Lise Meitner: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary
t Robota: Aldaketa kosmetikoak
3. lerroa:
 
== Bizitza ==
Bere benetako izena, Elise Meitner izan zen. Lise Meitner-en jaiotza-egun zehatza ez da ezagutzen, baina [[Viena]]ko jaiotze judu komunitatean, 1878ko azaroaren 17an jaio zela agertzen da. Nahiz eta beste dokumentu guztietan, 1878ko azaroaren 7a agertzea<ref>{{Erreferentzia|izenburua=La alumna Lise Meitner|hizkuntza=es-ES|data=2013-03-04|url=https://losmundosdebrana.com/2013/03/04/la-alumna-lise-meiner/|aldizkaria=Los Mundos de Brana|sartze-data=2018-11-27}}</ref>. Familia [[judu]] batean jaio zen, eta geroago [[Kristautasun|kristaua]] egin zen. Bere aitak, Philipp Meitner, [[Austria]]ko lehenengoetako [[abokatu]] bat izan zen. Philipp-ek bere lanerako bulego bat ez zuen eskatu. Horregatik, etxea ez ezik, bere aitaren bulegoa ere izan zen haien etxea. Lise eta bere 7 anai-arreba hazi ziren bere aitaren kontuak entzuten. [[Idealismo|Idealismoak]]ak eta haien aitaren eta amaren fedeak aurrerakuntzan egin zuten haien seme-alaba guztiak ikasketa altuak izatea.
 
== Ikasketak ==
1892ko uztailaren 15ean,14 urte zituenean, lizentziatu egin zen Ueters-eko ikastola batean. Bere kalifikazioak ez ezik, bere jarrera ere oso ona izan zen. Lisek frantsesa irakatsea erabaki zuen. Garai horretan emakumeak legez ezin zutelako unibertsitatera joan, eta soilik unibertsitate titulua behar ez ziren irakaskuntzetan lan egin ahal zutelako.
 
XIX. mendearen bukaeran,  emakumeei usten hasi zieten filosofiako unibertsitatera joatea. Eta Lise bere heziketa bukatu ostean, [[Vienako Unibertsitatea|Vienako unibertsitateunibertsitatera]]ra sartu zen. Baina klasean ikasi beharrean, unibertsitateko sotoan ikasten zuen, bere gelakide guztiak mutilak zirelako ez zioten usten klasera joatea.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Curiosidades :: Mujeres en la ciencia- Lise Meitner|url=https://mujeres-en-la-ciencia1.webnode.es/curiosidades/|aldizkaria=mujeres-en-la-ciencia1.webnode.es|sartze-data=2018-12-10}}</ref> Bere fisikako ikasketak 1905. urtean bukatu zituen. Baina oraindik ez zituzten onartzen emakumeak lan mota horietan, eta horregatik: frantseseko irakaslea izaten jarraitzea erabaki zuen.
 
Urte batzuk geroago, erabaki zuen [[Berlin]]-en jarraitzea bere ikasketak. Eta fisika nuklearreko lehenengo mailako irudia izatea lortu zuen.
15. lerroa:
Bere aurkikuntzarik ezagunena [[Fusio nuklear|fisio nuklearra]] izan zen, 4 urtez egon zen lanean hura aurkitzeko [[Otto Hahn]] y [[Fritz Strassmann]]-ekin [[Berlin]]-eko [[laborategi]] batean. Baina 1944. urtean Fritz Strassmann eta Lise-k ez zuten Nobel Saria irabazi aurkikuntza horregatik, soilik Otto Hahan-ek jaso zuen. Geroago [[domina]] bat eskaini zioten, ez ziotelako eman Nobel saria, baina bera uko egin zion.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Curiosidades :: Mujeres en la ciencia- Lise Meitner|url=https://mujeres-en-la-ciencia1.webnode.es/curiosidades/|aldizkaria=mujeres-en-la-ciencia1.webnode.es|sartze-data=2018-12-10}}</ref>
 
Fisio nuklarraren aurkikuntza ez ezik, beste aurkikuntzak ere egin zituen. 1918. urtean, Otto Hahn eta Lise-k [[Protaktinio|protaktinioaprotaktinio]]a aurkitu zuten. 1939. urtean [[Desintegrazio erradioaktibo|radioaktibitateradioaktibitatea]]a eta [[Teoriateoria atomiko|teoria atomikoa]]a aurkikuntzak egin zituen. [[Kate-erreakzio|Kate erreakzioaren]] existentzia iradoki zuenean, [[Bonba nuklear|bonba atomiko]]-aren garapenari lagundu zion. Eta beren omenez [[Meitnerio]] deitu zioten [[Taula periodikoa|taula periodiko]]-aren elementu bati.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Lise Meitner - EcuRed|hizkuntza=es|url=https://www.ecured.cu/Lise_Meitner|aldizkaria=www.ecured.cu|sartze-data=2018-12-04}}</ref>
 
== Erreferentziak ==
23. lerroa:
 
{{bizialdia|1878ko|1968ko|Meitner, Lise}}
 
[[Kategoria:Vienarrak]]
[[Kategoria:Austriako fisikariak]]