Mikroekonomia: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Robota: Testu aldaketa automatikoa (-{{HezkuntzaPrograma}} +{{HezkuntzaPrograma|Ekonomia eta ekintzailetza}}) |
t Robota: Aldaketa kosmetikoak |
||
5. lerroa:
Mikroekonomiaren lau adar hauek ezin dira banandu batzuen emaitzek besteetan eragina izaten dutelako (konkretuki orekaren orokortasunak besteengan eragina dauka). Adibidez, [[Enpresa|enpresek]] ez dituzte ondare eta [[Zerbitzu (ekonomia)|zerbitzuak]] bakarrik eskatzen, baizik eta [[Ondare (ekonomia)|ondare]] eta zerbitzuak ere eskatzen dituzte beraien [[Produktu (argipena)|produktuak]] ekoizteko. Mikroekonomiak eredu matematikoak proposatzen ditu, non suposizio batzuk garatzen diren agente [[Ekonomia|ekonomikoen]] portaeraren gain. Eredu matematiko horiek erabiliz lortzen duten konklusio hori izango da baliozkoa bakarrik. Bitartean, suposizioak bete daitezen, inoiz gertatzen ez den gauza bat, bereziki oso suposizio sendoak eta murriztaileak dira.
Mikroekonomiara sartu den estudiorik garrantzitsuenak [[Joko-teoria|Jokoen Teoria]] izena du. Jokoen Teoria, [[hipotesi]] matematiko bat da eta honek eragile edo agente desberdinen portaera aztertzen du. Agente bakoitzak hartzen dituzten erabakiek eragina izaten dute, bakoitzak lortu nahi dituen helburuetan. Teoria hau, [[Ekoizpen (argipena)|produkzio]] [[
== Kontzeptu nagusiak ==
11. lerroa:
{{sakontzeko|Eskaintza eta eskaera}}
[[Fitxategi:Supply Demand example 01.svg|thumb|250px|Urdinez, [[eskari (ekonomia)|eskaria]] kurba (D) eta gorriz [[eskaintza]] kurba (S) agertzen da. Eskaintza eta eskaria berdintzen direnean izango da merkatu-oreka: oreka prezioa 25 izango da eta guztira 75 unitate saldu eta erosiko dira.]]
[[Eskaintza eta eskaria]] [[eredu ekonomiko]] bat da, [[lehia perfektu|konkurrentzia perfektoko]] [[merkatu]] batean prezio edo salneurri ezberdinetarako ondasun baten [[eskaintza]] eta [[eskari (ekonomia)|eskaria]] berdindu eta horrela, oreka egoera batean, guztira saldu eta erositako kopurua eta [[prezio|salneurria]] ematen dituena. [[Ondasun]] bakar bati buruzko eredua da eta beraz [[oreka partzial]]a ematen du, ekonomia osorako bilatzen den [[Oreka orokorraren teoria|oreka
=== Elastikotasunaren neurketa ===
19. lerroa:
=== Kontsumitzaileen teoria ===
{{sakontzeko|Kontsumitzaileen teoria}}
[[Kontsumitzaileen teoria]] banakakoen lehentasunetik abiatzen da, eta horregatik zehaztu behar du [[
=== Ekoizpen-teoria ===
{{sakontzeko|Ekoizpen-teoria}}
[[Ekoizpena]] [[kontsumo]]rako zerbait sortzeko ("output") asmoz sarrera ([[Input-output|"input"]]) material eta ez-materialak konbinatzen dituen prozesua da. [[Ondasun]] edo [[Zerbitzu (argipena)|zerbitzu]] bat sortzearen ekintza da, gizabanakoarentzat onurak eta [[Balio (argipena)|balioak]] dituztenak.
Ongizate ekonomikoa ekoizpen-prozesu batean sortzen da, non ekintza ekonomiko guztien zeharkako edo zuzeneko helburua gizadiaren behar eta nahiak asetzea den. Behar horien asebetetze maila ongizate ekonomikoaren neurgailu gisa onartu ohi da. Ekoizpen arloan ongizate ekonomikoaren hazkundea azaltzen duten bi ezaugarri daude. Ondasun eta zerbitzuen arteko kalitate/prezio erlazioa hobetzen ari da eta hazkunde bidean dagoen ekoizpen-merkatu gero eta eraginkor batetik eratorritako sarrerak hazten ari dira.
29. lerroa:
=== Produkzio-kostuen balioaren teoria ===
{{sakontzeko|Produkzio-kostuen balioaren teoria}}
[[Produkzio-kostuen balioaren teoria]] bertan inbertitutako gastuaren araberakoa da, bai lanaren ordainketari dagokionez, baita irabazien arabera ere. Kostuak produkzio-faktoreetako edozeinek osa ditzake ([[Lan (ekonomia)|lanak]], [[Kapital (ekoizpen-faktorea)|kapitalak]] edo [[Lurzoru|lurrak]] barne) eta [[
Teoriak zentzua hartzen du etengabeko eskalara itzulerari buruzko hipotesiaren arabera eta produzitu gabeko produkzio-faktore bakarraren existentziaren arabera. Hauek, ordezkapen ezaren teoremaren hipotesiak dira (beharrezko argibideak). Hipotesi hauen arabera, [[Salgai (argipena)|salgaien]] iraupen luzeko prezioa, salgai horren sarrera-kostuen baturaren berdina da, interes-gastuak barne.
