ref>
[[Fitxategi:Jorge Rafael Videla Oath.PNG|thumb|Jorge Videlaren diskurtsoa|alt=|ezkerrera|220x220px]]
1976ko estatu kolpearen ondorioz sortutako diktadura militarrak bere burua [[Berrantolaketa Prozesu Nazionala|Berrantolaketa Prozesu Nazional]] modura izendatu zuen. Biolentzia politikoan oinarritutako diktadura izan zen, izua zabalduz etengabe. Diktadura militar hau ezaugarritu zuen praktika bat pertsonen desargerpen sistematikoa izan zen. Hau da, herritarrak bahiketen, torturen eta erailketen biktimak izan zirne. Bestalde, haien senideei dolua ukatu zitzaien, gorpuen desagerpenarekin, gorpuak ez zirelako berreskuratzen. Beraz, izua Gobernuak martxan jarritako praktika izan zen, herritarren disziplina eta ordenamendua ezartzeko asmoarekin, giza eskubideak ukatuz. <ref name=":0" />
 
Berrantolaketa Prozesu Nazional honen plan ekonomiko-sozialari dagokionez, aurreko gaiaretan eramandako politika sozialak merkatuagatik ordezkatzea izan zen helburua. Konpentzentzia eta eskaintza eta eskariaren arabera antolatutako ekonomia bultzatu zen beharrizanak asetzeko<ref>{{Erreferentzia|izenburua=::: ARGENTINA HISTÓRICA - la historia argentina :::|url=http://www.argentinahistorica.com.ar/intro_libros.php?tema=1&doc=57&cap=504|aldizkaria=www.argentinahistorica.com.ar|sartze-data=2019-04-09}}</ref>. Langileria izan zen subjektu kolpatuena, gizartean zituen konpetentziak kenduz eta bere egoera ekonomikoa kolpatuz, errepresio politikoarekin lagunduz. Industria ertain eta txikiaren desartikulazioa gauzatu zen, exportadoreen eta ekonomia talde haien baita finatzia-espekulatiboen alde eginez.<ref name=":0" />
 
<br />
 
== Maiatzaren Plazako Amen elkartearen sorrera ==
36 ⟶ 40 lerroa:
=== Giza eskubideen defentsa eta lan lerro ezberdinak ===
Maiatzaren Plazako Amen jardun politikoaren positiboaren ondorioz hau hedatzeko beharra identifikatu zuten bestelako esparru batzuetara, bereziki giza eskubideen defentsara: bizitza duinak torturarik eta desagerpenik gabe, elikadura, hezkuntza, lan duina, ordezkaritza politiko gardena eta sistema kapitalistari kritika.
[[Fitxategi:Marcha de la Resistencia 2017 77.jpg|thumb]]
 
Hori dela eta, zenbait proposamen eraman dituzten praktikara, praktika izanik mugimendu honen giltzarrietako bat. Garatu beharreko lan ildo ezberdinak praktikara eramateko espazio politiko, kultural eta sozialak sortu dituzte, egindako eta egiteke dagoen lana zabaldu eta esposatu ahal izateko. Horien artean, 2000. Urtean Herri Unibertsitatearen sorrera aurkitzen da <ref>{{Erreferentzia|izenburua=Universidad Popular Madres de Plaza de Mayo|url=http://www.madres.org/navegar/nav.php?idsitio=2&idcat=&idindex=29|aldizkaria=www.madres.org|sartze-data=2019-04-09}}</ref>, jakintza ezberdinen topagune eta testigantzen balorazio gune izateko, jakintza kritikoa sustatzeko, memoria eraikitzeko eta eraldaketa sozialerako espazio modura aritzeko. Esperientzia honen erdigunean [[Paulo Freire|Paulo Freireren]] ekarpenak kokatuko dira, bereziki bere “''pedagogía de la liberacion”.'' Bestelako oinarri batzuk nabarmentze aldera, giza eskubideen defentsa, hezkuntza herritarra, integrazio soziala eta elkartasuna aurkituko lirateke. <ref>{{Erreferentzia|izena=Teresa|abizena=Basile|izenburua=La Universidad Popular de las Madres de Plaza de Mayo: emergencia de nuevas prácticas en cultura y poder en la Argentina de la Posdictadura|hizkuntza=en|url=https://www.academia.edu/22811753/La_Universidad_Popular_de_las_Madres_de_Plaza_de_Mayo_emergencia_de_nuevas_pr%C3%A1cticas_en_cultura_y_poder_en_la_Argentina_de_la_Posdictadura|sartze-data=2019-04-09}}</ref>