Schrödingerren katua: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary
t Robota: Aldaketa kosmetikoak
1. lerroa:
'''Schrödinger-en katua''' esperimentu hipotetiko bat da, [[Erwin Schrödinger]] fisikari austriarrak 1928an argitaratutako paradoxa bat. Kopenhageko interpretazioak eguneroko objektuei aplikatutako mekanika kuantikoaren interpretazioa modu ezberdinean ulertzen zuen eta hauei arrazoia kentzeko asmotan planteatu zuen. Gerora ikusi da Schrödinger-ek eginiko ekuazio matematikoak egokiak zirela, baina interpretatzeko moduan ez zuela asmatu. Izan ere, gaur egun gainezarri den teoria uhin-partikularen dualtasuna da.
 
== Mekanika kuantikoa: Einstein ==
22. lerroa:
 
=== Esperimentua ===
[[Fitxategi:Schrodingers cat.svg|thumb|250px|[[Erwin Schrödinger|Schrödingerren]] katua bizirik eta hilda dago aldi berean, bi egoeren gainezarmena da eta ezin dira bi egoerak bereizi.]]Schrödingerrek sistema bat proposatzen du, non katu bat kaxa itxi eta opako baten barruan dagoen, gas toxiko eta hilgarri batekin, azido zianhidrikoa, eta gailu bat. Gailuak, partikula erradioaktibo bakarra du, eta honek desintegratzeko %50-ko probabilitatea du denbora jakin batean. Horrela, partikula desegiten bada, gas toxikoa libre geldituko da katuaren heriotza eraginez.
 
Denbora jakin hori pasa ondoren, gailua aktibatzearen eta honen ondorioz katuaren heriotza gertatzearen probabilitatea %50-a da. Era berean, gailua ez aktibatzeko eta katua bizirauteko probabilitatea berdina izango da, %50-a. Mekanika kuantikoaren printzipioen arabera, momentu horretan katua era berean hilda eta bizirik egongo da; egoera hori [[:es:Superposición_cuántica|superposizioa]] da.
30. lerroa:
== Gaur egun ==
 
[[FileFitxategi:Quantum superposition of states and decoherence.ogv|thumb|upright=1.5|Schrödinger-en katuaren estatuen superposizio kuantikoa eta ingurumenaren efektua dekoherentziaren bidez]]
 
Printzipio hau katuaren sistemari aplikatuz, katua hilda eta bizirik egongo da aldi berean, eta honi superposizioa deritzo. Baina kaxa irekitzean eta katuaren egoera egiaztatzean, superposizioaren egoera deuseztatuko dugu, katuaren egoera bakarra izango delako begiratzerakoan. Hau da, katua hilda edo bizirik egongo da, ez bi egoerak batera.
54. lerroa:
* [[Mekanika kuantiko]]
* [[Uhin-partikula dualtasuna]]
* Superposizioa: (Gazteleraz) https://es.wikipedia.org/wiki/Superposici%C3%B3n_cu%C3%A1ntica
 
== Kanpo loturak ==
# Jon Matxaini ehu-ko irakasleari schrödingerren katuari buruz egindako elkarrizketa: http://zientzia.eus/zientzia-irratia/schrodinger-eta-katu-bat-kaxa-batean/
# Schrödingerren katuaren esperimentua: (Gazteleraz) https://www.ciencia-ficcion.com/glosario/p/paragato.htm
# Kimika kuantikoan interpretazioaren inguruko eztabaida: (Ingelesez) ''[http://www.informationphilosopher.com/solutions/experiments/schrodingerscat/ Information Philosopher on Schrödinger's cat]''
 
[[Kategoria:Fisika paradoxak]]