Nafarroako Erresuma: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Gerundio aizuna zuzendua, gaztelaniaz ere ontzat ematen ez den egitura baten kalkoa. |
t Robota: Aldaketa kosmetikoak |
||
19. lerroa:
| a1 bandera= Sign_of_Sancho_VII_of_Navarre.svg
| o1=[[Frantziako Erresuma]] (1620)
| o2=[[Espainiako
| o1 bandera=Pavillon royal de France.svg
| o2 bandera=Flag of New Spain.svg
70. lerroa:
==== Euskal Herriko lurren banaketa ====
[[Alfontso VIII.a Gaztelakoa|Alfonso VIII.a Gaztelakoak]] [[Gipuzkoa]] konkistatu zuen [[1200]]. urtean.<ref>Idoia Arrieta Elizalde: [http://paperekoa.berria.info/iritzia/2011-04-08/004/001/lege_info.htm «Ezkutatu digutena: Donostiaren konkista»], ''Berria'', 2011-04-08.</ref>
[[1224]]an, [[Bizkaia|Bizkaiko]] [[ordezkari]]ak (''tenente'') [[Gaztelako Erresuma|Gaztelako]] erregeari eman zion lurralde hori, nafar erregearen ordezkari hori eta bere ondorengoak Bizkaiko Jaun izatearen truke. [[1379]]an [[Joanes I.a Gaztelakoa|Haroko Joanes]] jaun bizkaitarra [[Gaztela]]ko errege bihurtu zen; dena den, [[Bizkaia|Bizkaiko]] jaun izateari eutsi zion.
80. lerroa:
[[1449]]an, [[Frantzia]]k [[Zuberoa]] okupatu zuen, [[Gaston IV.a Foixkoa|Gaston Foixkoaren]] agintepean (artean, [[Ingalaterra|ingelesen]] menpe zegoen).
[[1450]]ean, [[Aiherrako Hitzarmena|Aiherreko itunaren]] ondorioz, [[Frantzia]]k [[Lapurdi]] hartu zuen, lapurtar foruen truke. Gainera, [[1451]]n, Frantziak [[Baiona]] konkistatu, eta [[Lapurdi]] osoa bereganatu zuen horrela.
[[1463]]an, [[Luis XI.a Frantziakoa|Frantziako Luis XI.ak]] eta [[Henrike IV.a Gaztelakoa|Gaztelako Henrike IV.ak]] Nafarroako Erresuma partekatzea erabaki zuten. Hala ere, [[1483]]an, [[Bearno]] familiako [[Katalina I.a Nafarroakoa|Katalina Foixekoak]] hartu zuen nafar koroa.
98. lerroa:
[[1512]]an, [[Fernando II.a Aragoikoa|Fernando Katolikoaren]] tropek Nafarroako Erresuma eraso, konkistatu eta anexionatu zuten. Hala ere, Nafarroa Garaiak ez zuen erresuma titulua galdu 1841 arte. Urte hartan [[probintzia]] soil bilakatu zen.
[[
[[Nafarroa Beherea]]k erresuma independente gisa iraun zuen [[Bearno|Biarnorekin]] batera [[1620]]. urte arte. Urte horretan, [[Luis XIII.a Frantziakoa|Luis XIII.a]] Frantzia eta Nafarroako Erregeak bertan behera utzi zituen Nafarroako instituzio nagusiak. 1589az geroztik, Nafarroako [[Henrike III.a Nafarroakoa|Henrike III.a]] Frantziako Henrike IV.a bihurtu zen, eta bi erresumok lotura pertsonal bitartez elkartu zituen, ez legez. Frantziako Erresumako erregeek "Frantzia eta Nafarroako Errege" titulua eraman zuten harrezkero.
105. lerroa:
=== Nafarroako Foruak ===
{{sakontzeko|Hego Euskal Herriko foruak}}
Erresumak bere foruak mantendu zituen [[Gaztelako Erresuma]]n sartu arren.
[[Euskal Herria|Euskal Herriko]] zazpi lurraldeek mantendu zituzten foruak eta bakoitzak bereak garatu ziren, frantses eta espainiar zentralizazio prozesuek guztiz indargabetu zituzten arte.
111. lerroa:
[[Nafarroa Garaia]] da foru-izaera mantendu duen Euskal Herriko lurralde bakarra, bi erreforma sakon izanda, bata [[Nafarroako Lege Hitzartua|1841ean]] eta bertzea, [[nafarroako Foru Hobekuntza|1982an]].
== Nafarroaren armarriko kateak ==
Ximena dinastiako azkena [[Antso VII.a Nafarroakoa|Antso VII.a]] izan zen. Penintsula iparraldeko beste erregeekin batera, [[Navas de Tolosako gudua]]n hartu zuen parte, eta bera izan zen buruzagi [[almohade]]en dendara sartu zen. [[Nafarroako armarria]]ren kateek gudu hori gogoratzen dutela baieztatu izan da duela mende batzuetatik hona, hala [[Hego Euskal Herria|hego euskal herritarren]] espainiartasuna indartzen delakoan. Dena den, berriki [[Tomás Urzainki|Tomas Urzainki]] nafar historialariak azaldu du dokumentatuta dagoela kateen armarria bazela Nafarroan lehenagotik, adibidez: Lizarrako San Mikel elizan (1160), Iruñeko Biblian (1189) eta [[Chartresko katedrala|Chartresko katedralean]].
| |||