Oratoria: berrikuspenen arteko aldeak

Jatorrian, '''oratoria''' [[hitzaldi]], [[sermoi]], [[panegiriko]] eta publikoaren aurreko beste hitzezko adierazpenei dagokien [[literatura genero|literatura-generoa]] da. Jatorrian, hitzaldiak emateko artea da, etorri handiko [[hizlari]] batek entzuleak atsegindu, erakarri, hunkitzeko egiten duena. Hain zuzen, ''[[oratoria]]'' hitza [[latin]]etik dator, "hitz ederrei dagokion artea".<ref>Juan Mari Lekuona, 612.or.</ref> [[Antzinako Grezia]]n eta [[Antzinako Erroma]]n garrantzi handia izan zuen, eta garai hartako hezkuntza hizlari trebeak lortzera bideratua egon zen. Orduko hizlarien artean aipatzekoak dira, beste batzuen artean, [[Perikles]], [[Platon]] (''Gorgias, Fedro''), [[Demostenes]], [[Eskines]], [[Zizeron]] (''De oratore'') eta [[Kintiliano]] (''Institutio oratoria''). [[Kintiliano]] izan zen erretorika klasikoa sistematizatu eta oratoria hitza bera erabilgarri bihurtu zuena.

[[Erretorika]] Greziako heziketaren irakasgai nagusietako bat bihurtu zen. [[Platon]] ez zegoen ados horrekin. Haren ustez heziketak [[Filosofia]] izan behar zuen bere oinarria; behintzat [[sofistak|sofistek]] erretorika ulertzen zuten moduan. [[Aristoteles]] Platon eta sofisten arteko sintesia saiatu zen; erretorikari buruzko tratatu sistematizatua prestatu zuen eta bertan oratoriaren ikaskuntzaren oinarriak definitzen zituen, formazio filosofikoa eta poetikoa uztartuz.<ref>Juan Mari Lekuona, 612.or.</ref>

Laster oratoria botere politikoa eta prestigioa lortzeko bidea bihurtu zen. Arrakasta horrekin lotuta auzitegi aurrean erabiltzeko hitzaldiak idazteko profesionalak agertu ziren, [[logografo]]ak. Haien artean ezagunena [[Lisias]] izan zen. [[Sokrates]]ek, bestetik, [[Atenas]]eko Oratoria Eskola sortu zuen. Haren ustez oratoriaren oinarriak ez ziren hain interesatuak izan behar. Pertsona jakintsuak ondo erabili behar zuen oratoria baina aberriaren alde lan egiteko, ez bere interes propioen alde. Ikuspuntu horretatik [[Demostenes]] izan zen oratoria mota honetan izen nagusia.