Kontinenteen jitoa: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Robota: Testu aldaketa automatikoa (-{{HezkuntzaPrograma}} +{{HezkuntzaPrograma|Biologia eta geologia}}) |
t Robota: Aldaketa kosmetikoak |
||
1. lerroa:
{{HezkuntzaPrograma|Biologia eta geologia}}
'''[[Fitxategi:Pangea animation 03.gif|thumb|Pangearen zatitze animazioa]]
'''Kontinenteen jitoa''' masa kontinentalak elkarrekiko mugitu egiten direla esaten duen teoria da. Kontinenteak mugitzen zirela Abraham Orteliusek proposatu zuen eta [[Alfred Wegener]] meteorologo alemaniarrak teoria garatu zuen 1912an<ref>{{Erreferentzia|izena=Wegener, Alfred,|abizena=1880-1930,|izenburua=The origin of continents and oceans|url=https://www.worldcat.org/oclc/487647|isbn=0486617084}}</ref>. Baina, 70. hamarkada arte, noiz plaken tektonikaren teoria proposatu zen, ez zen egoki azaldu jitoaren zergatia. Teoria berri hau Wegenerren teorian eta [[
== Aurreko Teoriak ==
[[Fitxategi:Alfred Wegener Die Entstehung der Kontinente und Ozeane 1929.jpg|thumb|251x251px|Kontinenteen jitoa Wegenerren arabera]]Kontinenteen jitoaren ideia zabaldu aurretik lurra zurruna zela eta kontinenteak finkoak zirela pentsatzen zen. Hala ere, hainbat ikertzaile, haien artean [[Abraham Ortelius]] <ref>{{Erreferentzia|izena=James|abizena=Romm|izenburua=A new forerunner for continental drift|orrialdeak=407–408|hizkuntza=En|data=1994-02-03|url=http://www.nature.com/doifinder/10.1038/367407a0|aldizkaria=Nature|alea=6462|zenbakia=367|doi=10.1038/367407a0|sartze-data=2017-11-30}}</ref>, [[Alexander von Humboldt]] eta [[Antonio Snider-Pellegrini]], konturatu ziren Ozeano Atlantikoko kontrako aldeetan zeuden kontinenteen kostaldeek forma osagarriak zituztela. Hau dela eta, lehenagotik ere proposatu izan ziren kontinenteak denboran zehar desplazatzen ziren ereduak, hau da, Wegener ez zen kontinenteak noizbait elkarturik egon zirela proposatzen lehena izan
Adibidez, [[Eduard Suess]]<nowiki/>ek 1885ean [[Gondwana]] [[
== Kontinenteen jitoa Wegenerren arabera ==
Wegenerren arabera kontinenteak lurrazal ozeanikoaren gainean flotatzen zuten, izotzak uraren gainean flotatzen duen antzera. Kontinenteak [[Pangea]] izeneko superkontinente batetik eratorriak dira, nahiz eta jarraitutasun estrukturala izan [[Mesozoiko
== Alfred Wegener ==
35. lerroa:
Teoria ez zen izan onartua hainbat urtez; alde batetik Wegenerrek kontinenteen mugikortasuna azaltzen zuen mekanismo fidagarririk definitu ez zuelako<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Historical perspective [This Dynamic Earth, USGS]|url=https://pubs.usgs.gov/gip/dynamic/historical.html|sartze-data=2017-11-30}}</ref>, eta bestetik bere teoriaren arabera kontinenteak hondo ozeanikoaren gainetik desplazatzen zirelako eta horrek sortutako frikzioa indartsuegia izango litzatekelako, kontinenteen desplazamendua ezinezko eginaz.<ref>{{Erreferentzia|izena=W. Brian|abizena=Simison|izenburua=plate tectonics: history of an idea.|url=http://www.ucmp.berkeley.edu/geology/techist.html|sartze-data=2017-11-30}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Alfred Wegener|url=http://www.ucmp.berkeley.edu/history/wegener.html|sartze-data=2017-11-30}}</ref> Hala ere, hainbat ikertzailek, haien artean [[Arthur Holmes]]<ref>{{Erreferentzia|izena=Holmes, Doris L.,|abizena=1899-|izenburua=Elements of physical geology: the study of landforms;|argitaletxea=Nelson|data=1969|url=https://www.worldcat.org/oclc/133527|isbn=0174480202}}</ref> eta [[Alexander du Toit]], kontinenteen jitoaren teoriarekin jarraitu zuten lanean.<ref name=":0" />
1968an, Wegenerren kontinenteen jitoaren teoria eta [[Harry Hess]]-en [[Itsas hondoaren hedapena|hondo ozeanikoaren hedapena]]<nowiki/>ren teoria oinarritzat hartuta, [[Plaken tektonika|plaken tektonikaren teoria]] proposatu zen. Teoria honek Lurraren hainbat prozesu ditu:kontinenteen mugimendua, [[Lurrikara|lurrikaren]] eta [[
1970eko hamarkadaren hasieran teoriak onarpen orokorra lortu zuen hainbat ikerketa egin ondoren.
| |||