Wikipedia

Najib Mahfuz: berrikuspenen arteko aldeak

Nabigazio historia interaktiboa
← Aurreko ezberdintasunaHurrengo ezberdintasuna →
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
IkusizkoaWikitestua
t Robota: Testu aldaketa automatikoa (-{{HezkuntzaPrograma}} +{{HezkuntzaPrograma|Literatura}})
t Robota: Aldaketa kosmetikoak
1. lerroa:
{{HezkuntzaPrograma|Literatura}}
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''Najib Mahfuz''' ({{lang-ar|نجيب محفوظ}} ''{{transl|arz|Nagīb Maḥfūẓ}}'', {{IPA|næˈɡiːb mɑħˈfuːzˤ}} ahoskatua; [[Kairo]], [[Egipto]], [[1911]]ko [[abenduaren 11]] - [[2006]]ko [[abuztuaren 30]]a) [[arabiera]]zko idazlea izan zen.
 
Egile oparoa izan zen, 34 [[eleberri]], 350 istorio labur baino gehiago, dozenaka pelikula gidoi eta 5 antzezlan plazaratu baitzituen.
 
[[1957]]an [[Egipto|Egiptoko]]ko ''Literatura Sari Nazionala'' irabazi zuen ''Bayn al-Qasrayn'' ([[Arabiera|arabierazarabiera]]z: بين القصرين‎) lanarekin, eta [[1968]]<nowiki/>an Nazio Domina Literatur Merezimenduei.<ref>{{Cite book|hizkuntza=es|izenburua=El mundo de Naguib Mahfuz|urtea=|abizena=|izena=|orrialdeak=|orrialdea=218|argitaletxea=Madrid, Instituto Egipcio de estudios Islámicos|ISBN=84-505-8895-2}}</ref> [[1988]]an [[Literaturako Nobel Saria]] irabazi zuen, eta bera da, orain artean, sari hori eskuratu duen arabierazko idazle bakarra.
 
== Bizitza ==
=== Lehen urteak ===
Najib Mahfuz [[Kairo|Kairoko]]ko hirian jaio zen [[1911]]. urtean [[Gamalija]] auzo herrikoi eta antzinakoan, [[Al-Azhar meskita|Al-zhar]] eta [[Al-Hussain]] (arabieraz: مسجد الإمام الحسين‎; ) meskitak eta [[Jan el-Jalili]] azoka barne dituena, familia txiro eta erdi mailakoz osatua -merkatariak eta funtzionarioak-. [[Gamalija]] auzoko giroa Mahfuzen obretan islatzen da.
 
Zazpi senidetan txikiena, amaren seme kuttuna izan zen. Aita, [[Mahfuz Abdul Aziz]], egiptoar abertzale sutsua eta [[musulman]] zorrotza, ez zen ama bezain tolerantea izan. Amarekin antzinako egiptoarren eraikinak ([[Piramide (arkitektura)|piramideak]], tenpluak) eta [[Kopto|kristau koptoen]] monumentuak ezagutu zituen .
15. lerroa:
Mahfuz familia [[Abasija]] auzunera aldatu zen Najibek bederatzi urte zituela. [[Madrasa|Eskola koranikoan]] hasi zituen ikasketak, garaiko ume guztiek bezala, eta [[1925]]<nowiki/>ean ''[[Fuaad Errege]]'' eskolan jarraitu zituen.
 
[[Futbol|Futbola]]a, irakurketa eta musika izan ziren bere gaztaroko zaletasunak. [[Arabiar literatura]] eta Mendebaldeko literatura irakurtzen zituen. [[1930]]<nowiki/>ean [[Kairoko unibertsitatea|Kairoko unibertsitatean]]n [[Filosofia]] ikasteari ekin zion eta laster hasi zen artikulu filosofiko eta politikoak argitaratzen.
 
=== Idazle lanaren hasiera ===
23. lerroa:
 
=== Mehatxuak eta heriotza ===
Bere obra eta ideiengatik, kultur tradizio arabiar-musulman eta Sortaldeko ideologia arrazional-laikoa uztartu beharra aldarrikatzen zuen. [[1994]]<nowiki/>an [[Kairo|Kairoko]]ko kale batean labankada bat jaso zuen.  Larri zaurituta egon ondoren, erdi itsu eta eskuin beso-eskuak mugitu ezinik geratu zen. [[1996]]<nowiki/>an islamdar talde erradikalek “herexe” izendatu zuten eta [[fatua]] ([[Arabiera|arabierazarabiera]]z, فتوى; pluralez '''''fatāwā''''',) ezarri zioten. Bizitzako azken urteak gaixo eta ia etxetik irten gabe igaro zituen, poliziaren babesean.  
 
[[Mohamed Salmawy]] idazle eta lagunari esker, artikuluak eta lan txikiak argitaratzen jarraitu zuen [[“Al-Ahram”]] ([[Arabiera|arabierazarabiera]]z: '''الأهرام''', ) egunkarian. [[2006]]<nowiki/>ko [[abuztuaren 30]]ean zendu zen 94 urte zituelarik.
 
