Indar normal: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Artikulua ia osatuta daukat testuari dagokionez, baina oraindik xehetasunak falta zaizkit. |
Azken ukituak falta dira. |
||
43. lerroa:
Aurreko atalean, "indar normal" kontzeptua ukipen-indarren kasuan kontsideratu dugu, hain zuzen ere, elkarrekiko ukipenean dauden gorputzek elkarri egiten dizkioten indarrek ukipen-gainazalerekiko osagai perpendikular modura definituz. Alegia, perpendikulartasun horrek ukipen-ganazalari egiten zion erreferentzia. Baina partikulen higidura aztertzean, “indar normal” edo “osagai normal” terminoa beste adiera batez ere erabiltzen da, perpendikulartasuna ibilbidearekiko erreferentziaren arabera definituz, [[Indar baten osagaiak|Freneten erreferentzia-sistema]]<nowiki/>n egiten den bezala.
[[Fitxategi:Freneten erreferentzia-sistema.png|thumb|282x282px|Freneten erreferentzia-sistema higidura plano batean gertatzen denean.]]
'''Freneten erreferentzia-sistemako norabideak'''<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=_0Sam-ji3lU&t=12s|izenburua=Repère de Frenet|sartze-data=10-03-2019|egunkaria=|aldizkaria=|abizena=|izena=|egile-lotura=|hizkuntza=fr|formatua=}}</ref>
Sistema honetan hiru norabide nagusi definitzen dira ibilbideko puntu bakoitzean: ''bektore unitario tangentea'', ''bektore unitario normala'' eta ''bektore unitario binormala''. Hiru bektore horiek [[Triedro ortogonal|triedro ortogonal]] bat definitzen dute ibilbideko puntu bakoitzean, ''triedro intritsekoa'' deritzona, eta, ibilbide kurbadunaren kasuan, aldatuz doana puntutik puntura. Ibilbidea laua denean (hau da, plano batean gertatzen denean), nahikoa da bektore tangentea (<math>\boldsymbol u_\text {T}</math>) eta bektore normala (<math>\boldsymbol u_\text {N}</math>) kontsideratzea,
Freneten sisteman bektore normalak ibilbidearen [[kurbadura-
<nowiki/><math display="block">\boldsymbol F_\text {z}=m\frac {v^2}{R}\boldsymbol u_\text {N},</math>▼
non <math>m</math> partikularen masa den, <math>v</math> partikularen abiadura ibilbideko puntu horretan
▲<math display="block">\boldsymbol F_\text {z}=m\frac {v^2}{R}\boldsymbol u_\text {N},</math>
Bestalde, bektore tangenteak abiaduraren norabide eta noranzko berberak ditu. Zehazki, partikularen gainean eragiten duen indarraren osagai tangentzialak balio hau du:<math display="block">\boldsymbol F_ \text {T} = m \frac {\text {d}v} {\text {d}t} \boldsymbol u_\text {T}. </math><br />[[Fitxategi:Claudio Corti Silverstone 2013.jpg|thumb|250x250px|Zer indarrek egiten dute posible motoristek hartzen duten jarrera hori?]]
▲non <math>m</math> partikularen masa den, <math>v</math> ibilbideko puntu horretan partikulak duen abiadura den eta <math>R</math> ibibideak puntu horretan duen kurbadura berbera duen zirikunferentziaren erradioa. Indar zentripetua da ibilbidea kurbarazten duena.
Horrek
▲Horrek ean nahi du indar tangentzial horrek abiaduraren modulua aldarazten duela.
=== Adibidea ===
Indar
[[Fitxategi:Motorista bihurgunean.png|thumb|250x250px|Motoristek bihurguneetan jasaten dituzten indarrak.]]
===== Motoristek bihurgunetan jasaten dituzten indarrak =====
Izatez, indar
== Erreferentziak ==
<
== Bibliografia ==
* J.R. Etxebarria & F. Plazaola, ''Mekanika eta Uhinak'', UEU (1992), ISBN: 84-86967-42-2.
* A. Bergara, N. Zabala, ''Fisika (mekanika eta uhinak),'' UPV/EHU (202)
* J.M. Agirregabiria, Mekanika eta uhinak I, UPV/EHU (2005)
* J.M. Agirregabiria, Mekanika eta uhinak I, UPV/EHU (2005)
== Ikus, gainera ==
*
*[[indar]]
*[[mekanika]]
*[[dinamika]]
*[[Erreferentzia-sistema inertzial|erreferentzia-sistema inertzial]]
*[[Erreferentzia-sistema ez-inertzial|erreferentzia-sistema ez-inertzial]]
[[Kategoria:Estatika]]
|