Lurrun-makina: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Robota: Testu aldaketa automatikoa (-\{\{Vikidia\|.*\}\} +) |
t Robota: Aldaketa kosmetikoak |
||
1. lerroa:
<!-----[[Fitxategi:Steam engine in Science Museum Power gallery.ogv|thumb|300px|[[Corliss lurrun-makina]] funtzionamenduan [[Londres]]ko Zientzia Museoan]]--->[[Fitxategi:Steam engine in action.gif|thumb|450px|Lurrun makina funtzionamenduan. ezkerreko gezi gorria lurrun beroa sartzen dela adierazten du eta gezi urdina zirkuitua igaro duen lurruna ateratzen adierazten du.]]
Lurrun-makina [[ur]]aren [[energia termiko]]a [[energia mekaniko]]an eraldatzen duen [[kanpo-errekuntzako motor]] bat da. Ura irakitea orain dela 2000 urte baino gehiago asmatu zen, nahiz eta azken 300 urtetan izan duen garapen handia [[energia]] eta [[higidura|mugimendua]] lortzeko. Hasiera batean [[meatzaritza|meatzetan]] ura ateratzeko sistemak baziren ere geroago mugimendu birakaria lineal bihurtzeko sistemak asmatu zirenean makinaria ugari sortu zen. Lurrun-makina ura eta [[harrikatz|ikatza]] edo [[zur]]a dagoen edozein lekutan jar daiteke funtzionamenduan, lehenago sistema [[hidraulika|hidraulikoek]] mugimenduan zegoen ura eskatzen zuten bitartean. [[Tren]]aren garapenean funtsezkoa izan zen eta gaur egun ur beroak biratzen dituen turbinak [[zentral elektriko]]etan erabiltzen dira, munduko [[argindar|elektrizitatearen]] %80a sortuz. [[Energia nuklear]]rak, [[eguzki-energia]]k eta [[zentral termiko]]ek erabiltzen dute. Funtsean, betebehar-zikloa bi fasetan banatzen da:
# Itxirik dagoen galdara batean ura irakiten da eta [[lurrun]]a sortzen da. Honek sortzen duen espantsioak [[zilindro]] bat mugitzen du, [[pistoi]] bat bultzatuz. Mugimendu hori alternatiboa da baina [[biela]] eta [[biradera]] mekanismo batekin sistemak energia hori birakari bilakatzea lortzen du. Bidearen bukaerara heltzen denean [[enbolo (argipena)|enboloa]] hasierara itzultzen da eta ur-lurruna kanpora isurtzen da [[inertzi bolante]]ak duen [[energia zinetiko]]a erabiliz.
#
# Lurrun-presioa balbula sorta batzuen bidez kontrolatzen da eta hauek lurrun-emariaren kargaren zaharberritze-prozesua erregulatzen dute. Hau da, [[zilindro]]ra sartzen eta irteten den lurrun kantitatea erregulatzen dute.
12 ⟶ 10 lerroa:
== Bilakaera historikoa ==
[[Fitxategi:Locomotora de vapor.jpg|thumb|
Lurrun-makinan datza lehenengo [[Industria Iraultza]]. [[Ingalaterra]]n XVIII. mendearen bukaeran eta ia XIX. mende erdia arte, Mendebaldeko Europako herrialde nagusietan eta Estatu Batuetan nabarmenki bizkortu zuen garapen ekonomikoa. 1890 eta 1930 urte bitartean [[harrikatz|ikatzez]] bultzatutako lurrun-makinaren erabilera murriztu zen; [[petrolio]]tik eratorritako [[hidrokarburo]]ak [[erregai]] gisa erabiltzen duten barne-errekuntzako motorrei bidea eman zien.
23 ⟶ 21 lerroa:
[[Fitxategi:Newcomen atmospheric engine animation.gif|thumb|200px|Newcomen-en makinaren funtzionamenduaren animazioa.]]
[[Joseph Black]]-en laguntzarekin, bero sorra aurkitzera bultzatuko zuten ikerkuntzetan lanpetuta zebilela, Newcomen-en makina hobetzeko helburua hartu zuen [[James Watt]]-ek. Saiakuntzetan zehar, lurrina ura baino bero-erreserba askoz handiagoa zela ohartu zen. Ondorioztatu zuen Newcomen-en artisau-makinan sortzen ziren bero-galerak mugatu behar zirela erregai-kontsumoa txikitzeko, makina hauen eragozpen nagusia zena. Arazoa aztertzerakoan, hainbat fenomenoz jabetu zen: lurrina hozteko prozesuak hutsa nahikoa lortzeko makina mugitzeko, lurrunaren hondar-presioa eta
Hala ere, banatutako
1774an, lehenengo makina eraiki zen Kinneil-en, Boroughstoness-etik hurbil. Hemendik aurrera lurrun-makinaren historioa Boulton & Watt firmarena izango da, eta barneratutako hobekuntza gehienak Watt-ek asmatutakoak izango dira, hauen artean: Watt-en paralelogramoa, lurrin-hedapena, efektu bikoitzeko makina (non lurrinak pistoiaren bi aurpegietan eragiten duen), eta abar.
| |||