== Idazlanak ==
{{zerrenda|Zerrenda:Najib Mahfuzen lan nagusiak}}
Hogeita hamahiru [[Eleberri|nobela]] eta hamalau [[ipuin]] bilduma argitaratu zituen.
 
Bere obran etapa nagusi hauek azaltzen dira:
 
* Lehenengo etapa,<ref name=":0">{{Cite book|hizkuntza=es|izenburua=Introducción de: Espejos, Naguib Mahfuz.|urtea=1999|abizena=María Luisa Prieto|izena=Nuria Nuin,|orrialdeak=44,49,62,74|orrialdea=|argitaletxea=Madrid, Cátedra|ISBN=84-376-1724-3}}</ref> [[1939]]tik [[1944]]ra, nobela historikoena. Egiptoko Antzinako Historiari buruzko lanak. Bere lehen nobela historikoa [[1939]] argitaratu zuen: '''Abath al-aqdâr'' ([[Arabiera|arabierazarabiera]]z: عبث الأقدار‎, ''Patuaren josketak''), ''Radôbîs'' ([[Arabiera|arabierazarabiera]]z: رادوبيس‎) [[1942]]an.
* Bigarren etapa errealista<ref name=":0" /> [[1945]]etik [[1957]]ra. Urte hauetako Egiptoko gizartearen gorabeherez idazten du eta maila baxuenetakoak dira batez ere bere “heroiak”. Garai honetakoak dira ''[[Mirarien kalezuloa]]'' (1947) eta ''Thulathiat alqahr'' ([[Arabiera|arabierazarabiera]]z: ثلاثية القاهرة‎) ([[1956]]-[[1957]]).
* Hirugarren etapa: [[Sinbolismo|simbolismoa]] eta [[filosofia]]. [[1961|1961e]]tiketik [[1967]]ra. <ref name=":0" />. [[1959]]an ''Awlâd hâratinâ'' ([[Arabiera|arabierazarabiera]]z: أولاد حارتنا‎) idatzi zuen, [[Errealismo (literatura)|errealismoaren]] eta [[Sinbolismo|sinbolismoensinbolismo]]en arteko zubi den nobela. Hurrengo lanetan gogoeta metafisikoak agertuko dira: ongia, amodioa, zoriontasuna, askatasunaren bilaketan izandako ezintasuna erakusten du. Aipatzekoak dira ''Al-Liss wa-l-kilâb'' ([[Arabiera|arabierazarabiera]]z: اللص والكلاب‎) ([[1961]]) eta ''Alhabu taht almatar''([[Arabiera|arabierazarabiera]]z: الحب تحت المطر‎) ([[1973]]), Protagonistak bakartiak eta ulertezinak dira.
* Laugarren etapa [[1968]]tik [[1972]]ra “[[Absurduaren antzerkia|absurdoaren]]” garaia da<ref name=":0" />, ipuin oniriko eta surrealistak idatziko ditu. Narrazioak elkarrizketari uzten dio leku. Gizartearen ezkortasuna nabaritzen da bere lanetan: [[1967|1967an]]an [[Israel|Israelen]]en aurkako gerra galdu dute arabiar nazioek. ''Khamarat alqati al'aswad'' ([[Arabiera|arabierazarabiera]]z: خمارة القط الأسود‎) ([[1969]]) aldi honetakoa da.
 
* [[1972]]tik aurrera, bere lanetan nahastu egingo dira aurreko ezaugarri desberdinak.
42. lerroa:
=== Euskaratuak<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=NorDaNor {{!}} EIZIE|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=eu|url=http://nordanor.eus/bilatu?n=l&e_or=&e_xt=&e_st=&e_eg=Najib+Mahfuz&e_it=&e_ar=&e_ge=&e_sh=&e_xh=&e_sd1=&e_sd2=&e_xd1=&e_xd2=|aldizkaria=nordanor.eus|sartze-data=2018-11-13}}</ref>===
 
* ''[[Mila eta bat gauen gauak]]'' (1982) ([[Txalaparta]], [[2006]]). Itzultzailea: [[Patxi Zubizarreta]].
* ''[[Mirarien kalezuloa]]'' (1947) ([[Alberdania]]-[[Elkar]], [[2006]]). Itzultzailea: [[Patxi Zubizarreta|Patxi Zubizarreta.]]
 
== Erreferentziak ==
62. lerroa:
* [https://en.qantara.de/content/the-100th-anniversary-of-the-birth-of-naguib-mahfouz-the-egyptian-seismograph The 100th Anniversary of the Birth of Naguib Mahfouz] at Qantara.de
* [https://www.britannica.com/biography/Naguib-Mahfouz Naguib Mahfouz] at ''[https://www.britannica.com/ Encyclopædia Britannica]''
* [http://institutoegipcio.es/ Instituto Egipcio de Estudios Islámicos.]
 
{{Literaturako Nobel Saridunak}}
 
{{bizialdia|1911ko|2006ko|Mahfuz, Najib}}
 
[[Kategoria:Egiptoko idazleak]]
[[Kategoria:Literaturako Nobel Saridunak]]
"https://eu.wikipedia.org/wiki/Najib_Mahfuz"(e)tik eskuratuta