Iraupen-eski: berrikuspenen arteko aldeak

'''Iraupen eskia''' ({{lang-en|cross-country skiing}}) [[irristaketa]]n oinarrituta dagoen [[neguko kirol]] bat da non helburua [[elur]]retan distantzia luzeak ahalik eta denbora gutxienean egitea den. Praktika hau [[Eskieski nordiko|eski nordikoaren]]aren<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Eski nordiko|hizkuntza=eu|data=2016-10-13|url=https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Eski_nordiko&oldid=5595975|sartze-data=2018-03-09|encyclopedia=Wikipedia, entziklopedia askea.}}</ref> modalitate bat da eta lur zapal eta ondulatuetan praktikatzen da. Irristaketa oinei itsatsitako lera estu, luze eta leun baten bidez egiten da, eta aurrera egiten laguntzeko bi makulu erabiltzen dira.

[[Eskandinavia]]<nowiki/>ko herrialdeetan mugitzeko baliabide gisa hasi zen erabiltzen, herrialde hauetako lurra, urtearen zatirik gehienean elurrez estalita egoten baita. Eskien aurretik, [[Elurelur-erraketa|elur-erraketak]]k baino ez ziren ezagutzen, oinen euste-azalera handituz elurretan hondoratu gabe ibiltzea baliatu zutenak. Euste-azalera handitzearen printzipioa mantenduz, eskiek, gainera, euren onurarako baliatzen dituzte izoztutako azaleren irristatze ezaugarriak, erabat laua eta iragazgaitza den zola batez baliatuz. Bere forma luzangak, bi hanken gainean ibiltzea ahalbidetzen du, eta makuluen erabilerak, aurrera egitea ahalbidetzen du elementu ez irristakor baten bidez.

Iraupen eskia da eski nordikoko modalitate guztietatik zaharrena, eta bertatik eratorri dira gaur egun ezagutzen ditugun besteak.

Orain dela 5.000 urte sortu zen, Norvegian eta Errusian, non eskia garraio bezala eta ehizatzeko erabiltzen zen negu luze eta hotzetan. Jakina da X. mendean jada, [[Bikingo|Bikingoak]]ak eskien bidez desplazatzen zirela eta hauen konkisten bidez zabaldu zirela eskiak Europako gainontzeko lurraldeetara.

Hala ere, [[Lehen Mundu Gerra|Lehen Mundu Gerran]]n hasi zen eskia ezaguna izaten, eskiatzaile tropa espezialen ondorioz eski teknika zabaldu zelako. [[Norvegia]] izan zen iraupen eski txapelketak antolatzen lehenengoa. 1879an lehenengo lasterketa ospatu zen eta 1892rako gaur egun ezaguna den Holmenkollen lasterketa. XIX. mendean eskiatzea kirol bilakatu zen eta 1924an iraupen eskia Joko Olinpiarretan sartu zen. Baina benetako gorakada 60. hamarkadan etorri zen, iraupen eskia herrialde Nordikoetatik Europako iparraldera zabaldu zenean. Italiako eskiatzaile askok lortutako garaipenen harira hamarkada amaierarako masa-kirol bilakatu zen.

Neguko Joko Olinpiarrez gain, bi urtetik behin ospatzen den Eski Nordikoko munduko txapelketan, iraupen eskiko probak burutzen dira. Bestalde, iraupen eskiko Munduko Kopa ospatzen da urtero.