Indar normal: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
tNo edit summary |
Artikulua osatzen ari naiz testu eta irudiekin. |
||
20. lerroa:
* Planoak bi ukipen-indarren erreakzio-indarrak jasaten ditu: erreakzio-indar normala (<math>-\boldsymbol F_\text {N}</math>) eta marruskadurazko erreakzio-indarra ()<math>-\boldsymbol F_\text {m}</math>.
[[Fitxategi:Mahai gainean jarritako kutxak jasaten dituen indarrak..png|thumb|400x400px|Kutxak eta mahaiak jasaten dituzten indarren eskema.]]
=== Indar normala eguneroko bizitzan ===▼
Eguneroko bizitzan ukipen-indarren osagai normala erakusten duten hainbat adibide ditugu. ▼
▲=== Indar normala eguneroko bizitzan ===
▲Eguneroko bizitzan ukipen-indarren osagai normala erakusten duten hainbat adibide ditugu. Esate baterako, mahai gainean jarritako objektuen kasua eta igogailuetan izaten ditugun eguneroko esterientietan gartaturikoak.
===== Mahai gaineko objektuak =====
Kutxa bat mahai gainean uztean, geldi geratzen da bertan, nahiz eta kutxak [[Pisu|pisua]] (indar bat) jasan, beheranzko indar grabitatorioaren ondorioz sortua.
[[Fitxategi:Igogailua geldi.png|thumb|300x300px|Igogailua geldi dagoenean, gure goputzak bi indar jasaten ditu: pisua eta zoluak eginiko indar normala]]
Antzera gertatzen zaigu
* '''''Igogailua geldi edo abiadura konstantean higitzen ari denean.''''' Kasu honetan, igogailua [[Erreferentzia-sistema inertzial|erreferentzia-sistema inertzial]]<nowiki/>tzat har dezakegu; horrela, gure gorputzean indar errealak baino ez ditugu kontuan hartu beharko. Hortaz, igogailuan bainugelako pisu-neurgailua jarriko bagenu, gu gainean gaudela bi indar jasango genituzke: geure pisuari dagokiona, <math>m \boldsymbol g</math>, Lurraren grabitateak egina; eta zoluak zapatetan egiten digun indar normala, <math>\boldsymbol F_ \text {N}</math>. Moduluz biak berdinak dira eta elkar orekatzen dute:
<math display="block">F_\text {N} = mg.</math>
[[Fitxategi:Igogailua azeleratzen.png|thumb|300x300px|A) Igogailuak goranzko azelerazioa duenean. B) Beheranzko azelerazioa duenean.]]
* '''''Igogailuak goranzko azelerazioa duenean.''''' Hauxe da, hain zuzen, igogailua igotzen hastean sortzen den egoera. Azelerazioa duenez, igogailua [[Erreferentzia-sistema ez-inertzial|sistema ez-inertzial]]<nowiki/>a da; beraz, [[inertzia-indar]]<nowiki/>rak kontsideratu behar ditugu. Kasu honetan, gure gorputzak jasaten duen inertzia-indarra <math>-m \boldsymbol a</math> da; alegia, beheranzko indar bat. Horrek esan nahi du, hiru indar daudela, eta hirurak orekatzeko indar normalak modulu hau behar du izan: <math display="block">F_\text {N} = mg + ma = m (g+a)= mg'.</math>Hori interpretatzen dugu gure “[[Itxurazko pisu|itxurazko pisu]]<nowiki/>a” handiagoa dela esanez; izan ere, zoluan jarritako pisu neurgailuak pisu handiagoa neurtzen du, <math>mg'</math> alegia.
▲===== Igogailu batean jasaten dugun indar normala =====
▲Antzera gertatzen zaigu igongailura igotzean; izan ere, gure pisuari eusten dion indarra zoluak zapatetan egindako ukipen-indar normala da. Egunero bizi dugun esperientzia da, eta horregatik agian ez gara kontzienteak igogailuan gure gorputzak izanten dituen zentzazioez. Baina interesgarria litzateke noizbait jarraian azalduko ditugun egoerak, igogailuen barnean gure "itxurazko pisuak" dituen aldaketak zergatik gertatzen diren ulertzeko. Bi kasu bereiz daitezke: igogailua abiadura konstantean dabilenean (hau da, geldi edo bideko abiaduran doanean) eta azelerazioaz dabilenean (hasieran edo bukaeran).
* '''''Igogailuak beheranzko azelerazioa duenean.''''' Egoera hau gertatzen da igogailuak beherantz hasten denean. Kasu honetan ere, igogailuko erreferentzia-sistema ez da inertziala da; ondorioz, inertzia-indar bat kontsideratu behar dugu, hau da, goranzko noranzkoa duen <math>-m\boldsymbol a</math> indarra. Aurreko kasuko arrazonamendu berbera eginez, indar normalak modulu hau izango du:<math display="block">F_\text {N} = mg - ma = m (g-a)= mg'.</math>Alegia, gure “itxurazko pisua” handiagotu egin da, eta zoluan jarritako pisu-neurgailuak pisu txikiagoa neurtzen du, <math>mg'</math> alegia.
== Ibilbidearekiko indar normala ==
| |||