Fluor: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary |
No edit summary |
||
60. lerroa:
Elementuen artean, fluorra ugaritasun unibertsalaren 24. postuan kokatzen da, eta lurreko ugaritasunaren 13. postuan. [[Fluorita]] minerala da fluorraren iturri nagusiena. Fluor elementuaren existentzia 1810. urtean proposatu zen, elementu kimiko hau zuten mineraletatik banatzea saiatu baitzen, nahiz eta praktikan oso arriskutsua izan. 1886. urtean [[Henri Moissan]] kimikariak lehenengo aldiz fluorra isolatzea lortu zuen tenperatura baxuko [[Elektrolisi|elektrolisia]] burutuz.
== Ezaugarri nagusiak ==
Fluor atomoak bederatzi elektroi ditu, [[Neon|neonak]] baino bat gutxiago. Bere [[Konfigurazio elektroniko|konfigurazio elektronikoa]] 1s<sup>2</sup>2s<sup>2</sup>2p<sup>5</sup> da: bi elektroi ditu barneko geruza bete batean eta zazpi betetzeko elektroi bakarra behar duen kanpoko geruzan.<ref>{{Erreferentzia|izena=J.|abizena=CARLES|izenburua=Ecologie et économie : au coeur des ambiguïtés du débat sur la gestion durable des écosystèmes forestiers|orrialdeak=219|abizena2=JACCAUD|abizena3=JACCAUD|izena2=T.|izena3=T.|data=1996|url=http://dx.doi.org/10.4267/2042/26797|aldizkaria=Revue Forestière Française|alea=S|issn=1951-6827|doi=10.4267/2042/26797|sartze-data=2019-04-01}}</ref>
Fluorraren lehenengo [[Ionizazio-potentzial|ionizazio-energia]] elementu guztien artean hirugarren handiena da, fluor atomoetatik elektroien erauzketa zaila baita. Bere [[Afinitate elektroniko|afinitate elektronikoa]] ere oso altua da, bigarrena kloroaren atzetik<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Contributors|orrialdeak=137–138|data=2004-03|url=http://dx.doi.org/10.1177/1354066104041942|aldizkaria=European Journal of International Relations|alea=1|zenbakia=10|issn=1354-0661|doi=10.1177/1354066104041942|sartze-data=2019-04-01}}</ref>, elektroi bat hartzeko joera izanik, neon gas geldoarekin [[isoelektroniko]] bilakatuz; elementu guztietatik erreaktiboena eta elektronegatibitate altuena du.<ref>{{Erreferentzia|izena=Jack K.|abizena=Steehler|izenburua=Chemistry: The Molecular Science (Moore, John W.; Stanitski, Conrad L.; Jurs, Peter C.)|orrialdeak=1598|data=2001-12|url=http://dx.doi.org/10.1021/ed078p1598|aldizkaria=Journal of Chemical Education|alea=12|zenbakia=78|issn=0021-9584|doi=10.1021/ed078p1598|sartze-data=2019-04-01}}</ref>
F<sub>2</sub>-ren [[lotura energia]] Cl<sub>2</sub> edo Br<sub>2</sub>-rena baino askoz txikiagoa da; honek eta bere elektronegatibitate altuak, fluorraren disoziazio erraza, erreaktibitate altua eta fluorrak ez diren beste atomo batzuekin eratzen duten lortura sendoak azaltzen ditu.<ref>{{Erreferentzia|izena=N.N.|abizena=GREENWOOD|izenburua=Preface|argitaletxea=Elsevier|orrialdeak=v–vi|abizena2=EARNSHAW|izena2=A.|data=1984|url=http://dx.doi.org/10.1016/b978-0-08-030712-1.50003-x|aldizkaria=Chemistry of the Elements|isbn=9780080307121|sartze-data=2019-04-01}}</ref>
Giro tenperaturan fluorra hori koloreko gas [[diatomikoa]] da. -188ºC-tan kondentsatzen da likido hori argi batetara. -220ºC-tan kristalizatzen da, kristal garden eta bigunak eratuz.
83 ⟶ 81 lerroa:
[[Edmond Frémy|Edmond Frémy-k]], fluorra eratzeko burututako hidrogeno fluoruro puruaren elektrolisia gauzatu zitekeela defendatu zuen, eta azidifikatutako potasio bifluorurotik (K[HF<sub>2</sub>]) abiatuz lagin anhidridoak lortzeko metodo bat asmatu zuen; baina eratutako hidrogeno fluoruroa eroale ez dela ohartu zen, eta honek elektrolisia eragozten zuen. Henri Moissan-ek aurreko saiakuntzekin jarraitu zuen, eta azkenean, eroale den [[Potasio difluoruruo|potasio difluoruro]] (K[HF<sub>2</sub>]) eta [[azido fluorhidriko]] (HF) lehorran nahastura bat aurkitu zuen, non elektrolisia burutu zuen. 1886an, Moissan-ek fluor elementala isolatzea lortu zuen.
[[Fitxategi:Henri Moissan isolating fluorine 1886 crop.jpg|ezkerrera|thumb|Henry Moissan kimikaria fluor elementua isolatzen.]]
== Eratutako konposatuak ==
124 ⟶ 128 lerroa:
* Banks, R. E.. "Journal of Fluorine Chemistry". ''Journal of Fluorine Chemistry'',1986,33 (1–4): 3–26.
* Atkins, Peter; Jones, Loretta, ''Chemical Principles: The Quest for Insight'' (4th ed.), 2007.
* Lide, David R., ''Handbook of Chemistry and Physics'' (84th ed.), 2004.
| |||