Presio atmosferiko: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Azpiatalburu bat gehitu dut. Oraindik artikulua osatzen ari naiz. |
Artikulua osatzen ari naiz oraindik. |
||
111. lerroa:
=== Aldaketa horizontala, Lurreko koordenatu geografikoaren arabera ===
[[Fitxategi:Pression moyenne niveau de la mer djf.png|thumb|330x330px|Urtean zeharreko batez besteko presio atmosferikoa itsas mailan.]]
Meteorologoek arreta handiz aztertzen dituzte presio atmosferikoaren aldaketa
==== Isobarak ====
''Isobara'' edo ''lerro isobarikoak'' mapa meteorologikoetan marrazten diren lerro itxi bereziak dira, itsas mailako erreferentzian presio atmosferiko bereko puntu geografikoak biltzen dituztenak; bestela esanda, presio atmosferiko bereko puntuen [[Leku geometriko|leku geometrikoak]] dira''.'' Isobara bakoitzeko puntuei dagokien presioa idatzita jartzen da mapa meteorologikoetan; eta isobaren gainean gezi direkzionalak marrazten dira, airea norantz higitzen den adierazteko
==== Antizikloiak eta borraskak ====
[[Antizikloi]] deritze itsas mailako erreferentzian presio atmosferiko normala baina presio handiagoko eskualdeei, hots, <math>1013 \text { hPa}</math> baino presio handiagoko isobarak biltzen dituztenei. Mapa meterorologikoetan <math>\text {A}</math> letraz sinbolizatzen dira, letra hori eskualde antiziklonikoaren erdigunean jarrita. Erdigunearen inguruan ageri dira modu zentrokidean marraztuta isobarak, zenbat eta erdigunetik aldenduago hainbat eta presio txikiagoa adieraziz. [[Ipar hemisferio|Ipar Hemisferioa]]<nowiki/>n, antizikloien inguruko isobaren geziak orientaturik dago erdigunearen inguruko higidura erlojuen orratzen noranzko berean. [[Hego Hemisferio]]<nowiki/>ko antizikloietan noranzkoa alderantzizkoa da, hau da, erlojuen orratzen higiduraren kontrakoa. Oro har, antizikloiak eguraldi lehorrarekin elkarturik egoten dira.
[[Depresio (meteorologia)|Depresio]] edo [[Depresio (meteorologia)|borraska]] deritze itsas mailako erreferentzian presio atmosferiko normala baina presio txikiagoko eskualdeei, hots <math>1013 \text { hPa}</math> baino presio txikiagoko isobarak biltzen dituztenei. Mapa meterorologikoetan <math>\text {D}</math> edo <math>\text {B}</math> letraz sinbolizatzen dira, letra hori eskualdearen erdigunean jarrita. Erdigunearen inguruan ageri dira modu zentrokidean marraztuta isobarak, zenbat eta erdigunetik aldenduago hainbat eta presio handiagoa adieraziz. [[Ipar hemisferio|Ipar Hemisferioa]]<nowiki/>n, borrasken inguruko isobaren geziak orientaturik daude erdigunearen inguruko higidura erlojuen orratzen aurkako noranzkoan. [[Hego Hemisferio]]<nowiki/>ko antizikloietan noranzkoa alderantzizkoa da, hau da, erlojuen orratzen modukoa. Oro har, borraskak eguraldi heze eta euritsuarekin elkarturik ageri dira.
==== Presioaren gradiente horizontala ====
Altitude bereko bi puntu geografikoen arteko presio-desberdintasuna da presio-gradiente horizontala. presio-diferentzia hori da haizea sortzen duen indar ieragile garratzitsuena. Adibidez, zikloirik bortitzenetan <math>5 \text { hPa/km}</math>-ko gradienteak behatu dira, hau da, kilometro bakoitzeko <math>\text {5 hPa}</math>-ko presio-desberdintasuna.
=== Presio atmosferikoaren mugako balioak ===
Presio atmosferikoaren balioari dagokionez, interesgarria izan daiteke jakitea zein diren Lurrean neurturiko mugako balioak
Hauexek dira neurturiko balio maximoak, bi altitudetan lortuak:
* Batetik, 750 mko altitudea baino handiagoen kasuan, Mongoliako Tosontsengel herrian 1 086,8 hPa-ko presioa neurtu zen 2010eko urtarrilaren 10ean eta 1 084,8 hPa-koa 2010eko urtarrilaren 20an. Balio horiek kalkulatu dira itsas mailara estrapolatuz, aire-zutabe hipotetiko bat suposaturik. ·
* Bestetik, 750 mko altitudea baino txikiagoen kasuan, 1 083,8 hPa neurtu ziren Errusiako Agata, Evenhiyskiy herriko estazio meteorologikoan
Balio minimoa:
* 870 hPa, Filipina uharteetan, 1979ko urriaren 12an, Tip tifoiaren zentrotik hurbil.
== Presio atmosferikoaren eragina gure organismoan ==
[[Fitxategi:Olla a Presión.jpg|thumb|Presio-lapikoetan bizkorrago egosten dira janariak, ura tenperatura altuagoan hasten baita irakiten.]]
== Uraren irakite-tenperatura eta presio atmosferikoa ==
Presio atmosferiko normalean, uraren irakite-tenperatura edo [[Irakite-puntu|irakite-puntua]] <math>\text {100 } ^\circ \text {C}</math>. Izatez, irakite-puntuan [[Lurrun-presio|lurrun-presioa]]<nowiki/>k uraren inguruan dagoen presio atmosferikoaren balio bera dauka. Horregatik, uraren irakite-tenperatura baxugoa da presio atmosferikoa txikiagoa denean; eta altuagoa, presio atmosferikoa denean. Arrazoi horrengatik, janariak egosi nahi direnean oso kontuan eduki behar da hori, eta sukaldariek kontuan izan behar dute egoste-denborak kalkulatzeko. Hain zuzen ere, presio-lapikoak (edo presio-eltzeak) asmatu ziren janariak denbora laburragoan egosteko. Horrelakoetan, irakite-tenperatura <math display="inline">\text {130 } ^\circ \text {C}</math> ingurukoa izan ohi da, eta horrela egoste-denbora hiru bat aldiz laburragoa izan ohi da. Zer esanik ez, mendi garaietara doazen mendizaleek oso kontuan izan behar dute kontu hau.
== Erreferentziak ==
|