53. lerroa:
=== Lehia-perfektua ===
{{sakontzeko|Lehia perfektu}}
[[Lehia perfektua]], [[merkatu]] egoera bat da, non [[Enpresa|enpresek]] produktuen [[
=== Konkurrentzia inperfektua ===
67. lerroa:
=== Monopolioa ===
{{sakontzeko|Monopolio}}
[[
[[Monopolio]]a dagoela esaten da [[merkatu]] batean [[ondasun|ondasun edo zerbitzu]] baten [[eskaintza]] [[enpresa]] bakar baten esku dagoenean<ref>{{Erreferentzia|izena=Friedman, Milton,|abizena=1912-2006,|izenburua=Capitalism and freedom|url=https://www.worldcat.org/oclc/49672469|edizioa=40th Anniversary edition|isbn=0226264203|pmc=49672469|sartze-data=2018-11-21}}</ref>. Adibidez, urrutiko herri bateko okindegiak monopolio bat osatzen duela esan daiteke, bera baita herri mailako merkatuko ogi-saltzaile bakarra<ref>{{Erreferentzia|izena=Orbach,|abizena=Barak|izenburua=The Antitrust Curse of Bigness|hizkuntza=en|abizena2=E.|izena2=Campbell Rebling, Grace|data=2012-05-17|url=https://ssrn.com/abstract=1856553|sartze-data=2018-11-21}}</ref>. Ondasuna eskaintzen duen enpresak, '''monopolista''' izena duena, ''merkatu-botere'' handia hartzen du, merkatuko [[prezio|salneurria]] eta eskaintzen den kopurua bere mendean dituelako, bereziki [[ordezko ondasun]]ik eta [[merkatu-kuota]] kenduko dion lehiakiderik ez dagoelako eta monopolio iraunkorretan beste enpresen sarbidea [[sarrera hesi|sarrera-hesien]] bitartez eragozten delako<ref>{{Erreferentzia|izena=Friedman, Milton,|abizena=1912-2006,|izenburua=Capitalism and freedom|url=https://www.worldcat.org/oclc/49672469|edizioa=40th Anniversary edition|isbn=0226264203|pmc=49672469|sartze-data=2018-11-21}}</ref>. Hala ere, prezio igoera batek [[eskari (ekonomia)|eskaria]] gutxitzen duela hartu behar du kontuan monopolistak.
Enpresaren [[etekin (argipena)|etekinak]] maximotzen dituen prezioa eta eskaintzen den kopurua jakiteko, monopolioaren eredu mikroekonomiko bat garatzen da, kostuak, eskaria, ekoizpena eta prezioa biltzen dituena. Monopolioak merkatuan ezartzen duen kontrola, oro har prezio altuagoak ezarriz eta kopuru txikiagoak eskainiz, eta sektore bateko enpresen arteko konkurrentzia ezak ekar dezakeen prezioen gehiegikeria eta produktuaren kalitatearekiko utzikeria direla eta gaitzetsi egin ohi da monopolioen existentzia. Horrela monopolioak ezabatu edo gutxienez arautzeko gomendioak, konpainien arteko lehia bultzatu eta efizientzia handiagoa lortzearren, egiten ohi dituzte ekonomialariek.
86. lerroa:
=== Lan-ekonomia ===
{{sakontzeko|Lan-ekonomia}}
[[Lan-ekonomia]], lan munduan, [[ekonomia]] espezialitateko adarrekoa da. Hartzen den erabakiaren arabera zientzia ekonomikoan, ekonomiaren lan alderdien analisiak ezaugarri bereizgarriak lortuko ditu eta gainerakoetatik oso desberdinak izango dira. Gaur egungo ekonomian, ikuspegi [[neoklasikoa]] nagusitzen da.
Lan-ekonomian sortzen diren arazo nagusien artean daude [[langabezia]], soldata-maila, lanaren [[
=== Ongizatearen ekonomia ===
{{sakontzeko|Ongizatearen ekonomia}}
[[Ongizatearen ekonomia]] [[Zientzia Ekonomikoa|zientzia ekonomiko]] eta [[Zientzia Politiko|politikoaren]] adarretako bat da, non [[
=== Informazioaren ekonomia ===
102. lerroa:
[[Marketin]]a<ref>Euskaltzaindia: ''[[Hiztegi Batua]]''.</ref> ({{lang-en|marketing}}), batzuetan '''merkatuteknia''' ere deitua, era egokienean [[ondasun|ondasun eta zerbitzuak]] sortu, euren ezaugarriak komunikatu, merkaturatu eta bezeroari eskaintzeko jardueren multzoa da, helburua ondasun edo produktuaren balioa eta enpresa eta bitartekariei dakarkien mozkina handitzea izanik, bezero eta gizarte osoaren beharrak eta desirak asez. Ohizko uste baten aurka, marketin arloaren helburua ez da zuzenean edo epe laburrean [[salmenta]]k handitzea soilik eta bestelako helburuak ere jaso ditzake, hala nola bezeroaren fideltasuna eta produktuaren ezagutza.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Definition of Marketing|hizkuntza=en|url=https://www.ama.org/AboutAMA/Pages/Definition-of-Marketing.aspx|aldizkaria=www.ama.org|sartze-data=2018-04-24}}</ref> Bestalde, ondasun eta produktuen markoa gaindituz, marketin tresnak gizartean ideiak eta baloreak zabaltzeko ere erabil daitezke.
Marketin arloak biltzen dituen jarduerak produktuaren diseinua, [[marka]], aurkezpena, salmenta-modu eta tokia, prezio-politika, promozio eta publizitatea barne hartzen ditu besteak beste. Jarduera hauek lau arlotan sailkatzen dira, [[marketin nahasketa|marketin mixa]]
Filosofia moduan ere definitua izan da, non erakundeen helburuak lortzeko merkatuaren beharrak eta nahiak identifikatu eta merkatuaren beharrak lehiakideak baino modu eraginkorrago batean ase behar diren.
111. lerroa:
== Ikus, gainera ==
* [[Makroekonomia]]
[[Kategoria:Mikroekonomia]]
| |||