Okzitaniera: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
«Linguistic_map_Southwestern_Europe.gif» fitxategiaren ordez «Linguistic_map_Southwestern_Europe-en.gif» jarri da (eragilea: CommonsDelinker; arrazoia: File renamed: Criterion 4 (harmonizing names of file set) · Like [[:c:: |
t Robota: Aldaketa kosmetikoak |
||
18. lerroa:
== Hedadura ==
[[Frantzia]]<nowiki/>n, [[Loire|Loira]] ibaitik hegoaldera mintzatzen da; halaber, [[Italia]]ko Alpeetako zenbait bailara, eta [[aranera]] aldaera berezian, [[Arango harana|Araneko haranean]] ([[Katalunia]]).
[[Euskal Herria]]ri dagokionez, [[Baiona]], [[Biarritz|Miarritze]] eta [[Angelu (Lapurdi)|Angelu]] aldean ere hitz egiten zen, eta [[Nafarroa Beherea|Nafarroa Behereko]] iparraldeko herri batzuetan ere bai.
25. lerroa:
Zenbait dokumentu ofizialetan okzitaniera aurkitzen da, ''Establimentz de Jaca'' (XIII mendekoa) eta ''Fòr de Jaca'' ([[Jaka]] forua) erredakzio batzuetan, adibidez
[[
Estimazioen arabera, okzitaniera 1.939.000 pertsonak hitz egiten dute, nahiz eta oso hizkuntza ahuldua den. Izaera ofiziala [[Arango harana|Araneko haranean]] soilik du, [[aranera]] izenaz aitortua, [[katalan]]a eta [[gaztelania]]rekin batera. Okzitaniera eta [[katalan]]aren arteko berdintasun ugari daude, ahoskeran eta idazkeran.
== Aldaerak ==
[[Fitxategi:Languesdoc.svg|thumb|220px|
[[Fitxategi:Los dialectes de l'occitan.jpg|220px|
Okzitaniera hainbat aldaeratan banaturik dago. Eztabaida dago aldaera horiek okzitanieraren dialektoak ote diren ala berezko hizkuntzak ([[Gaskoi (hizkuntza)|gaskoiari]] buruz, batez ere). Haietako batzuek estandar propioak garatu dituzte, eta beraz, hizkuntzatzat har daitezke<ref> [http://www.amarauna-languages.com/orokorra/mapa_ikusi2.php?hizk=eu&zein=140 UNESCO etxea- Munduko hizkuntzen amarauna], Okzitaniera </ref>.
65. lerroa:
=== Gaskoia ===
{{sakontzeko|Gaskoi (hizkuntza)}}
Gaskoia (''gascon'') okzitanieraren dialektoa da hizkuntzalari gehienentzat, nahiz eta beste batzuek [[hizkuntza]] autonomotzat hartzen duten. [[Gaskoinia]]ko lurraldean hedatzen da. Halaber, gaskoiaren barruan lau aldaera nagusi bereizten dira: [[itsasaldeko gaskoi|itsasoko landesa]], barnealdeko landesa, [[bearnera]], ariegera eta [[aranera]] ([[Katalunia]]ko [[Arango harana|Val d'Aranen]]).
71. lerroa:
==== Aranera ====
{{sakontzeko|Aranera}}
Aranera [[Arango harana|Val d'Aranen]] ([[Katalunia]]) mintzatzen da. [[2006]]ko [[abuztuaren 9]]tik Kataluniako Autonomia Erkidego osoan hizkuntza ofizial izaera du, [[katalan]]a eta [[gaztelania]]rekin batera, Kataluniako estatutu berrian hala jasota. [[1984]]an aranera Val d'Arango hezkuntza sisteman erabiltzeko hizkuntza izendatu zen.
89. lerroa:
== Literatura ==
Okzitanierazko [[literatura]]ren sustraiak [[Erdi Aroa|Erdi Aroko]] trobadoreetan daude. Horren adibide dira [[Dante Alighieri
''Tan m'abellis vostre cortes deman'',
95. lerroa:
''qu'ieu no me puesc ni voill a vos cobrire.''
''Ieu sui Arnaut, que plor e vau cantan;''
''consiros vei la passada folor,''
''e vei jausen lo joi qu'esper, denan.''
''Ara vos prec, per aquella valor''
''que vos guida al som de l'escalina'',
114. lerroa:
: Orain, erregutzen dizut, botere horren bidez,
: Zeinak eskaileraren goialdera zaramatzana,
: Oroit zaitez garaiz ene sufrimenduaz.
== Hedabideak ==
136. lerroa:
* [http://www.occitania.online.fr/aqui.comenca.occitania/eu-oc.html Euskera-okzitano hiztegia], Joan Francés Blanc, 1996
* [https://issuu.com/jfblanc/docs/name9dbe64 Okzitaniera-euskara hiztegia], Joan Francés Blanc, 2000
* Automatikoki sortutako [http://hiztegiautomatikoak.elhuyar.eus/ euskara-okzitaniera eta okzitaniera-euskara hiztegia] Elhuyarren
* {{oc}} [http://www.chambradoc.it Chambra d'Òc] Kultur elkarte italiar-okzitaniarra
* {{oc}} [http://www.acigasconha.asso.fr Ací Gasconha] Kultur elkarte gaskoniarra
| |||